به گزارش اقتصاد۱۰۰، مرکز کنترل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرد: مصرف گاز در بخش خانگی و بخش تجاری در هفته گذشته ۴۴۰ میلیون متر مکعب بوده که طی این هفته با افزایش ۲۰ درصدی در رشد مصرف گاز مواجه شدیم.
بر اساس این گزارش؛ مناطق شمال شرقی و شمال غربی کشور بیشترین مصرف گاز را داشتند و امروز سرانه مصرف در آذربایجان غربی، گلستان و مازندران به حد بالایی رسیده بطوری که آذربایجان غربی ۲۵ میلیون متر مکعب و مازندران ۳۲ میلیون متر مکعب و گلستان هم ۱۳ میلیون متر مکعب مصرف گاز را به ثبت رسانده است.
کارشناسان از مردم درخواست دارند در مصرف گاز خود دقت داشته باشند.
انتظار برای روزهای سخت کمبود گاز
روزنامه پیام ما نوشت: شاید مردم روز پنجم بهمن ۱۳۹۸ را به خاطر نداشته باشند ولی رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های منتقد دولت دوازدهم سرخوش از جمله‌ای که وزیر نیروی وقت گفته بود باید آن روز را به خاطر بیاورند. همان روز که «رضا اردکانیان» گفت طرح تعویض یک میلیون دستگاه کولر گازی را آغاز می‌کند تا ۲میلیارد متر مکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی کنیم. رسانه‌های منتقد دولت آن زمان این حرف را سوتی وزیر نیرو توصیف کردند. حال در زمستانی که اروپا به‌خاطر نداشتن گاز صادراتی روسیه گرفتار است، ایران به‌عنوان دومین دارنده منابع گاز دنیا نیز دستکم با ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز مواجه است. ماجرای کمبود گاز در ایران به ویژه با شیوه افسارگسیخته مصرف، بسیار متفاوت از آن چیزی است که در اروپا می‌گذرد. جالب اینجاست که این روزها با افزایش سرما رفته‌رفته خبر از قطع گاز صنایع برای تامین گاز خانگی می‌دهند. شاید این رویه برای شما تداعی‌کننده اتفاقی مشابه در کمبود آب آن هم در فصل پاییز باشد. جالب اینجاست که در ایران که اقلیمی خشک و بیابانی و کم‌آب دارد نگران بی‌آبی هستیم و در همین ایران که دومین دارنده منابع گاز طبیعی است هم نگران بی‌گازی هستیم.
پیش‌بینی در مورد ناترازی تولید و مصرف گاز در روزهای سرد امسال تبدیل به واقعیت می‌شود و نشانه‌های آن را می‌توان در قطع گاز پتروشیمی‌ها به‌ویژه در پایتخت انرژی ایران، عسلویه، دید. گرچه پیشتر در ۲۵ آبان امسال «محمدرضا جولایی» مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران گفته بود در صورت عدم کاهش مصرف گاز خانگی و تجاری احتمال قطع گاز صنایع و اعمال محدودیت بیشتر برای نیروگاه‌های کشور وجود دارد و اشاره کرده بود که فولاد و پتروشیمی در اولویت اعمال محدودیت تحویل گاز قرار دارند. اما به تازگی پایگاه اطلاع‌رسانی «نفت ما» در حساب توییتری خود نوشت: «فرقی ندارد که بیژن زنگنه وزیر نفت باشد یا جواداوجی آسانترین راه همیشه بستن شیر فلکه گاز پتروشیمی‌ها بوده است! با نهایت تاسف قطعی گاز پتروشیمی‌ها آغاز شده و بخشی از پتروشیمی‌های عسلویه از مدار تولید خارج شدند.»
این موضوع اتفاق تازه‌ای نیست زیرا در چند سال اخیر مصرف گاز در بخش خانگی روز به روز رکورد خود را شکست تا آنجا که مصرف روزانه بیش از ۷۰۰ میلیون متر مکعب در این بخش دود می‌شود و به هوا می‌رود.
پیشتر مسلم رحمان، سرپرست مدیریت هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران نیز گفته بود: امسال هم شاهد ناترازی بین تولید و مصرف گاز هستیم. بی‌شک امسال نیز بعضی واحدهای صنعتی بزرگ کشور به جمع مشترکان پیوستند و به تعداد مشترکان خانگی هم افزوده شده که مجموعاً حدود ۴ تا ۶ درصد افزایش مصرف گاز خواهیم داشت، به همین دلیل تمهیدها و اقدام‌هایی برای کنترل این ناترازی پیش‌بینی شده است.
فارغ از اینکه ایران هیچ سیاست واحد و استراتژیکی در قبال انرژی ندارد و همین سبب شده شورای عالی انرژی در کشور مدت‌ها جلسه‌ای نداشته باشد، البته در روزهای پرالتهاب کنونی به هیچ عنوان نمی‌توان انتظار داشت که دولت بخواهد به مردم برای کاهش میزان مصرف گاز خانگی فشاری بیاورد. اما نکته اینجاست که ۸۵ درصد از برق تولیدی کشور از طریق مصرف گاز محقق می‌شود آن هم گازی که دستکم مترمکعبی «۵ تومان» به نیروگاه‌های حرارتی فروخته می‌شود. از سوی دیگر افتخار همه دولت‌های این بود که تمام ایران و حتی نقاط دوردست و روستاها را نیز به لوله‌کشی گاز مجهز کرده‌اند. همینجا این پرسش پیش می‌آید که با وجود چنین رویه‌ای آن هم با وجود پرداخت یارانه‌های کلان به مردم در بخش انرژی آيا انتظار دیگری جز سیر صعودی مصرف هم در برق و هم در گاز باید داشته باشیم؟
حالا در همین روزها حمید حاجی‌پور سردبیر پایگاه اطلاع‌رسانی «میز نفت» نیز در توییتر خود نوشته است: «پس از آغاز مازوت‌سوزی در چند نیروگاه و تشدید آلودگی هوا، کاهش شدید ذخایر گازوییل که منجر به ایجاد بحران برای کامیون‌داران شد، حالا گاز پتروشیمی‌ها هم در حال قطع شدن است.
پ.ن: چه افزایش قیمت‌هایی که انتظار ما را می‌کشد…»
افزایش تولید هم نگرانی‌ها را رفع نمی‌کند
چندی قبل وزیر نفت اعلام کرد در سال ۱۴۰۰ ناترازی بخش گاز حدود ۲۴۰ میلیون متر مکعب بود و به دلیل موضوعات پیش آمده واردات گاز از ترکمنستان نداشتیم. همچنین در شروع کار دولت سیزدهم حدود ۴هزار تانکر از چرخه حمل تانکر سوخت برای نیروگاه ها خارج شده بود، در سال گذشته و در بدو شروع فعالیت وزارت نفت دولت جدید، توانستیم با تعمیرات و تامین تجهیزات مورد نیاز پالایشگاه‌ها، خطوط انتقال گاز، تولید حداکثری گاز را رقم بزنیم به گونه‌ای که حدود ۷۰۵ میلیون متر مکعب گاز از میدان پارس جنوبی برای نخستین بار برداشت شد. در سال گذشته و با افزایش تولید گاز حدود ۲۵ میلیون متر مکعب به تولید گاز کشور افزوده شد. در حوزه تقاضا نیز مدیریت و بهینه‌سازی را در دستور کار قرار دادیم، همچنین مبحث ۱۹ مصوب شد و موضوع تعرفه مشترکان پرمصرف در دولت تصویب و اجرا شد. اما با وجود این افزایش تولید همچنان نگرانی از مصرف بی‌رویه گاز بخش خانگی در این روزهای سرد بیشتر و بیشتر می‌شود.
سیاست دولت در قبال انرژي هرچه می‌خواهید مصرف کنید!
حتما شما این روزها شنیده‌اید که وضعیت ۵ سدی که آب شرب تهران را تامین می‌کند با پاییز خشک و کم‌بارشی که تجربه کرده‌ایم نفسشان به شماره افتاده است و پایتخت با آن میزان مصرف روزهای عجیبی را تجربه می‌کند. در همین روزها مصرف گاز نیز شتاب گرفته است. در هر دو مقوله ایده و راهکار دولت این است که به هر قیمتی نیاز مصرف خانگی را تامین کند و در این میان نیز هرقدر مردم خواستند می‌توانند مصرف کنند. سخنگوی صنعت آب همواره تاکید کرده سیاست دولت این است که وظیفه وزارت نیرو تامین آب است. در مورد گاز نیز همواره گاز صنایع و سایر بخش‌ها قطع شده تا خانه‌ها هر قدر دوست دارند مصرف کنند. شاید برخی بگویند دستکم دولت در بخش تامین رفاه عمومی برای مردم دو حامل انرژی را همیشه در دسترس قرار داده است. اما با این شیوه مصرف نمی‌توان از کابوس زمستان‌های بی‌گاز در امان بود. وقتی در زمستان ۱۳۹۹ کشور با رکوردزنی در مصرف گاز بخش خانگی روزهای سرد را پشت سر گذاشت «سید حامد توانگر» پژوهشگر پژوهشکده سیاست‌گذاری شریف در گفت‌وگو با روزنامه «پیام ما» در تحلیل این رویه از مصرف گفته بود: ایران همواره جزء چند تولیدکننده اصلی گاز طبیعی در دنیا به شمار می‌آید، حتی با در نظر گرفتن سرانه مصرف، ایران در رتبه‌های بالا قرار می‌گیرد. پس الگوی مصرف مسلما در بحران امسال نقش اساسی داشته است.
ما در ایران به میزان بسیار بالایی از وسایل گرمایشی و سرمایشی بی‌کیفیت استفاده می‌کنیم. استفاده از وسایل پرمصرف ناشی از ارزان بودن انرژی و سوداگری واردکنندگان است. از یک سو دولت با واقعی‌نکردن بهای انرژی اجازه داده تا فرهنگ بدمصرفی ریشه بدواند و از سوی دیگر عدم توجه به این مقوله سبب شده وسایل وارداتی بی‌کیفیت و پرمصرف وارد کشور شود و مردم نیز با احتساب قیمتی که در روز خرید می‌پردازند کالاهایی را بخرند که در مصرف انرژی بهینه نیستند.
نمونه این وضعیت را می‌توان در استفاده از کولرهای گازی ملموس‌تر یافت. همان زمان که همه به اظهارنظر «رضا اردکانیان» می‌خندیدند که مگر وزیرنیرو نمی‌داند کولرگازی با گاز خانگی کار نمی‌کند باید به این توضیح توجه داده می‌شدند که ۸۵ درصد از برق ایران از طریق نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود و در تابستان نصف مصرف برق متوجه دستگاه‌های سرمایشی است و این وضع تا به آنجا پیش رفته بود که دولت جایگزینی کولرهای گازی غیراستاندارد و بی‌کیفیت را به صرفه می‌دید و آن را موجب صرفه‌جویی در مصرف ۲میلیارد متر مکعب گاز و همین‌طور برق می‌دانست.
در مورد وسایل گرمایشی نیز وضعیت همین است. حسن مرادی کارشناس انرژی به پایگاه اطلاع‌رسانی «نفت ما» در این باره گفته است: وجود ۲۵ میلیون بخاری غیراستاندارد در کشور یکی از عوامل مصرف زیاد و هدررفت انرژی است. در دولت دوازدهم این رقم معادل ۲۲ میلیون بود اما متأسفانه همانطور که اشاره شد در حال حاضر این رقم به بیش از ۲۵ میلیون رسیده، متأسفانه شرکت‌ها به فکر استانداردسازی وسایل گرمایشی نیستند و این موضوع مقدار مصرف را بسیار افزایش داده است.
از سوی دیگر مقررات ملی ساختمان در مورد بهینه‌سازی مصرف انرژی به هیچ عنوان در ساخت و سازهای ایرانیان مورد توجه نیست. مسکن آنقدر گران است که هیچ‌کس به موضوع کیفیت ساخت آن توجه ندارد چه برسد به اینکه ببیند سازهای که آپارتمان مد نظر برای خریداری در آن قرار گرفته در حفظ و مصرف انرژی تا چه اندازه استاندارد است. با چنین وضعیتی در مصرف و شیوه‌های اتلاف انرژی باید باز هم به مصاحبه توانگر و چشم‌انداز ایران در نیاز به گاز برگردیم.
توانگر که پژوهشگر پژوهشکده سیاست‌گذاری شریف است در گفت‌وگو با ما گفته بود: بر اساس مطالعات انجام شده در شرکت ملی گاز و نفت، صنایع بزرگ ما که صنایعی همچون فولاد، پتروشیمی، سیمان و… را شامل می‌شوند در سال ۹۸، به طور متوسط حدود ۱۱۵ میلیون متر مکعب گاز در روز مصرف کرده‌اند. بر اساس تخمین‌های موجود این عدد طی بیست سال آینده در بازه بین ۲۱۰ تا ۲۵۰ میلیارد متر مکعب خواهد بود. اگر این افزایش را در کنار افزایش در مصارف خانگی و تجاری ببینیم، در صورتی که اصلاحی در ساختار کنونی بخش گاز انجام نشود، نیازمند ۱۴۰۰ میلیون متر مکعب گاز در روز خواهیم بود اما اگر سیاست‌های اصلاح قیمتی و بهینه‌سازی مصرف گاز انجام شود تنها به ۹۰۰ میلیون متر مکعب نیازمند خواهیم بود.
حال اینکه «غلامرضا رحیمی» کارشناس امنیت اقتصادی نیز به پایگاه اطلاع‌رسانی «نفت ما» در تحلیل چرایی حاکم شدن چنین وضعیتی بر این حامل انرژی و مدیریت آن گفت: به علت بی‌تدبیری بعضی از مدیران صنعت گاز در حال مرگ خاموش است و مهمترین دلیل آن انتصاب افراد ناآگاه است.
در چند سال اخیر آنچه با وجود تحریم‌های شدید و کندشدن روند توسعه در ایران رقم خورده افزایش مصرف به‌ویژه در بخش مصرف خانگی است. به عبارت دیگر چه در مصرف برق، این بخش خانگی است که مصرف قابل‌توجهی آن هم با دستگاه‌های سرمایشی دارد و چه در گاز، این بخش خانگی است که رکورددار مصرف است.
سید حامد توانگر پژوهشگر پژوهشکده سیاست‌گذاری شریف در گفت‌وگو با «پیام ما» درباره عوامل کمبود گاز در کشور تاکید کرده بود: «به زبان ساده مشکل ما این است که سالانه ۵ درصد رشد مصرف داریم. نکته تاسف‌برانگیز این است که این رشد مصرف ۵ درصد سالانه در قبال رشد اقتصادی صفر صورت می‌گیرد. این بحث تامل‌برانگیزی است. چه اتفاقی در اقتصاد ما می‌افتد که این رشد مصرف در همه بخش‌ها اتفاق می‌افتد ولی در عمل هیچ آورده‌ای نداریم. یکی از مهمترین مسائل بهره‌وری بخش‌های مختلف است».
حال باید دید آنچه سبب شده بود این اظهارنظر نگران‌کننده مطرح شود که ایران که خود صادرکننده گاز بوده حالا به واردکننده آن تبدیل شود چه زمان در دستور کار شورای عالی انرژی قرار می‌گیرد و این شورا اساسا می‌خواهد برای آینده ایران چشم‌انداز منطقی‌تری در زمینه مصرف انرژی ترسیم کند؟
- 10
- 4
