الزام شرکت‌های خودروساز به رعایت استاندارد آلایندگی یورو ۵ از ابتدای سال آینده در شرایطی است که نزدیک به ۶۷ درصد محصولاتی که در شرایط حاضر توسط شرکت‌های خودروساز تولید و روانه بازار می‌شود، دارای استاندارد آلایندگی یورو ۴ هستند.
نگاهی به لیست محصولاتی که این روزها توسط خودروسازان تولید می‌شود، گویای این نکته است که از ۲۱ محصول مورد بررسی در خطوط تولید شرکت‌های خودروساز، ۱۴ محصول استاندارد یورو ۴ دارند و ۷ محصول دیگر در شرایط حاضر به استاندارد آلایندگی یورو ۵ مجهزند. بر این اساس خودروهای یورو ۵ در دسته محصولات مونتاژی شرکت‌های خودروساز قرار دارند که با توجه به شرایط تحریمی مشخص نیست حیات این خودروها در خطوط تولید شرکت‌های خودروساز تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.
بر اساس برنامه زمان بندی که سازمان حفاظت محیط‌زیست در ارتباط با اجرای استانداردهای آلایندگی منطبق با استانداردهای یورویی اعلام کرده است، استاندارد یورو ۴ که از ابتدای سال ۹۶ در دستور کار قرار گرفته بود تا پایان سال جاری باید از سوی خودروسازان رعایت شود. این در شرایطی است که خودروسازان از ابتدای سال ۹۹ باید استانداردهای یورو ۵ را در دستور کار قرار دهند، حال آنکه از ابتدای سال ۱۴۰۱ این شرکت‌ها باید محصولاتی را تولید کنند که توانایی پاس کردن استانداردهای یورو ۶ را داشته باشند.
بدین ترتیب در شرایطی شرکت‌های خودروساز داخلی با چالش ارتقای سطح استانداردهای محصولات تولیدی خود دست به گریبان هستند که شاهد هستیم در برخی از کشورها همچنان استاندارد آلایندگی یورو۴ را به‌عنوان متر و معیار تردد خودروها در جاده‌های خود مورد توجه قرار می‌دهند. با این حال هستند کشورهایی که پا را فراتر گذاشته و تنها به خودروهایی اجازه تردد در جاده‌های خود را می‌دهند که توانایی پاس کردن استانداردهای آلایندگی مطابق با یورو ۶ را داشته باشند. در حال حاضر خودروهایی که در جاده‌های اتحادیه اروپا، ژاپن و کره جنوبی تردد می‌کنند باید توانایی پاس کردن استانداردهای آلایندگی مطابق با استانداردهای یورو ۶ را داشته باشند.
این در شرایطی است که کشورهایی مانند هند و مکزیک به رعایت استانداردهای آلایندگی یورو۴ قانع هستند.برخی از کشورها نیز مانند چین، استرالیا، برزیل و روسیه استاندارد یورو ۵ را به شرکت‌های خودروساز و همچنین محصولات وارداتی برای اجرا ابلاغ کرده‌اند. البته نمی‌توان از ذکر این نکته به راحتی گذشت که شهر مکزیکوسیتی به‌عنوان پایتخت مکزیک در صدر لیست شهرهای آلوده جهان قرار دارد. همچنین شهر دهلی پایتخت هند نیز وضعیتی مشابه مکزیکوسیتی دارد و جایی برای خود در میان شهرهای آلوده جهان دست و پا کرده است. قرار گرفتن این دو شهر در فهرست شهرهای آلوده جهان نمی‌تواند بی ارتباط با استانداردهای آلایندگی باشد که در این دو کشور رعایت می‌شود.
بی شک ارتقای استانداردهای خودرویی برای شرکت‌های خودروساز هزینه‌بر خواهد بود و بار هزینه‌ای این موضوع روی دوش مشتریان قرار می‌گیرد. آن طور که کارشناسان می‌گویند ارتقای استانداردهای آلایندگی از یورو ۴ به یورو ۵ برای هر محصول تولیدی شرکت‌های خودروساز در شرایط حاضر رقمی بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ دلار هزینه دارد. این در شرایطی است که هم‌اکنون از یک طرف خودروسازان با چالش تامین نقدینگی روبه‌رو هستند و از سوی دیگر تامین قطعات برای این منظور از کانال واردات با توجه به شرایط تحریم کار آسانی به نظر نمی‌رسد. در کنار بحث هزینه‌ای که به خودروسازان تحمیل می‌شود، همچنان کشمکش میان خودروسازان با وزارت نفت درباره تقدم رعایت استانداردهای یورویی، ادامه‌دار به نظر می‌رسد.
در شرایطی خودروسازان از ابتدای سال ۹۹ استاندارد یورو ۵ را در محصولات تولیدی خود لحاظ خواهند کرد که چندی پیش وحید مرندی مقدم معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد به «دنیای اقتصاد» گفت که قانون‌گذار برای توزیع بنزین یورو ۵ تا سال ۱۴۰۰ وقت در نظر گرفته است، بنابراین تا حدود دو سال دیگر برای رسیدن به این استاندارد زمان هست. این مقام مسوول در سازمان ملی استاندارد ادامه می‌دهد: برای تولید این سوخت نیاز به تغییر طراحی پالایشگاه‌ها داریم که اقدامی زمانبر است. مرندی مقدم همچنین می‌گوید در بحث بنزین یورو۵، تدوین قانون یک موضوع است و اجرای آن، موضوعی دیگر؛ بنابراین ابتدا باید قانون مربوطه را تدوین و برنامه موردنظر را به وزارت نفت بدهیم و بعد، اجرای آن را پیگیری کنیم. به گفته معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد، اقدامات مربوط به تدوین برنامه برای بنزین یورو۵ آغاز شده و به واسطه آن قرار است وزارت نفت به توزیع این سوخت در سال ۱۴۰۴ مکلف شود.
با توجه به اظهارات مرندی مقدم به نظر می‌رسد که برنامه‌های وزارت نفت برای توزیع گسترده بنزین یورو ۵ چندان با برنامه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست برای تولید خودرو در خطوط تولید شرکت‌های خودروساز منطبق نیست، زیرا آن‌طور که از سوی سازمان حفاظت از محیط‌زیست به خودروسازان تکلیف شده است آنها باید از ابتدای سال ۱۴۰۱ محصولات خود را بر اساس استاندارد یورو۶ تولید و عرضه کنند. این در حالی‌است که همان طور که اشاره شد، وزارت نفت به‌عنوان متولی تامین و عرضه بنزین این امکان را دارد تا بنزین یورو ۵ را تا سال ۱۴۰۴ به‌طور گسترده عرضه کند.
بررسی وضعیت محصولات داخلی
گزارش‌های ارائه‌شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست در ارتباط با آزمون‌های تطابق تولید، گویای این نکته است که از میان تمام محصولات شرکت‌های خودروساز که در بازار حضور دارند، چه آنها که استانداردهای آلایندگی یورو ۴ را دارند و چه آنها که استانداردهای یورو ۵ دارا هستند، تنها ۷۷ درصد توانسته‌اند این آزمون را پاس کنند. بنابراین ۲۳ درصد در آزمون تطابق تولید مردود شده‌اند. اما اگر بخواهیم وضعیت پاس کردن استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ را به تفکیک در میان محصولات شرکت‌های خودروساز داخلی بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که محصولات دارای استاندارد یورو ۴ توانسته‌اند ۸۰ درصد آزمون‌های تطابق تولید را پاس کنند و ۲۰ درصد در پاس کردن این آزمون‌ها مردود شده‌اند. این در حالی است که وضعیت محصولات دارای استانداردهای یورو ۵، چندان مساعد نیست.
بر اساس آمارهای ارائه‌شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست ۵۰ درصد محصولات شرکت‌های خودروساز که تحت آزمون‌های تطابق تولید قرار گرفته‌اند، نتوانسته‌اند این آزمون‌ها را پاس کنند. در ادامه وضعیت محصولات دو خودروساز بزرگ کشور را در ارتباط با استانداردهای آلایندگی مورد بررسی قرار می‌دهیم. ابتدا به سراغ محصولات ایران خودرو می‌رویم. براساس اطلاعاتی که این خودروساز در کاتالوگ‌های محصولات خود منتشر کرده بخش عمده‌ای از محصولات این خودروساز دارای استانداردهای آلایندگی یورو ۴ است. در میان محصولات پرتیتراژ این شرکت پژو ۲۰۶، ۲۰۷، پارس، ۴۰۵، سمند، دنا، رانا و هایما S۷ مجهز به استاندارد یورو ۴ هستند. این در حالی است که در خطوط تولید این شرکت خودروساز تنها پژو ۲۰۰۸ و هایما S۵ دارای استانداردهای آلایندگی مطابق با یورو ۵ است.
هر دو محصول یادشده در دوران پسا برجام به خطوط تولید ایران خودرو راه یافتند. پژو ۲۰۰۸ در شرایطی همچنان در خطوط تولید ایران خودرو حضور دارد که به دلیل خروج پژو از ایران و داخلی‌سازی کم این محصول قطعا در چند ماه آینده شاهد حذف آن از سبد محصولات ایران‌خودرو خواهیم بود. حال به سراغ محصولات سایپا برویم. در میان محصولات شرکت سایپا که در خطوط تولید این خودروساز حضور دارند، پراید، تیبا، ساینا، کوییک و چانگان همگی دارای استاندارد آلایندگی یورو ۴ هستند.
اما سایپا خودروی مجهز به استاندارد آلایندگی یورو ۶ هم دارد.سیتروئن C۳ به‌عنوان محصول پسابرجامی سایپا بااستاندارد یورو ۶ تولید می‌شد. خانواده برلیانس نیز با استاندارد یورو ۵ در خطوط تولید سایپا حضور داشت. اما خودروهای یادشده به دلیل بازگشت تحریم‌ها خطوط تولید سایپا را ترک کردند و به این ترتیب سبد محصولات این خودروساز در حال حاضر از محصولی که توانایی پاس کردن استانداردهای یورو ۵ را داشته باشد، خالی است. بد نیست وضعیت خودروهای مونتاژی حاضر در خطوط تولید شرکت‌های خودروساز خصوصی را نیز مورد بررسی قرار دهیم. در حال حاضر شرکت «کرمان موتور» مونتاژ دو محصول را از شرکت چینی «جک» در دستور کار دارد. هر دو این محصولات یعنی جک S۳ و S۵ توانایی پاس کردن استانداردهای یورو ۵ را دارند.
مدیران خودرو، دیگر خودروساز خصوصی کشور که مونتاژ محصولات شرکت چینی «چری» را در دستور کار دارد، چندی است که دوباره فعالیت خود را آغاز کرده است. این خودروساز خصوصی این روزها با چهار محصول X۲۲، X۳۳ ، TIGO ۵،TIGO ۷ در بازار حضور دارد. از میان محصولاتی که ذکر آن رفت، تنها X۳۳ مجهز به استاندارد یورو ۴ است و سه محصول دیگر همگی استانداردهای یورو ۵ دارند.
بنابراین همان طور که مشاهده می‌شود در حالی که بخش عمده‌ای از محصولات دو خودروساز بزرگ کشور استاندارد یورو ۴ را پاس می‌کند، شاهد هستیم محصولاتی که در خطوط تولید خودروسازان خصوصی مونتاژ می‌شوند بر عکس دو خودروساز بزرگ کشور استانداردهای آلایندگی یورو ۵ را دارند. بی تردید اگر محدودیت‌هایی که از ناحیه تحریم‌ها گریبان صنعت خودروی کشور را گرفت، باز نمی‌گشتند بی‌شک این روزها خودروسازان با چالش‌های کمتری در این زمینه روبه‌رو بودند.
وضعیت خودروسازان برای ارتقای استاندارد
حال که بحث ارتقای استانداردهای آلایندگی محصولات شرکت‌های خودروساز داغ است دو سوال در این زمینه مورد توجه است:
سوال اول حول هزینه این مساله برای شرکت‌های خودروساز است و اینکه آیا شرکت‌های خودروساز در شرایط فعلی این امکان را دارند که استانداردهای یورو۵ را در خطوط تولید خود عملیاتی کنند؟
سوال دیگر اینکه ارتقای استانداردهای آلایندگی از یورو ۴ تا یورو ۵ چه میزان روی کاهش آلایندگی هوا موثر است؟
در این زمینه یک کارشناس خودرویی به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: برای اینکه خودروسازان بتوانند ارتقای استانداردهای آلایندگی را رقم بزنند، باید در ۳۵ قطعه موتور تغییراتی ایجاد کنند. این تغییرات باید در کاتالیست ها، کنیستر و ECU اتفاق بیفتد. به گفته این کارشناس این تغییرات برای هر محصول در حدود ۲۰۰ تا ۳۵۰ دلار هزینه روی دست خودروساز می‌گذارد. وی معتقد است در شرایط حاضر شرکت‌های خودروساز می‌توانند فارغ از شرایط تحریمی حاکم بر صنعت خودرو این تغییرات را ایجاد کنند.
پیچیده‌ترین بخش آن مربوط به تغییرات در ECU موتور است که خودروسازان می‌توانند با استفاده از مشاوران چینی که پیش‌تر این دانش را در خطوط تولید خودروسازان آن کشور بومی کرده‌اند، به این دانش دست یابند. این کارشناس در ارتباط با تاثیر ارتقای استاندارد آلایندگی از یورو ۴ به یورو ۵ روی وضعیت آلودگی هوا می‌گوید ارتقای استاندارد از یورو ۴ به یورو ۵ در بهترین شرایط ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌تواند موثر باشد و سبب کاهش آلودگی هوا شود.
- 10
- 6
