اقتصاد ایران از ابتدای سال جاری تاکنون دستخوش تحولات متعددی بود که در بازه‌های زمانی مختلف بازارهای اقتصادی کشور را تحت‌الشعاع قرار داد. بررسی بازارهای پنج‌گانه ارز، طلا، مسکن، سرمایه (بورس) و پول (بانک) طی ۹ ماه گذشته نشان میدهد بازدهی و سود هرکدام از این بازارها با توجه به شرایط اقتصادی کشور متفاوت بوده است. تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که بازار ارز به‌واسطه جهش قابل‌توجهی که از ابتدای سال جاری تا اواخر تابستان تجربه کرد، صدرنشین بازارهای پربازده کشور و با ۱۱۸ درصد بازدهی، بازار بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری بوده است.
در این مدت بازار طلا و سکه نیز در رقابت تنگاتنگی با بازار ارز قرار داشت و براساس آمار، بازدهی این بازار ۱۲۱ درصد برآورد شده است. تجربه نشان داده سرمایه‌گذاری در بازار طلا همواره سرمایه‌گذاری سودآوری بوده است به‌ویژه زمانی که ارزش دلار کاهش می‌یابد؛ درواقع میان ارزش دلار و بهای طلا یک رابطه معکوس وجود دارد؛. اما با وجود این، طی ۹ ماه گذشته حتی در بحبوحه نوسانات شدید دلار و بحران‌های اقتصادی کشور، بازار طلا و سکه به‌عنوان یک مأمن برای سرمایه‌گذاری، مورد توجه دارندگان سرمایه قرار داشته است.
اما پس از بازار ارز و طلا در ۹ ماه گذشته، اهمیت سرمایه‌گذاری در بازار مسکن به‌حدی بوده که مسکن را در رده کالاهای سرمایه‌ای و پربازده قرار داده است. بازار مسکن در نخستین ماه‌های سال جاری و پس از یک رکود عمیق، تحرک قابل‌توجهی را به خود دید و پابه‌پای بازار ارز و طلا، صحنه رقابت صاحبان سرمایه شد. روند رو به رشد قیمت مسکن و بازدهی ۱۲۵ درصدی سرمایه‌گذاری در این بخش، اگرچه حسن‌ختام رکود بازار مسکن شد، اما رویای خانه‌دار شدن قشر متوسط جامعه را نیز به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل کرد.
در کنار سه بازار پربازده کشور که در ۹ ماه گذشته سرمایه‌های فراوانی را به‌سوی خود جلب کرد، بازار سهام یا بورس اوراق بهادار نیز با ۶۲ درصد بازدهی، سود قابل قبولی را نصیب سهامداران خود کرد. از سوی دیگر بازار پول یا سپردههای بانکی نیز در ۹ ماهه امسال نزدیک به ۱۵ درصد بازدهی به‌همراه داشت که به‌نظر می‌رسد با اجرای بخشنامه‌های بانک مرکزی و تعیین نرخ سود ۱۰ تا ۱۵ درصد برای سپردههای بانکی، این بازار رفته‌رفته جذابیت خود را برای سرمایه‌گذاری از دست میدهد.
سود ۱۱۸ درصدی در بازار ارز بازار ارز از نظر بازدهی با ۱۱۸ درصد در صدر بازارهای سرمایه‌گذاری قرار گرفته است. در حالی که نرخ دلار به‌عنوان شاخص بازار ارز در روز پایانی سال گذشته چهارهزار و ۷۷۰ تومان بود این نرخ پس از نوسانات بسیار در پایان آذرماه به ۱۰ هزار و ۴۰۰ تومان رسید. همچنین از میان ارزهای عمده بازار، یورو نیز در ۹ ماهه امسال ۹۵ درصد بازدهی داشته است بهطوری که نرخ این ارز از پنج‌هزار و ۸۳۶ تومان در روز پایانی سال گذشته به ۱۱ هزار و ۳۸۲ تومان در روز پایانی آذرماه رسید.
ناگفته نماند نرخ دلار در یک بازه زمانی و البته برای مدت کوتاهی به بیش از ۱۸ هزار تومان افزایش یافت. این امر موجب شد بازدهی این بازار به بیش از ۲۷۰ درصد نیز برسد اما پس از تغییر سیاست‌های بانک مرکزی به‌تدریج از التهاب بازار و هیجاناتی که باعث رشد بالای نرخ ارز شده بود، کاسته شد. در اواخر مهرماه نیز با اختیارات ویژه‌ای که سران سه قوه در شورای عالی هماهنگی اقتصادی برای ساماندهی بازار ارز و اصلاح نظام بانکی به رئیس‌کل جدید بانک مرکزی دادند این روند کاهنده تقویت شد بهطوری که هفته‌هاست نرخ دلار در کانال ۱۰ هزار تومان باقی‌مانده است.
۱۲۱ درصد بازدهی در بازار سکه و طلا
آن‌دسته از افرادی که از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه، سرمایه خود را در بازار طلا و سکه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، توانسته‌اند سودی ۱۲۱ درصدی کسب کنند. براساس آمار موجود، قیمت سکه تمام بهار آزادی از یک‌میلیون و ۵۷۰ هزار تومان در نخستین روز فروردین‌ماه ۹۷ به سه‌میلیون و ۴۸۰ هزار تومان در روز پایانی پاییز رسیده است. همچنین در این بازار هر گرم طلای ۱۸عیار با بازدهی ۳/۹۷ درصدی همراه بوده است.
قیمت این کالا که در روز پایانی سال گذشته ۱۵۳ هزار و ۳۴۱ تومان بود در پایان آذر به ۳۰۲ هزار و ۶۷۰ تومان رسید. در این بازار نیز همراه با ارز در نیمه نخست سال شاهد نوسانات قیمتی بالایی بودیم که قیمت هر قطعه سکه بهار آزادی را به بیش از چهارمیلیون و ۶۰۰ هزار تومان افزایش داد و در آن دوره بازدهی این محصول نیز به بیش از ۱۸۰ درصد رسید؛ اما با افت التهابات در بازار ارز این بازار نیز رو به آرامش گذاشت. با وجود این، قیمت فعلی انواع سکه و طلا نسبت به سال گذشته با افزایش قابل‌توجهی همراه بوده است.
رقابت بازار مسکن و بورس
فروردین‌ماه سال جاری، اتفاق قابل‌توجهی در حوزه نرخ‌گذاری ارز رخ داد و معاون اول رئیس‌جمهوری، در یک اقدام پیش‌بینی نشده، نرخ ارز را به‌صورت تک‌نرخی ۴۲۰۰ تومان اعلام کرد. تک‌نرخی شدن ارز، سایر بازارهای اقتصادی کشور را نیز تحت‌تاثیر قرار داد. یکی از این بازارها، بازار سرمایه بود که پس از تک‌نرخی شدن ارز اثرات متفاوتی بر نمادهای معاملاتی بازار سهام گذاشت. برای مثال با افزایش نرخ دلار تا ۶ هزار تومان، صف‌های خرید در نماد معاملاتی مربوط به شرکت‌های صادرات‌محور تشکیل شد و در مقابل در برخی نمادها که مواد اولیه آنها از خارج کشور تامین می‌شود ازجمله خودرویی‌ها، صف‌های طولانی فروش در تالار شیشه‌ای تشکیل شد.
به‌عبارت دیگر، این بازار تحت‌تاثیر نوسانات نرخ ارز تحولات قابل‌توجهی را تجربه کرد و توانست بازدهی بیش از ۱۰۰ درصدی را برای سهامداران خود به ارمغان آورد. اما با افت نرخ ارز و همچنین تغییر شرایط اقتصادی شاخص کل بورس با ریزش‌های زیادی همراه شد. به این ترتیب شاخص کل بورس که خود را برای دستیابی به ۲۰۰ هزار واحد آماده می‌کرد با ریزش‌های پی‌درپی به کانال ۱۵۶ هزار واحدی رسید. در روز پایانی سال گذشته پرونده بورس تهران با شاخص ۹۶ هزار و ۲۸۹ واحدی بسته شد که این عدد در پایان پاییز امسال به ۱۵۶ هزار و ۸۳ واحد رسید.
بازار سهام طی مدت مذکور، متاثر از رشد قیمت در بازار مسکن با تغییراتی همراه شد. تا پیش از افزایش قیمت مسکن، بازار سهام سومین بازار پربازده محسوب می‌شد، اما بازدهی ۱۲۵ درصدی بازار مسکن، جایگاه نخست بازارهای پربازده کشور را به این بازار اختصاص داد.
براساس آمار ارائه‌شده از سوی بانک مرکزی، میانگین قیمت یک‌متر مربع واحد مسکونی در تهران در ابتدای فروردین‌ماه سال ۹۷، چهارمیلیون و ۲۶۰ هزار تومان بوده که این رقم در پایان آذرماه به ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل از آن به ترتیب ۴.۱ و ۹۱.۸ درصد افزایش نشان میدهد. تعداد معاملات انجام‌شده آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران نیز در آذرماه سال ۱۳۹۷ به ۶.۸ هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۰.۶ و ۶۱.۷ درصد کاهش نشان میدهد.
بازار کم‌رمق سپردههای بانکی
بازدهی بازار پول و سپردههای بانکی به‌دلیل نرخ سود ثابتی که دارد همواره باعث شده است این بازار در نوسانات بالای قیمتی که سایر بازارها دارند، در انتهای جدول بازدهی قرار گیرد. بنابراین در پایان آذرماه امسال بازدهی این بازار با محاسبه نرخ سود ۲۰ درصدی برای سپردههای بانکی به نزدیک ۱۵ درصد می‌رسد. این در حالی است که طی ماه‌های اخیر، بانک مرکزی برنامه‌های متعددی را برای کاهش نرخ سود بانکی در این بازار آغاز کرده است. بر همین اساس در اولین گام این بانک نرخ سود سپردههای روزشمار را به ماه‌شمار تغییر داد. تا پیش از آن سپردههای کوتاه‌مدت سود روزشمار دریافت می‌کردند که با این مصوبه میانگین مانده حساب در پایان هر ماه ملاک پرداخت سود با نرخ ۱۰ درصد خواهد بود.
سود ۶۹ درصدی بازار خودرو
در کنار بازارهای پنج‌گانه پربازده کشور که معمولا صاحبان سرمایه را به‌سوی خود جلب می‌کند، بازار خودرو نیز در ایران یکی از بازارهایی بود که طی ۹ ماه گذشته سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در آن انجام شده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند سرمایه‌گذاری در بازار خودرو، آن‌هم خودرویی که از نظر استانداردهای کمی و کیفی اما و اگرهای زیادی دارد، سرمایه‌گذاری پربازده‌ای محسوب نمی‌شود و بیشتر شبیه هدررفت سرمایه است.
به هر حال به‌دنبال بحران‌های اقتصادی اخیر، دو شرکت خودروسازی کشور با اجرای طرح پیش‌فروش خودرو، حجم قابل‌توجهی از نقدینگی را جذب کردند. براساس آمار موجود، قیمت یک خودروی داخلی مانند پراید، در ابتدای سال جاری ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بود در حالی که قیمت همان پراید در پایان آذرماه با ۶۹ درصد افزایش قیمت به ۳۶ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان رسیده است. نکته قابل‌توجه اینکه قیمت پراید در یک بازه زمانی هرچند کوتاه، تا سقف ۴۰ میلیون تومان نیز افزایش یافت. این موضوع نشان میدهد بازار خودرو در کشور همانند سایر بازارها توانسته جایی میان سایر بازارهای پربازده باز کند.
- 17
- 7
