پیش‌پرده هزینه خانوار ۹۸

بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۷ متوسط هزینه هر خانوار ایرانی به میزان ۴ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان بوده که این رقم نسبت به سال قبل از آن ۲۴درصد رشد کرده است. مطابق این آمارها اگر رشد این هزینه‌ها در سال ۱۳۹۸ نیز به میزان سال قبل تداوم داشته باشد، این رقم به حدود ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان خواهد رسید. همچنین این رقم برای دهک پردرآمد جامعه به میزان ۱۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و برای دهک کم‌درآمد جامعه نیز به رقم یک میلیون و ۱۹۰ هزار تومان خواهد رسید. نکته جالب این است که بر اساس آمارهای بانک مرکزی نسبت دهک پردرآمد به کم درآمد در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۶ تغییری نکرده است.

بازگشت منابع بنزینی به ۷ دهک

ستاد شناسایی مشمولان طرح حمایت معیشتی وزارت رفاه، آمار دقیق‌تری از «درآمد و هزینه خانوار»، «ارزش خودروهای ایرانیان» و «میزان بهره‌مندی دهک‌های درآمدی از یارانه‌های تخصیصی» که توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران تهیه شده، توسط برخی از خبرگزاری‌های رسمی کشور منتشر کرده است. بر اساس آمارهای وزارت رفاه، نزدیک به ۶۰ میلیون نفر در قالب ۱۷ میلیون و ۷۰۰ هزار خانوار، به میزان ۲ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان اعتبار حمایت معیشتی دریافت کردند و به ۲۴ میلیون نفر نیز بسته حمایت معیشتی پرداخت نشده است. بنابراین حدود ۷۲ درصد از جمعیت کشور مشمول یارانه‌های حمایتی دولت شدند و ۲۸ درصد از جمعیت مردم نیز کمکی دریافت نکردند، یعنی همان سه دهک پردرآمد کشور.

اگر در نظر بگیریم که قرار است، هر ماه به میزان ۲ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان یارانه اعطا شود، این رقم در سال به ۲۹ هزار میلیارد تومان یارانه حمایتی بالغ می‌شود، رقمی که تقریبا معادل منابع صرفه‌جویی شده از محل افزایش قیمت بنزین است. بنابراین مطابق آمارها و اطلاعات منتشر شده، منابع صرفه‌جویی از مصرف بنزین به طور کل به دهک‌های درآمدی بازگشته است.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی امکان ثبت درخواست سرپرستان خانوار این ۲۴ میلیون نفر را بر اساس شاخص‌هایی فراهم و معیار عدم برخورداری از بسته حمایت معیشتی را اعلام کرده است که برخورداری از ملک، خودرو، تسهیلات بانکی و درآمد ماهانه از جمله این شاخص‌ها به شمار می‌رود.بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بین استان‌‌ها، حدود ۲/ ۵۷ درصد از تهرانی‌ها کمک‌های معیشتی دریافت کردند که کمترین نسبت است، همچنین بیشترین کمک‌های معیشتی به استان سیستان و بلوچستان رسیده که این رقم به میزان ۱/ ۸۲ درصد گزارش شده است. سایر استان‌ها نیز در این بازه قرار دارند که به طور متوسط به رقم ۷۲ درصد در استان‌ها می‌رسد.

هزینه دهک‌های خانوار ایرانی

آمارهای بانک مرکزی میانگین هزینه ماهانه یک خانوار شهری را در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ بررسی کرده است. همچنین این آمارها برای سال ۱۳۹۸ نیز برآورد شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۷ متوسط هزینه خانوارهای ایرانی در هرماه به میزان ۴ میلیون و ۳۵۰ تومان بوده است. این رقم در سال ۱۳۹۶ به میزان ۳ میلیون و ۵۱۰ هزار تومان گزارش شده است. در نتیجه هزینه خانوارها در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۶ به میزان ۲۴ درصد افزایش یافته است. اگر همین روند را برای سال ۱۳۹۸ نیز در نظر بگیریم، برآیند هزینه‌های خانوار در سال ۱۳۹۸ به رقم ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد.

بر اساس آمارهای بانک مرکزی در دو سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷، کم‌درآمد‌ترین دهک، دارای هزینه  ۷۷۴ هزار تومان و ۹۵۹ هزار تومان بوده است، که پیش‌بینی می‌شود این رقم برای سال جاری به رقم یک میلیون و ۱۹۰ هزار تومان برسد.همچنین پردرآمدترین دهک در دو سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ دارای هزینه ماهانه ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و ۱۳ میلیون و ۵۰۰ تومان بود که انتظار می‌رود این رقم برای سال جاری به ۱۶ میلیون و ۷۰۰ تومان برسد. نکته قابل توجه اینکه نسبت پردرآمدترین دهک و کم درآمدترین دهک در سال ۱۳۹۶ به میزان ۰۷/ ۱۴ بوده که این نسبت در سال ۱۳۹۷ نیز به همان میزان بوده و تغییر قابل‌توجهی نداشته است.

توزیع یارانه انرژی در دهک‌ها

داده‌های دیگر این گزارش، اثرات رفاهی سیاست کنونی بر دهک‌های مختلف درآمدی در دهک‌ها و میزان بهره‌مندی را مورد سنجش قرار داده است.

بر این اساس کم‌درآمدترین دهک ۹/ ۸ درصد از هزینه‌های خود را صرف انرژی می‌کند، این در حالی است که دهک دهم تنها ۶/ ۳ درصد از کل هزینه‌های خود را صرف این هزینه‌ها می‌کند. اما نکته قابل توجه این است که میزان بهره‌مندی دهک‌های اول و دوم از یارانه انرژی تنها ۲/ ۴ درصد است، این در حالی است که دهک دهم به عنوان پردرآمدترین دهک درآمدی ۶/ ۲۶ درصد از منابع را از آن خود می‌کند. همچنین سه دهکی که از کمک‌های نقدی دولت برخوردار نشدند، در مجموع بیش از نیمی (۵۶ درصد) از یارانه کل انرژی را مصرف می‌کنند. البته این یارانه انرژی تنها مربوط به بنزین نیست و شامل سایر حامل‌های انرژی نیز می‌شود.

اعتراض ثروتمندان به قطع یارانه

این گزارش در بخش دیگری، آمار کسانی که پس از قطع یارانه نقدی اعتراض کردند را اعلام کرده است. بر این اساس، خارج‌نشینان ۴۰ درصد، تجار و اصناف پردرآمد ۶۵ درصد، دارندگان خودروهای گران‌قیمت ۴۱ درصد، پزشکان ۵۱ درصد، حقوق بگیران بالای سه میلیون تومان در ماه ۶۶ درصد، اعضای هیات مدیره شرکت‌ها ۵۰ درصد و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها ۴۹ درصد نسبت به قطع یارانه خود اعتراض کردند. این موضوع نشان می‌دهد که بسیاری از افراد پولدار جامعه که در این گروه‌های درآمدی قرار دارند، هنوز حساب جداگانه‌ای برای یارانه نقدی باز کردند و تقریبا نیمی از این افراد به قطع یارانه خود اعتراض کردند.

نیمی از خانوارها خودرو ندارند

در این گزارش به آمار خودرویی هر خانوار نیز اشاره شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد از مجموع ۸/ ۲۳ میلیون خانوار ایرانی، حدود ۱۲ میلیون خانوار خودرویی ندارند. در این دسته‌بندی، حدود ۷/ ۵ میلیون خانوار خودرویی با ارزش کمتر از ۵۰ میلیون تومان دارند، ۸/ ۲ میلیون خانوار خودرویی با ارزش ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان استفاده می‌کنند.

همچنین ۴/ ۱ میلیون خانوار ایرانی دارای خودرویی به ارزش ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان هستند. بر اساس آمارهای این گزارش، ۲۴۶ هزار خانوار نیز خودرویی به ارزش ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان دارند و ۲۰۰ هزار خانوار نیز خودرویی با ارزش بیش از ۳۰۰ میلیون به بالا دارند.