خرید هواپیمای دست دوم بازی با جان مردم است!

آنطور که یک نماینده مجلس مطرح کرده ظاهرا بحث خرید هواپیمای سوخو مسافربری روسی برای الحاق به ناوگان هوایی کشور منتفی شده است. بر اساس این گزارش گویا قرار است راهکار دیگری برای حل معضل کمبود هواپیما در ناوگان هوایی کشور‌اندیشیده شود که البته بررسی‌ها نشان می‌دهد راهکار جایگزین می‌تواند به مراتب بدتر از پیشنهاد خرید سوخو روسی باشد!

پس از امضای برجام و تا قبل از روی کار آمدن ترامپ در امریکا، تعامل تجاری خوبی میان ایران و شرکت‌های بزرگ تولید هواپیما برقرار شده بود. قرار بود ایرباس چند فروند هواپیما به ایران بفروشد. ترامپ که در حال مبارزه انتخاباتی شدید با هیلاری کلینتون بود در یکی از مناظره‌هایش گفت: ایران پول‌های آزاد شده ناشی از برجام را گرفت و یکراست برای خرید هواپیما به سراغ ایرباس رفت در حالیکه می‌توانست از بوئینگ هواپیما خریداری کند.

ظاهرا منظور اقتصادی ترامپ از این اظهارات بازگردانده شدن دلارها به امریکا بود که چراغ سبز جالبی به شمار می‌رفت. اما ناگهان و با پیروزی ترامپ در انتخابات ورق برگشت و راهیابی جان بولتون به دولت ترامپ محاسبات را بهم ریخت. تهران یک هواپیمای ایراباس از فرانسه تحویل گرفت ؛ مذاکراتی نیز با بوئینگ در جریان بود اما با خروج امریکا از برجام حتی ایرباس که قرار بود چند هواپیمای دیگر هم به ایران تحویل دهد دست‌نگه داشت. بوئینگ هم قبل از آنکه کار به امضای قرارداد بکشد، تغییر عقیده داد و به این ترتیب ناوگان هوایی ایران همچنان فرسوده باقی ماند تا اینکه برخی مسئولان از مذاکره با شرکت سوخو روسی برای خرید هواپیما خبر دادند. 

در حالیکه همه چیز مهیای توافق با روس‌ها برای خرید سوخو مسافربری بود ناگهان اتفاق تازه‌ای رخ‌داد که نشان می‌داد امکان خرید سوخو مسافرتی هم میسر نیست.

در همین خصوص دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با بیان این‌که اتفاق جدیدی در بحث فروش هواپیمای مسافری سوخو (سوپر جت) نیفتاده است، گفت: آمریکایی‌ها با فروش سوخو ۱۰۰ به ایران مخالفت کرده‌اند.

روس‌ها وارد عمل شدند!

با این حال بررسی روند موضوع حاکی از آن بود که روس‌ها برای فروش سوخو به ایران گام‌هایی برداشته بودند که به بن بست خورده‌اند.

اواخر آبان ماه بود که تیم مذاکره کننده شرکت سوخو روسیه به ایران آمدند تا مذاکرات خود برای فروش هواپیما به ایران را آغاز کنند. پیرو همین مذاکرات بود که شرکت سوخو تلاشها برای دریافت مجوز" اوفک" جهت فروش هواپیما به ایران را آغاز کرد و در واقع با طرف امریکایی وارد مذاکره فشرده شد. بررسی‌های بیشتر نشان می‌داد سوخو برای فروش هواپیما به ایران باید از وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز بگیرد چون ۱۰ درصد قطعات مورد استفاده در این هواپیما آمریکایی است و در نتیجه حتی سوخو روسی هم یک هواپیمای صددرصد بومی نبوده است.

اما روس‌ها ظاهرا بازهم از پا ننشستند و برای حل مشکل بنا شد قطعات هواپیماهای سفارش ایران تغییر کند ؛ یعنی به جای ۱۰ درصد قطعه امریکایی زیر ۱۰ درصد قطعه هواپیماها امریکایی باشد تا نیازی به مجوز اوفک برای فروش هواپیما به ایرن نباشد.

با این حال سید احسن علوی نماینده سنندج در مجلس ۴ ماه قبل از همه این تحولات هشدار داده بود که هواپیماهای سوخو خریداری نشود چرا که تعدادی از آنها سابقه سقوط دارند و این کار یعنی بازی کردن با جان مردم.

این هشدار البته جدی گرفته نشد و ظاهرا هیچ چاره‌ای باقی نمانده بود که مسئولان امر به سراغ روس‌ها بروند. با این حال پس از چند ماه بلاتکلیفی مشخص شد که اساسا سوخو روسی بنا به دلایلی که ذکر شد نمی‌تواند به ایران فروخته شود.

آیا هواپیماهای روسی خطرناکند؟

خاطره ناخوشایند سقوط‌های متوالی توپولوف‌ها در گذشته‌ای نه چندان دور هنوز در اذهان مردم باقیست به همین علت افکار عمومی خاطره چندان خوبی از هواپیماهای روسی ندارند اما نکته جالب اینجاست که نظر مسئولان هواپیمایی کشور چندان مطابقتی با خاطره ناخوشایند مردم ندارد بطوریکه یک مقام مسئول در سازمان هواپیمایی، چند روز پس از آنکه موضوع خرید سوخوها عملا منتفی شد گفت که منعی برای بکارگیری هواپیمای سوخو ۱۰۰ روسیه در ایرلاین‌های داخلی ایران وجود ندارد.

استقبال از سوخو روسی حتی در میان مدیران رده بالای صنایع کشور از جمله رئیس مرکز ملی فضایی که قبلا هم مدیرعامل ایران خودرو بوده، دیده شد. منوچهر منطقی در این خصوص با حمایت از خرید هواپیمای سوخو ۱۰۰ روسی توسط برخی ایرلاین‌های داخلی،‌گفت:‌ این هواپیما با استانداردهای غربی تولید شده و در کشورهای مختلف تا حالا جواب خوبی داده است ضمن اینکه سوخو ۱۰۰ از نظر مشخصه فنی، هواپیمایی است که در همه جا دارند آنرا می‌سازند.

یکی از اعضای کادر پروازی یکی از شرکت‌های هواپیمایی در خصوص اهمیت سلامت هواپیماهایی که وارد ناوگان هوایی کشور می‌شوند به خبرنگار آفتاب یزد گفت: تا جایی که من می‌دانم در خرید یک هواپیما اگر رعایت استاندارد و همخوانی با موقعیت جغرافیای ایران احراز نشود، مبادرت به خرید نمی‌شود.

وی افزود: اگر قرار بر خرید هواپیمایی باشد، اخذ مجوز سازمان هواپیمایی ضرورت دارد. همچنین باید حداقل‌های لازم برای پرواز آن هواپیما به لحاظ ایمنی در فضای هوایی کشور تایید شود، اگر این مراحل طی نشود و هواپیمایی مجوز پرواز بگیرد قطعا با جان مردم بازی شده است. 

تصمیمات احتمالی در خصوص خرید هواپیما

گرچه روس‌ها و متحدان اقماری آن یعنی اوکراین، بلاروس و حتی چین مناسب ترین گزینه‌ها برای خرید هواپیما هستند اما یک نماینده مجلس می‌گوید که ممکن است کلا خرید هواپیمای روسی منتفی شود.

مجید کیانپور عضو کمیسیون اقتصادی مجلس می‌افزاید: ۵۰ درصد ناوگان هوایی ایران فرسوده است اما خرید هواپیمای نو و تازه ساخت روسی و اوکراینی امکان پذیر به نظر نمی‌رسد.

وی در خصوص راه حل جایگزین به خانه ملت گفت: با توجه به شرایط کنونی و رویکرد خصمانه آمریکایی‌ها نسبت به صنعت هوایی ایران، بهترین راه برای تامین هواپیما، خرید هواپیماهای دست‌دوم از شرکت‌ها و کشورهای واسطه است، از این رو ما با این اقدام می‌توانیم خارج از سیستم تحریمی، اقدام به خرید هواپیما کنیم.

مشخص نیست که اگر اقدام به خرید هواپیماهای دست دوم و کارکرده شود تا چه حد می‌توان نسبت به ایمنی آنها و سلامت فنی شان مطمئن بود بخصوص که هواپیماهای دست دومی که دیگر کشورها برای فروش ارائه می‌کنند معمولا هواپیماهایی است که دارای ایراد بوده و ادامه فعالیت آنها در ناوگان هوایی کشور فروشنده مناسب تشخیص داده نشده است.