جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
۰۹:۲۴ - ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶ کد خبر: ۹۶۰۲۰۲۱۰۱
نفت و انرژی

آیا پتروشیمی صنعتی اشتغال زاست؟

اخبار اقتصادی,خبرهای اقتصادی,نفت و انرژی,صنعت پتروشیمی

به گزارش شرق، اشتغال یکی از دغدغه‌ها و خواسته‌های عمومی در هر نظام اقتصادی محسوب می‌شود. به‌ همین اعتبار، کاملا بدیهی است که از تمام ظرفیت‌های ممکن کشور در این راستا استفاده شود. صنعت پتروشیمی به‌عنوان یکی از صنایع مادر کشور به عنوان راهکاری برای حل معضل بی‌کاری معرفی می‌شود؛ ولی آیا از دید کارشناسی چنین امکان بالقوه‌ای برای ایجاد حرکت به‌سوی افزایش اشتغال پایدار وجود دارد؟ اگر وجود داشته چرا تابه‌حال مغفول مانده و چگونه باید این توان بالقوه را به فعلیت رساند؟

 

در چند روز گذشته نظرات متفاوتی در این زمینه بیان شده و برخی حتی تا عدد چند صد‌ هزار شغل به‌ ازای هر‌ میلیون تن را امکان بالقوه صنعت پتروشیمی دانسته و برخی هم معتقدند توان اشتغال‌زایی این صنعت نهایتا یک‌ هزار تا دو هزار نفر به ازای هر‌ میلیون تن افزایش تولید است. ولی کدام نظر قرین به صحت است؟ حدود دو سال پیش شرکت دیپ‌مایند (در زمینه هوش مصنوعی) به قیمت چند‌ میلیارد دلار به‌وسيله گوگل خریداری شد.

 

این شرکت تنها ١٣ کارمند داشت. آیا این سرمایه‌گذاری «اشتغال‌زا» بوده است؟ مطمئنا خیر؛ چون به تناسب سرمایه جابه‌جاشده، شغل مستقیم اندکی ایجاد شده است. ولی تأثیرات آن بر دنیای روبات‌ها یا تولید محصولات مصرفی و کالاها بر زندگی انسان‌ها تأثیر داشته است. از این دست مثال‌ها بسیار است. مورد اخیر آن، تاکسی‌های آنلاین است. به اين معنا که خود این شرکت تاکسی آنلاین کارمندان زیادی ندارد، اما توانسته در بازار عرضه و تقاضا کار و خدمات حمل‌ونقل شهری تأثیری شگرف بگذارد. در صنعت پتروشیمی نیز چنین شرایطی حاکم است. نکته اصلی فراروی کسانی که چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند این است که ابتدا باید دانست این صنعت مولد اقتصادی بازار سرمایه است.

 

یعنی تولیدات پتروشیمی استخوان‌بندی صادرات غیرنفتی کشور هستند که در مواقع حساس لنگر سکون شاخص بازار بورس و مهارکننده نوسان و ریزش سهام بوده‌اند.

 

ارز حاصل از صادرات آنها حافظ ثبات قیمت ارز بوده و عرضه داخلی محصولات آنها پناه اقتصاد مقاومتی و تولیدمحور داخلی برای جبران نیازهای اساسی کشور (از تولید ظروف مایحتاج روزمره و دم‌دستی تا قطعات خودرو و ...) است. ولی انتظار از اشتغال‌زایی به نکته ظریفی به نام «صنایع پایین‌دستی» و تمایز آن از «صنعت بالادست پتروشیمی» برمی‌گردد. اگر صنایع پتروشیمی بالادست که عرفا به نام صنعت پتروشیمی شناخته می‌شود اشتغال‌زا بود، باید تأثیرات آن احساس می‌شد.

 

تنها حدود پنج درصد از متانول کشور در صنایع داخلی به مصرف می‌رسد و ٩٥ درصد مابقی صادر می‌شود.

با احداث واحدهای جدیدي چون پتروشیمی مرجان در عسلویه و... این عدد احتمالا به سه درصد کاهش خواهد یافت. بنابراین مواد پتروشیمی کافی در کشور تولید می‌شود. پس چرا به اشتغال گسترده نینجامیده است.

 

دلیل آن اين است که زنجیره ارزش این محصول با تولید فرمالدئید، ‌سپس چسب MDF و رزین‌ها و چسب‌ها ادامه یافته و به تولید انواع چسب‌هایی با کاربرد تولید ورق‌های تزیینی، نساجی، تولید کاغذ، پارچه‌های ضد چروک، فراورده‌های کتان، ریون و ... منجر می‌شود. همچنین این زنجیره برای تولید اسفنج‌های افشانه‌ای و تخته‌های سه لایی، قفسه‌سازی، سیستم‌های پله و سایر مبلمان منزل استفاده می‌شود.

 

یعنی زنجیره مصرف متانول برای ساخت رزین‌هایی مصرف می‌شود که در برابر آب مقاوم هستند و به‌عنوان رزین‌های کاغذ اشباع، در کف‌پوش‌های لمینت و پوشش‌های شفاف برای اتومبیل کاربرد دارند.

 

در صنعت نساجی نیز به رنگ‌ها و رنگ‌دانه‌ها افزوده می‌شود. در صنعت خودرو برای تولید اجزای اصلی خودروها از محصولات مبتنی بر فرمالدئید استفاده می‌شود و بسیاری دیگر که از حوصله خارج است. در یک نگاه کارشناسی می‌توان چنین نتيجه‌گيري کرد که مواد اولیه کافی در بسیاری از تولیدات پتروشیمی وجود دارد و باعث اشتغال بالا نشده است.

 

(مثل مصرف تنها پنج‌درصد متانول تولیدی کشور) زیرا ماهیت آن سرمایه‌بری و سرمایه‌سازی است و از بعد اشتغال، ظرفیت‌سازی هر‌ میلیون تن متانول می‌تواند نهایتا به اشتغال ٥٠٠ نفر منجر شود. آنچه مربوط به اشتغال گسترده است، به‌لحاظ زیرساخت نه در صنعت پتروشیمی که در وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت است.

 

قسمت اعظم محصولات پتروشیمی که در صنایع پایین‌دستی به مصرف می‌رسند در کشور به حد کافی تولید و عرضه می‌شوند.

 

بنابراین زنجیره در پتروشیمی به بلوغ لازم رسيده است و شاید به جرئت بتوان گفت جز در موارد معدودی، در تولید محصولات پایه هیچ‌گونه کمبودی وجود ندارد.

 

می‌توان منطقا نتیجه گرفت که گره نبود اشتغال را باید نه در کرانه بالا و سرچشمه تولید (یعنی مجتمع‌های پتروشیمی) بلکه در فرایندهای بعدی آن جست. اگرچه قیمت محصولات پتروشیمی عرضه‌شده در بورس کالای ایران پنج درصد پایین‌تر از نرخ‌های جهانی است و هزینه حمل، واردات و تعرفه هم ندارد، ولی هنوز فضای کار برای جذب تولیدات پلیمری و پتروشیمیایی وجود دارد. تفاوت دقیق بین صنعت بالادست و صنایع تکمیلی پتروشیمی، ظرافتی است که با دقت در آن و شناسایی گره‌ها می‌توان به گشودن آنها اقدام كرد.

 

افزایش دانش فنی، گسترش مراودات تجاری، رشد فرهنگ اشتغال، فعال‌شدن شهرک‌های صنعتی و صادرات کالاهای مصرفی راه حلی است که به‌ نظر می‌رسد می‌تواند مورد توجه ویژه قرار گیرد و انتظار از مجتمع‌های پتروشیمی را باید به امکان ارزآوری و تثبیت بازار سرمایه محدود نمود و نه اینکه ادعاهای عجیب‌وغریب مطرح كرد.

 

ماحصل آنکه توان صنعت پتروشیمی را باید بیشتر در ارزآوری و در تأمین سرمایه و نقدینگی شرکت‌ها جست‌وجو کرد.

 

بدیهی است امکان گردش چرخ‌های صنعت که ضامن پویایی و رونق اقتصادی کشور هستند، به امکان تأمین مالی ارزی و ریالی بازار سرمایه و بازار بدهی ارتباط می‌یابد. همان‌گونه که در سال گذشته هم اتفاق افتاد، تزریق ارز پتروشیمی‌ها از نوسانات بزرگ در این بازار ممانعت به عمل آورد و این فرایند و ثبات بازار از تعطیلی بسیاری از واحدهای صنعتی جلوگيري كرد.

 

به هر تقدیر انتظار تولید شغل به‌صورت مستقیم و آن‌گونه که برخی ادعا کرده‌اند، به هیچ روی قرین به صحت نیست. رفع معضل بی‌کاری و خلق آن همه شغل (چنان‌که ادعا شده است) از سوی صنعت پتروشیمی، اساسا با ماهیت این صنعت سنخیتی ندارد.

 

نادر جاویدپور

 

 

  • 16
  • 1
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
ویژه سرپوش