تولید ٥٥ میلیون لیتر فرآورده‌های مورد نیاز کشور | شمارش معکوس خودکفایی در تولید بنزین

«کشوری که خودش نفت دارد چطور باید سالانه ۶ الی ۸ میلیارد دلار برای واردات بنزین خرج کند؟» این پرسش شاید کلیشه ای ترین نقدی باشد که ظرف سال های گذشته به واردات بنزین مطرح شده باشد. حدود دو دهه است که خودکفایی بنزین همواره مورد توجه جدی دولت ها قرار داشته؛ هر از گاهی اظهار نظرهایی امیدوار کننده فضا را به سمت و سویی سوق می داد که دیگر جای نگرانی برای تولید بنزین در داخل وجود نخواهد داشت،با این حال تا رسیدن به این هدف راه درازی طی شد.حتی در مقاطعی هم این هدف به هر قیمتی حتی با تبدیل پتروشیمی ها به تولیدکننده بنزین-ولو بنزین غیراستاندارد و بی کیفیت- تا حدودی محقق شد،اما در نهایت زیان این کار آنچنان بالا بود که خیرش را به «مصلحت» شری که به پا کرد،بخشیدند.

 درست ۱۲ سال پیش،در آخرین روزهایی که بیژن زنگنه وزیر نفت دولت هشتم بود،برنامه تولید بنزین با احداث ۱۰ پالایشگاه جدید و به خصوص ساخت پالایشگاه های میعانات گازی ستاره خلیج فارس و پارس شیراز مطرح شد.در کنار این طرح های جدید از طرح بهبود و افزایش راندمان پالایشگاه های موجود کشور در راستای تامین بنزین هم به میان آمد،اما عمر دولت هشتم آفتاب لب بام بود و در حالی که امید می رفت دولت های بعدی این طرح ها را اجرا کنند،این اتفاق نیفتاد.

قرار بود از ۱۰ پالایشگاه جدید، ۷ پالایشگاه در داخل و ۳ پالایشگاه در کشورهای مالزی، اندونزی، سوریه ساخته شود. اما تمامی این هدف‌گذاری ها سرابی بیش نبود، به طوری که اجرای ۱۰ طرح پالایشگاهی در ۸ سال احمدی نژاد کاملا مغفول ماند و تنها پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراک راه اندازی شد.

طرح‌هایی که با تحریم‌ها نیمه‌تمام ماند

 طرح ها در دولت نهم، نیمه تمام باقی ماند و در دولت دهم کشور زیر بار تحریم های سنگینی رفت که این اتفاق، تحریم واردات بنزین به کشور را نیز به همراه داشت. تحریم هایی که با اظهار نظر محمود احمدی‌نژاد در روزهای بهاری سال ۸۸ وارد فاز تازه‌تری شد.محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت تحریم کنندگان بنزین برای ایران را مورد خطاب قرار داد و برای آنان اینگونه خط و نشان کشید: «اگر دشمنان جرات دارند،به ایران بنزین صادر نکنند.» 

کمی بعد و درست در روزگاری که ایران نمی توانست بنزین وارد کند، در پالایشگاه هایی با تکنولوژی پایین بنزین تولید شد؛ به طوری‌که در سال ۹۱، بنزن موجود در بنزین شش برابر استاندارد کشور بود .اتفاقی که منجر به آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران شد.با روی کار آمدن دولت یازدهم،رفع این مشکل در دستور کار وزارت نفت و سازمان محیط زیست قرار گرفت.

مجددا بازگشت به واردات بنزین باکیفیت در دستور کار قرار گرفت،در عین حال که برنامه روی زمین مانده تولید بنزین از پالایشگاههایی که قبلا در دستور کار بودند،روی میز بیژن زنگنه قرار گرفت. تولید بنزین به عنوان  یک مساله ملی با پافشاری بیژن زنگنه، وزیر کهنه کار روحانی با جدیت دنبال شد.نتیجه این شد که پس از ۴ سال به زودی تولید بنزین در ایران آنقدر افزایش یافته که نه تنها نیاز داخل تامین می شود،بلکه ایران را در زمره صادرکننده های بنزین قرار می دهد. 

پالایشگاه صف‌شکن

واردات بنزین در دولت یازدهم به منظور سالم سازی هوای کلانشهرهای ایران و سلامت شهروندان در حالی پیگیری شد که در سال ۸۵ کلنگ پروژه بزرگی به نام ستاره خلیج فارس به منظور تولید بنزین خورده بود.این پالایشگاه قرار بود که سال ۹۰ افتتاح رسمی شود .پالایشگاه ستاره خلیج فارس قرار بود با سه فاز حجم تولید بنزین کشور را نزدیک به ۳۶ میلیون لیتر در روز افزایش دهد تا تاثیر تحریم ها بر اقتصاد کشور کمتر شود و اقتصاد ایران در تولید بنزین به خودکفایی برسد. اگرچه این پالایشگاه در نیمه دهه ۸۰ کلید خورده بود، اما زمانی که دولت یازدهم روی کار آمد پیشرفت این پالایشگاه کمتر از ۶۵ درصد بود.

 «ستاره خلیج فارس» حالا قرار است با تولید ٥٥میلیون لیتر فرآورده های اصلی مورد نیاز کشور را تأمین کند.این پالایشگاه به عنوان نخستین پالایشگاه طراحی شده بر اساس خوراک میعانات گازی شامل واحدهای تقطیر، تصفیه گازمایع، تبدیل کاتالیستی، تصفیه نفتا، ایزومریزاسیون، تصفیه نفت سفید و نفت گاز با هدف تولید بنزین، گازوئیل، گاز مایع و سوخت جت در کنار پالایشگاه فعلی بندرعباس فعالیت می کند.۳ فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس ظرفیت پالایش ۱۲۰ هزار بشکه میعانات گازی در روز را دارد که در مجموع ۳۶۰ هزار بشکه در روز می شود.

شمارش معکوس برای خودکفایی

این روزها شمارش معکوس برای خودکفا شدن ایران در تولید بنزین آغاز شده است. حالا «ستاره خلیج فارس» به جمع طرح هایی که در دولت یازدهم تکمیل شد،پیوسته است.حتما بیژن زنگنه وزیر نفت با تکمیل این طرح آرامش بیشتری خواهد داشت،چه آنکه آغازگر  و پایان دهنده این طرح کسی جز او نبوده است. او در این رابطه گفته است :« سرانجام انتظار برای تأمین تمام نیاز کشور به بنزین از تولید داخل و پیوستن به باشگاه صادرکنندگان بنزین به سرآمد. اواسط هفته جاری با به مدار آمدن فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس پس از ۳۶ سال پرونده واردات بنزین در ایران بسته خواهد شد و پس از آن ایران به صادرکننده این فرآورده نفتی استراتژیک تبدیل می‌شود.»

قرار است در سال‌جاری با بهره‌برداری از فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس با تولید روزانه ۱۲میلیون لیتر بنزین یورو ۴ و ۵ تولید ۶۳ میلیون لیتری سال گذشته به ۷۵ میلیون لیتر در روز برسد که با میزان مصرف روزانه کشور برابری می‌کند؛این یعنی نقطه خودکفایی در تولید بنزین.