ریشه‌یابی کاهش فروش میعانات گازی به کره‌جنوبی

خرید نخستین محموله میعانات گازی نروژی از سوی یکی از پالایشگاه‌های کره‌جنوبی در حالی بر خروجی خبرگزاری رویترز قرار گرفت که این اتفاق در وهله نخست از سوی این خبرگزاری به احتمال خروج آمریکا از برجام و بازگشت دوباره تحریم‌ها علیه ایران ارتباط داده شد.

بر‌اساس این خبر، پالایشگاه Hyundai Oilbank Corp کره‌‌جنوبی که یکی از پالایشگاه‌های مطرح این کشور است، برای نخستین‌بار اقدام به خرید یک محموله میعانات گازی از خارج از آسیا کرده است تا آن را جایگزین بشکه‌های میعاناتی کند که از ایران به این کشور ارسال می‌شود. این خبر را دو منبع آگاه در روز دوشنبه به رویترز گفته‌‌اند. بر اساس این خبر، سایر خریداران میعانات گازی ایران در کره‌جنوبی نیز به دنبال عرضه‌کنندگانی جدید هستند تا وابستگی خود به تولیدات پارس‌جنوبی را کاهش دهند.

دلیل اصلی این اتفاق از سوی رویترز تهدید بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران عنوان شده است. با این حال آنطور که بررسی‌ها و پیش‌بینی‌های قبلی نشان می‌دهد، پیش از این نیز این انتظار میان کارشناسان و معامله‌گران کره‌جنوبی وجود داشته است که در سال‌جاری میلادی واردات میعانات گازی این کشور از ایران کاهش یابد. بر اساس چشم‌اندازی که S&P Global Platts پیش از سال ۲۰۱۸ نسبت به روند واردات نفت و میعانات کره‌جنوبی از ایران منتشر کرده بود، این انتظار از سوی معامله‌گران مطرح شد که واردات میعانات گازی کره‌جنوبی از ایران در سال‌جاری میلادی با افت ۲۰/ ۵ درصدی همراه شود.

 بررسی قرارداد واردات بزرگترین شرکت پتروشیمی کره‌جنوبی با شرکت ملی نفت ایران برای سال ۲۰۱۸ نیز نشان‌دهنده این موضوع است که در سال‌جاری، واردات شرکت هانوها توتال از ایران روندی کاهشی خواهد داشت. هرچند پلاتس در زمان نگارش این چشم‌انداز به اعداد و ارقام دقیقی از میزان واردات شرکت هیوندایی دسترسی نداشته، اما کاهش واردات این شرکت را نیز پیش‌بینی کرده بود. علت این پیش‌بینی‌ها، در نظر گرفتن افزایش تقاضای داخلی ایران در پی بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره‌ خلیج‌فارس است؛ نکته‌ای که خبرگزاری رویترز نیز با وجود تاکید بر تهدید آمریکا علیه ایران، نتوانسته است آن را در نظر نگیرد.

به این ترتیب همانطور که چشم‌انداز پلاتس نشان داده بود، واردات Hyundai Oilbank از ایران نیز کاهشی بوده است. بر اساس تازه‌ترین خبر منتشر شده از سوی رویترز به نقل از منابع آگاه، شرکت Hyundai Oilbank برای ماه ژوئن، حدود ۷۰۰ هزار بشکه میعانات گازی از شرکت استات اویل نروژ خریداری کرده است. سخنگوی این شرکت پالایشی از اظهارنظر درباره این خبر خودداری کرده و مقامات این شرکت نیز برای اعلام‌نظر در دسترس رویترز نبوده‌اند.

با این حال برخی منابع آگاه به رویترز گفته‌اند: «عرضه و تقاضا در بازار میعانات بسیار به یکدیگر نزدیک شده است، بنابراین شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی هر‌قدر که می‌توانند میعانات می‌خرند.»به این ترتیب نمی‌توان گفت تهدید آمریکا علیه ایران و احتمال خروج این کشور از برجام تا یک ماه آینده، تنها دلیل کاهش واردات میعانات گازی ایران از سوی کره‌جنوبی بوده است. بهره‌برداری از فاز یک پالایشگاه ستاره‌خلیج فارس و نزدیک بودن به زمان آغاز به‌کار فاز دوم این پالایشگاه و همچنین تعیین سقف تولید برای ایران از سوی اوپک، از جمله دلایلی هستند که بر صادرات میعانات گازی ایران تاثیرگذار بوده‌اند.

تحقق یک پیش‌بینی

«واردات میعانات گازی کره جنوبی از ایران در سال ۲۰۱۸ روندی کاهشی خواهد داشت.» این بخشی از پیش‌بینی نشریه بین‌المللی پلاتس نسبت به روند مراودات نفتی ایران و کره‌جنوبی در سال‌جاری میلادی است. بر اساس این پیش‌بینی با کاهش تقاضای شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی بزرگ در آسیا، میزان صادرات میعانات گازی از منطقه پارس‌جنوبی در ایران به کره جنوبی، کاهش خواهد یافت.

بر اساس این پیش‌بینی، هانوها توتال یک شرکت پتروشیمی بزرگ در کره‌جنوبی (که سهام آن به شکل مساوی در اختیار هانوها و توتال فرانسه قرار دارد) در سال ۲۰۱۸ در کمترین حالت روزانه ۱۰۵ هزار بشکه میعانات گازی از ایران خریداری می‌کند. از دیگر‌سو این پیش‌بینی تاکید دارد با رشد تقاضای داخلی در ایران، روند عرضه میعانات گازی کشورمان به بازار در سال ۲۰۱۸ کاهشی خواهد بود.

 بر اساس گزارش منتشر شده از سوی پلاتس که در آن چشم‌انداز واردات کره‌جنوبی از ایران بررسی شده، شرکت هانوها توتال که بزرگ‌ترین‌ شرکت پتروشیمی در کره‌جنوبی است طبق قرارداد بلندمدتی که برای سال ۲۰۱۸ با شرکت ملی نفت ایران منعقد کرده، از ابتدای ژانویه سال جاری تا ۳۱ دسامبر، روزانه در کمترین حالت ۱۰۵ هزار بشکه و در بیشترین حالت ۱۳۰ هزار بشکه میعانات گازی از منطقه پارس‌جنوبی دریافت خواهد کرد. این را یک منبع آگاه که به مفاد قرارداد اشراف دارد به S&P Global Platts اعلام کرده است.

به این ترتیب بر اساس قرارداد فعلی، حداقل واردات میعانات گازی هانوها توتال کره‌جنوبی از ایران، از ۱۲۰ هزار بشکه در روز سال ۲۰۱۷ به ۱۰۵ هزار بشکه در روز در سال‌جاری میلادی رسیده است. آنطور که یک منبع آگاه در هانوها توتال به پلاتس گفته است، روند واردات میعانات گازی این شرکت از ایران ممکن است با کاهش بیشتری نیز مواجه شود؛ تا آنجا که واردات روزانه حداقل ۱۰۰ هزار بشکه میعانات گازی در سال آینده برای آنها خوشایند و رضایت‌بخش خواهد بود. در زمانی که پلاتس گزارش چشم‌انداز ۲۰۱۸ از واردات میعانات گازی شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی کره‌جنوبی را منتشر کرده بود، اطلاعات دقیقی از میزان واردات دیگر شرکت‌های مهم کره‌ای همچون SK Innovation یا Hyundai Chemical در دست نداشته است

و از طریق مدیران بازرگانی و تدارکاتی هر دو شرکت یاد شده نیز موفق به کسب اطلاعات نشده بود. اما آنچه حالا گزارش رویترز نشان می‌دهد، کاهش واردات از سوی شرکت پتروشیمی هیوندایی است. این آمار در حالی از سوی رویترز منتشر شده است که پیش از سال ۲۰۱۸، منابع آگاه در سئول و سنگاپور به پلاتس اعلام کرده بودند که واردات میعانات گازی هر دو شرکت SK Innovation و Hyundai Chemical از ایران در سال جاری میلادی ۸۰ تا ۹۵ هزار بشکه در روز خواهد بود که حدود ۱۰ درصد کمتر از حجم قراردادهای سال ۲۰۱۷ است.

حضور ایران در اوپک نیز موضوعی نیست که بتوان از آن چشم‌پوشی کرد. در حال حاضر اگرچه تهران طبق توافق اوپک از کاهش تولید مستثنی شده است اما با سقف تولید از سوی اوپک مواجه است. به این ترتیب پایبندی تهران به این سقف می‌تواند بر میزان تولید نفت و میعانات گازی ایران اثر بگذارد. لزوم پایبندی ایران به سقف تولید تعیین شده در حالی از اهمیت برخوردار است که بر‌اساس اجماع کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، طرح کاهش تولید تا پایان سال ۲۰۱۸ پا بر جا است و حتی در صورت به تعادل نرسیدن بازار ممکن است در سال ۲۰۱۹ بار دیگر تمدید شود.

رشد تقاضای داخلی

اما در کنار تمام دلایلی که انتظار کاهش صادرات میعانات گازی ایران در سال ۲۰۱۸ را مطرح می‌کند، افزایش تقاضای داخلی ایران به دنبال راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس یکی از دلایل مهم و قابل توجه است. بر این اساس فعالان بازار آسیا پیش از این نیز با توجه به زمانبندی اعلام شده از سوی ایران برای بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس این انتظار را داشتند که صادرات میعانات گازی پارس جنوبی در سال جاری میلادی کاهش یابد. پالایشگاه ستاره خلیج فارس از سه فاز ۱۲۰ هزار بشکه‌ای تشکیل می‌شود

که خوراک آن تماما میعانات گازی است. فاز نخست این پالایشگاه سال گذشته راه‌اندازی شد و تکمیل فاز دوم نیز در مراحل پایانی قرار دارد و در آینده‌ای نه چندان دور به بهره‌برداری خواهد رسید. ستاره خلیج فارس در مجموع و با بهره‌برداری هر سه فاز، ۳۶۰ هزار بشکه از تولیدات میعانات گازی ایران را به خود اختصاص خواهد داد که این میزان از سبد صادرات کشور خارج خواهد شد. بر اساس پیش‌بینی‌ها، فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس احتمالا تا نیمه دوم سال ۲۰۱۹ به بهر‌ه‌برداری خواهد رسید. آنطور که سه منبع آگاه به رویترز گفته‌اند،

شرکت ملی نفت ایران از ابتدای سال جاری میلادی، هر ماه ۳ میلیون بشکه از عرضه میعانات پارس‌جنوبی به کره‌جنوبی را کاهش داده است، زیرا در کنار کاهش تولید میعانات گازی ایران به علت برخی تعمیرات در پارس‌جنوبی، فعالیت‌های مجتمع پالایشگاهی ستاره خلیج‌فارس نیز آغاز شده است. بر اساس گزارش رویترز، صادرات میعانات ایران به آسیا در سه ماهه نخست امسال نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته ۳۹ درصد کاهش یافته و به حدود ۳۴۸ هزار بشکه در روز رسیده است.  همچنین بر اساس گزارش رویترز، دیگر خریداران کره‌ای از جمله شرکت‌های SK Innovation و هانوها توتال نیز به دنبال دیگر عرضه‌کنندگان میعانات گازی در کشورهایی مانند استرالیا و گینه‌استوایی هستند تا کاهش واردات از ایران را جبران کنند. هرچند این احتمال وجود دارد

که تهدیدهای آمریکا بر رفتار پالایشگران و شرکت‌های پتروشیمی در کره‌جنوبی تاثیر گذاشته باشد، با این حال یک منبع مطلع در یک پالایشگاه کره‌ای که به دنبال خرید میعانات گازی از منابعی غیر از ایران است به رویترز گفته است: «ما خیلی به منبع تامین میعانات اهمیت نمی‌دهیم، بلکه مهم قیمت و میزان انطباق نفت خریداری شده با مجتمع‌های ما است.»

پایان ذخایر روی آب

یکی از مواردی که در کاهش صادرات میعانات گازی ایران اثرگذار بوده، صفر شدن ذخایر بزرگی از این ماده خام است که در زمان اعمال تحریم‌ها به علت ناتوانی ایران از صادرات، روی آب باقی مانده بودند. بعد از لغو تحریم‌های هسته‌ای ایران در دی ماه‌ سال ۱۳۹۴، ایران با سرعتی زیاد برای نفت و میعانات گازی خود شروع به بازاریابی کرد و توانست ذخایر روی آب و تولیدات خود را به دست مشتریان برساند.

به این ترتیب روزهای پایانی سال ۹۵ زمانی بود که پس از گذشت حدود یک سال از توافق جامع هسته‌ای، ذخایر میعانات گازی روی آب ایران صفر شد. علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در مصاحبه‌ای باعنوان «تصویر صنعت نفت در سال ۹۶» صفر شدن ذخایر نفتی روی آب را به «دنیای اقتصاد» خبر داد.

بر اساس داده‌های پلاتس، واردات سال به سال نفت خام کره‌جنوبی از ایران در نوامبر سال گذشته ۹/ ۳۲ درصد کاهش داشته و به‌طور میانگین به ۶۶۷/ ۳۱۶ هزار بشکه در روز رسیده است. همچنین اطلاعات ماه نوامبر نشان می‌دهد که واردات نفت خام و میعانات گازی کره‌جنوبی از ایران، نسبت به ماه اکتبر، کاهشی ۲/ ۲۸ درصدی داشته است. این روند در حالی برای مراودات نفتی ایران و کره جنوبی به‌عنوان چهارمین مصرف‌کننده بزرگ نفت خام در آسیا ایجاد شده است

که بر اساس نظرسنجی پلاتس، چهار معامله‌گر نفتا و میعانات گازی در کره‌جنوبی این انتظار را مطرح کردند که واردات کره‌جنوبی از ایران در سال جاری میلادی با افت ۲۰/ ۵ درصدی همراه شود. به گزارش پلاتس، از ژانویه تا اکتبر ۲۰۱۷، کره‌جنوبی ۸/ ۱۲۸ میلیون بشکه نفت‌خام و میعانات گازی از ایران وارد کرده است که ۵۱ درصد بیشتر از دوره مشابه در سال قبل از آن بوده است. با تمام این تفاسیر، یک منبع آگاه به معاملات نفتی در یکی از پالایشگاه‌های کره‌جنوبی، پیش از آغاز سال ۲۰۱۸ به پلاتس اعلام کرده بود

که «احتمالا در سال جدید میلادی (۲۰۱۸) میعانات گازی کمتری از پارس‌جنوبی در دسترس ما قرار خواهد گرفت اما خریداران همچنان رضایت دارند زیرا هنوز می‌توانند چیزی حدود ۸ تا ۱۰ میلیون بشکه در ماه میعانات گازی در اختیار داشته باشند و این بسیار بیشتر از میزانی است که در زمان اعمال تحریم‌ها به دست آنان می‌رسید.» اما کره‌جنوبی تنها مقصد میعانات گازی ایران نیست و شرکت‌های دیگری از جمله Unipec چین و JXTG Holdings ژاپن نیز در سال جاری بخشی از میعانات گازی پارس جنوبی را دریافت خواهند کرد. با این حال از آنجا که کره‌جنوبی بزرگترین مشتری میعانات گازی ایران است، چنانچه ایران سهم کمتری از میعانات گازی خود را به این کشور اختصاص دهد، سهم کل بازار آسیا از این ماده خام کاهش خواهد یافت