به گزارش اقتصاد ۲۴، آخرین پاییز و زمستانی که ایران بدون دغدغه آلودگی هوا، روزگار را سپری کرده به خاطر نداریم؛ تا جایی که یادمان است، هر سال آژیر هشدار آلودگی برای کلانشهر‌ها به صدا درآمده و تنها راهکار اجرا شده، تعطیلی مدارس و طرح آلودگی هوا برای تردد خودرو‌ها بود.
پس از گذشت بیش از یک دهه از تثبیت آلودگی هوا در ایران، هنوز متولی اصلی رفع این مشکل مشخص نیست و هرازچند گاهی، مسئولان نهاد‌های مختلف ضمن از سر باز زدن مسئولیت‌ها، مردم را به صبر دعوت می‌کنند. فارغ از علت این آلودگی‌ها و گسترش چشم‌گیر آن در بسیاری از شهر‌های ایران و همچنین تلاش‌های کرده و نکرده برای رفع این معضل مهم، اقتصادهایی وجود دارد که تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. در کنار جان‌هایی که به دلیل آلودگی هوا تلف می‌شوند، کسب‌وکار‌هایی که جان تازه می‌گیرند نیز ارزش تامل دارند.
رونق بازار دستگاه تصفیه هوای خانگی
سالانه هزاران تن در ایران به طور مستقیم و غیرمستقیم به دلیل آلودگی هوا جان می‌بازند و جان افرادی که سروکار بیشتری با فضای باز دارند، با تهدید جدی‌تری رو‌به‌روست. با این حال همچنان فضا‌های بسته نیز تحت تاثیر آلودگی هوای عمومی قرار گرفته و این مسئله نگرانی را برای خانوار به‌ویژه خانواده‌هایی که فرزند در حال رشد دارند، بیشتر کرده است.
تاثیرات مخرب جسمی و روانی آلودگی هوا، برای کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر است و همین مسئله، مردم را به سمت اجرای تمام راهکار‌هایی که می‌تواند این خطر را کاهش دهد، سوق داده است.
در این راستا بازار خرید و فروش دستگاه تصفیه هوای خانگی و غیرصنعتی، رونق پیدا کرده و هر سال با تثبیت بیشتر آلودگی هوا، این بازار داغ‌تر و پرسودتر می‌شود. مردمی که از کار‌های کرده و نکرده مدیران برای رفع آلودگی هوا ناامیدند، چاره‌ای جز تحمل هزینه سنگین دیگری به نام خرید تصفیه هوا ندارند. شاید بتوان این کار را آخرین سنگر افراد برای زنده ماندن دانست. اما این اتفاق اجتماعی - اقتصادی، بازار دستگاه‌های تصفیه هوا را سالانه فربه‌تر می‌کند که در نگاهی بدبینانه، شاید بتوان یکی از دلایل حضور مستمر آلودگی هوا در ایران را الزام به درآمد‌های این بازار حدس زد.
استنشاق هوای سالم؛ ۲۰ میلیون تومان ناقابل
در همین راستا و به منظور بررسی وضعیت فروش دستگاه تصفیه هوای خانگی خبرنگار اقتصاد ۲۴ سری به بازار لوازم خانگی زد. یکی از فروشندگان در رابطه با محصولات این بازار به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی، بر اساس مساحتی که می‌توانند تحت پوشش خود قرار دهند، نوع فیلتر استفاده شده در ساخت آن‌ها، کیفیت و میزان تکنولوژی به‌کار رفته در ساخت، ابعاد و مواردی مانند برند آن‌ها، قیمت‌های متفاوتی دارند. ارزان‌ترین دستگاه تصفیه هوا، از ۲ میلیون تومان آغاز شده که حداکثر مساحتی در حد یک اتاق ۶ متری را می‌تواند تحت پوشش گیرد. فیلتر یک لایه دارد و در حد حذف آلودگی‌های درشت هوا کاربرد دارد. تکنولوژی بالایی از نظر ساخت نداشته و تنها یک دکمه روشن و خاموش دارد.
وی ادامه می‌دهد: بالاترین قیمت دستگاه تصفیه هوای خانگی، مربوط به دستگاهی وارداتی با قیمت حدودی ۴۰ میلیون تومان است. این دستگاه فیلتر چهار لایه دارد، کیفیت ساخت بدنه و تکنولوژی آن بالاست و مساحت زیادی را می‌تواند تحت پوشش خود قرار دهد. جدای از این دو عدد، به طور میانگین قیمت‌های حاضر در بازار بین ارقام ۱۰ الی ۲۰ میلیون تومان متغیر است. اگر بخواهیم نرخ‌ها را نسبت به سال قبل مقایسه کنیم، بین ۲۰ تا ۵۰ درصد قیمت‌ها رشد داشته‌اند و این افزایش متناسب با هر دستگاه متفاوت بوده است.
اجبار به انتخاب‌های ناقص دستگاه های تصفیه هوا
این فروشنده، برند‌های موجود در بازار دستگاه‌های تصفیه هوا را متعدد عنوان کرده و توضیح می‌دهد: تا سال‌های قبل، برند‌های محدود و تولیدات معدودی در بازار وجود داشتند، اما با افزایش تقاضا و استمرار آلودگی هوا، مردم ناچار به خرید این دستگاه‌ها شدند؛ بنابراین برند‌ها با قیمت‌ها و آپشن‌های متفاوتی وارد شد تا مردم متناسب با بودجه مالی خود بتوانند دستگاه‌ها را خریداری کنند. برند‌های محدودی در ایران تولیدکننده دستگاه تصفیه هوای خانگی هستند و بهترین دستگاه‌ها عمدتا از برند‌های خارجیست.
این فروشنده خاطرنشان می‌کند: با وجود کیفیت بالای دستگاه‌های وارداتی، یکی از مشکلات مهم آن‌ها تهیه فیلتر است. فیلتر این دستگاه‌ها یا بسیار گران است و یا به دلایل مختلف وارد نمی‌شوند. برای تمامی برند‌های خارجی این روند صادق نیست، اما نامعلوم بودن شرایط واردات یا قیمت فیلتر‌های دستگاه‌های وارداتی و کیفیت نه چندان بالای برند‌های ایرانی، انتخاب برای خرید دستگاه تصفیه هوا را برای خریداران سخت می‌کند. با این حال همچنان روند تقاضا برای دستگاه تصفیه هوا بالاست و مشکلات خریداری کردن آن، مردم را منصرف نکرده است.
برای هر در بسته‌ای، کلیدی برای رهایی وجود دارد، اما مطمئنا راه رسیدن به هوای پاک در روز‌های پاییزی و زمستانی، رونق بازار دستگاه تصفیه هوای خانگی نیست.
برخی از کاهش بودجه برای مقابله با آلودگی هوا می‌نالند، اما پرسش اصلی اینجاست که چه راهکاری در این راستا تدوین شده که نیاز به بودجه مالی زیاد دارد؟ چرا این راهکار‌ها عمومی نشده و هنوز حتی یک قدم برای بهبود وضعیت کیفیت هوا، طی ۱۰ سال گذشته برنداشته‌ایم؟
برخی معتقدند شاید سود شکل‌گیری بازار‌های اقتصادی وسایلی همچون ماسک‌های فیلتردار مخصوص، دستگاه تصفیه هوا و حتی بازار داروی بیماران تنفسی، برای بعضی چرب‌تر از آن باشد که خود را ملزم به توجه به رفع آلودگی هوا بدانند!
- 15
- 4
