روزنامه توسعه ایرانی نوشت: در حالی که ایران با وجود داشتن دومین ذخایر گاز دنیا، به واردکننده گاز از روسیه تبدیل شده؛ رتبه سوم دنیا را نیز در هدررفت گاز به نام خود ثبت کرده است. گنجینه گازی که به جای آنکه یاریگر حل ناترازی باشد، به قربانگاه بی‌رحم مشعل‌ها تبدیل شده است.
به گزارش انرژی‌پرس، گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد ایران در سال ۲۰۲۲ با سوزاندن حدود ۱۷ میلیارد مترمکعب گاز در مشعل‌ها، پس از روسیه و عراق در رتبه سوم جهانی قرار دارد. این میزان تقریبا برابر با کل صادرات گاز در همان سال بوده، یعنی ما ثروتی به اندازه صادرات گازمان را به سادگی می‌سوزانیم.
روزانه حدود ۴۲ میلیون متر مکعب گاز روی فلرها دود می‌شود که خوزستان و بوشهر، دو استان غنی از نفت و گاز به قربانگاه بزرگترین گاز‌سوزی خاموش کشور تبدیل شده‌اند.
میزان گاز هدررفت، معادل مصرف یکسال کلان‌شهر تهران!
گازهای مشعل حاوی ترکیبات ارزشمندی مثل اتان، پروپان و بوتان هستند که می‌توانند به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی و تولید برق استفاده شوند اما مقدار گاز هدر رفته در مشعل‌ها در سال گذشته از مصرف یکسال جمعیت ۹ میلیونی شهر تهران نیز بیشتر بوده که نشان می‌دهد هزینه این بی‌توجهی بسیار گزاف است. به ازای سوزاندن روزانه حدود ۵۰ میلیون مترمکعب گاز مشعل، سالانه ۵.۳ میلیارد دلار معادل ۳۱۸ هزار میلیارد تومان (با احتساب دلار ۶۰ هزار تومانی) هدر می‌رود؛ در حالی که این پول می‌توانست صرف توسعه زیرساخت‌ها شود.
سال‌هاست که دولت‌ها در برنامه‌های توسعه‌ای بر کاهش فلرینگ تاکید می‌کنند؛ اما به نظرمی‌رسد این برنامه‌ها صرفا برای بایگانی نوشته شده و در حد حرف باقی مانده است زیرا با وجود گذشت چند سال از وعده کاهش فلرینگ در پارس جنوبی، پیشرفت کار بسیار کند بوده و همچنان شعله‌های مرگ‌آور آن بر فراز آسمان این منطقه می‌سوزد. کاهش اندک ۱۵ درصدی فلرینگ طی دو سال اخیر در حالی رخ داده که این شرکت وعده کاهش ۳۹ درصدی را تا پایان تابستان امسال داده است.
در حالی که کشور در فصل سرما با چالش جدی ناترازی گاز مواجه است و مجبور به قطع گاز صنایع ارزآور مانند پتروشیمی می‌شود، یک راه‌حل ساده و موثر برای کاهش این بحران که نادیده گرفته می‌شود، استفاده از گاز مشعل است. تامین خوراک مورد نیاز صنایع پتروشیمی با استفاده از گاز مشعل، منجر به افزایش تولید و صادرات محصولات پتروشیمی شده و در نتیجه ارزآوری قابل توجهی برای کشور خواهد داشت و از هدررفت آن نیز جلوگیری می‌کند.
اما چرا تاکنون موفق به جلوگیری از هدررفت گاز به این حجم نشده‌ایم و وضعیت ناترازی گاز کشور به چه صورت است؟
مشکلات مالی و زیست‌محیطی فلرینگ
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی با اشاره به اینکه در دو دهه گذشته تلاش‌های بسیاری برای صفر شدن فلرینگ انجام شده، تاکید کرد که فلرینگ اکنون کم شده اما متاسفانه هنوز جایگاه سوم دنیا متعلق به ایران است و بعد از روسیه و عراق، بزرگترین گاز فلر دنیا را داریم.
مرتضی بهروزی‌فر درباره شیوه‌های جلوگیری از هدررفتن گاز اظهار کرد: جمع‌آوری گاز همراه، نیازمند تجهیزات، امکانات و سرمایه است که متاسفانه به دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌ایم در این مسیر گام برداریم و مانع از بین رفتن این ثروت عظیم شویم.
او تصریح کرد که هدررفت این گاز به شدت آلاینده است زیرا گاز ترش و تصفیه نشده است و هم مشکلات مالی و هم مشکلات زیست‌محیطی برای کشور به دنبال دارد.
هیچ‌گاه به‌دنبال بهینه‌سازی مصرف نبودیم
این کارشناس حوزه انرژی درباره مشکلات مصرف و هدررفت گاز در کشور یادآور شد: از همان ابتدا به دلیل ازدیاد ذخایر گاز در کشور، به دنبال بهینه‌سازی مصرف نبودیم.
بهروزی‌فر با اشاره به اینکه چه در صنعت و چه در مصرف خانگی در شرایطی نیستیم که بگوییم مصرف بهینه داریم، افزود: به عنوان مثال راندمان نیروگاه‌های حرارتی ما چیزی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد است یعنی از هر ۱۰۰ متر مکعب گاز وارده، ۲۵ متر مکعب آن استفاده می‌شود و بقیه هدر می‌رود.
او با عنوان اینکه به دلیل مشکلات مدیریتی و تامین مالی و سرمایه و نبود تکنولوژی بر بهینه‌سازی مصرف کار نکردیم و حجم قابل توجهی گاز در داخل کشور مصرف می‌کنیم، درباره هدررفت گاز در بخش خانگی گفت: حتی در ساختمان‌های شمال شهر تهران هم کمتر می‌بینیم که جداره خارجی عایق ساختمان رعایت شده باشد و مصرف گاز تجهیزات و لوازم خانگی ما هم نسبت به تولید کشور و میانگین مصرف جهانی، بالاست.
حتی در تابستان امکان تامین گاز طبیعی نیروگاه‌ها نیست!
این عضو هیأت علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی با اشاره به اینکه متناسب با ذخایر خود حجم تولید نداریم، درباره وضعیت تولید گاز ایران بیان کرد: با اینکه دومین ذخایر گاز دنیا را داریم اما سومین تولیدکننده گاز هستیم با این توضیح که تفاوتمان با تولیدکنندگان اول و دوم که آمریکا و روسیه هستند، به شدت بالاست و عملا تولید ما با این دو کشور قابل مقایسه نیست.
به گفته بهروزی‌فر، یکی از دلایل عدم تولید متناسب گاز، تحریم است زیرا نتوانستیم تکنولوژی، سرمایه، دانش فنی و امکانات لازم را برای توسعه تولید داشته باشیم.
او ادامه داد: حتی امکانات لازم را برای فشارافزایی در پارس جنوبی، نداریم و با توجه به تحریم‌ها تجهیزات و قطعات وارد نمی‌کنیم و نمی‌توانیم دانش فنی لازم را داشته باشیم زیرا شرکت‌های بزرگ در کنار ما کار نمی‌کنند.
این تحلیلگر اقتصاد انرژی تصریح کرد: متناسب با ذخایر کشور تولید نداریم و مصرفمان متناسب با اقتصادمان نیست و این دو باعث شده به شکلی دچار ناترازی شویم که حتی در تابستان هم امکان تامین سوخت نیروگاه‌ها را به صورت گاز طبیعی نداریم و بخشی از نیروگاه‌ها با سوخت مایع کار می‌کنند.
واردات گاز از روسیه نقض سیاست‌های پیشین ایران است
بهروزی‌فر در ارزیابی خود از واردات گاز و به خصوص گاز روسیه، عنوان کرد: اولا واردات که قرار نیست مجانی باشد و منابع ارزی در شرایط تحریم محدود است.
او اضافه کرد: در شرایطی که تحریم هستیم، امکان افزایش تولید نداریم و پول نفت را با بدبختی به دست می‌آوریم، یعنی بخش عمده‌ای از پول نفت به صورت ارز داده نمی‌شود و در ازای آن کالای بنجل چینی و چای وارد می‌کنیم، پولی برای واردات نخواهیم داشت.
این تحلیلگر اقتصاد انرژی با تاکید بر اینکه طرح واردات گاز از روسیه عملا تمام سیاست‌های قبلی ایران را زیر سوال می‌برد، ادامه داد: اگر قرار است گاز روسیه از خط لوله‌ای از بستر دریای خزر وارد ایران شود؛ اولا خط لوله بسیار پرهزینه‌ای خواهد بود زیرا آب‌های مجاور ایران، آب‌های عمیق دریاچه خزر است و احداث خط لوله در این عمق و با کشتی‌های موجود در خزر عملا غیرممکن است.
بهروزی‌فر تصریح کرد: اگر چنین خط لوله‌ای کشیده شود عملا به ترکمنستان اجازه داده می‌شود که از بستر دریای خزر یک خط لوله نفت و گاز بکشد و نفت و گاز خود را مستقیما به اروپا صادر کند.
او با اشاره به اینکه احداث این خط لوله نقض سیاست‌های ۳۰ سال گذشته ایران است که برای آن جنگیدیم و تمام تلاش خود را کردیم که چنین اتفاقی نیافتد، در پایان خاطرنشان کرد: منافع واردات گاز از روسیه بسیار بسیار کمتر از مضرات آن برای ایران خواهد بود.
رامتین موثق
- 18
- 4
