بحران آب آشامیدنی

ذخیره سد زاینده رود جوابگوی نیاز آب آشامیدنی تنها ۲۵ درصد اصفهانی هاست ذخایر سدهای سیستان و بلوچستان ۹۰ درصد نسبت به پارسال کاهش داشت

ذخیره سد زاینده‌رود به یک‌چهارم مصرف آب آشامیدنی اصفهانی‌ها رسید و این یعنی این‌که ٧٥‌درصد اصفهانی امسال تابستان آبی برای آشامیدن ندارند. در هرمزگان اوضاع خراب‌تر است و سد استقلال تقریبا ذخایر آبی‌اش به صفر رسیده است.

وضعیت سیستان‌وبلوچستان از همه بدتر است و فقیرترین استان کشور از نظر بارش لقب گرفته است. در این استان در یک‌ سال گذشته تنها حدود ٢ سانتیمتر بارندگی اتفاق افتاده و کاهش بارش‌ها نسبت به ‌سال گذشته بالاتر از ٧٥‌درصد تخمین زده شده است.

حالا هدایت فهمی، مدیرکل منابع آب وزارت نیرو به «شهروند» می‌گوید در صورتی که مصرف آب کشاورزی، صنعت و حتی مصرف خانگی در این استان‌ها و بسیاری از استان‌های دیگر ایران کاهش نداشته باشد، تابستان امسال شهروندان این مناطق آب آشامیدنی نخواهند داشت.

به گفته فهمی مصرف‌کنندگان خانگی باید میزان مصرفشان را حداکثر به ١٤٠ لیتر در شبانه‌روز برسانند. این در حالی است که ایرانی‌ها ١,٣ برابر میانگین جهانی آب مصرف می‌کنند. براساس گزارش وزارت نیرو میانگین سرانه مصرف آب در کشور ما ۲۰۰ لیتر است و این در حالی است که میانگین مصرف آب در کشورهای پیشرفته ۱۵۰ لیتر است.

جالب است بدانید که هدایت فهمی، مدیرکل منابع آب وزارت نیرو به «شهروند» می‌گوید که در این شرایط بحران آب کاهش مساحت مزارع کشاورزی در شرایط بحران آبی تنها روی کاغذ بوده و نه‌تنها کشاورزی ایران کوچکتر نشده است که حتی درباره کشت محصولات آب‌بر هم اقدام اساسی انجام نشده است.

ادعایی که مدیران وزارت کشاورزی حاضر به پاسخگویی درباره آن نمی‌شوند اما عباس پاپی‌زاده‌پالنگان، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دهم به «شهروند» می‌گوید: بزرگترین نگرانی برای منع کشاورزان از کشت نگرانی از تبعات اجتماعی و بیکاری قشر بزرگی از مردم ایران است. اتفاقی که می‌تواند به مهاجرت‌های گسترده و آسیب‌های اجتماعی دیگری منجر شود.

حالا زمان بسیار کوتاه است و گویا گره آب ناگشودنی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود.

٢٧ استان در شرایط ویژه آبی

امسال ٢٧ استان از ٣٢ استان ایران کم‌بارش‌ترین ‌سال خود را در نیم‌قرن اخیر تجربه می‌کنند. براساس پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رفت تا آخر زمستان ٩٦، بارش‌های کشور به منفی ٢٠‌درصد برسد و تا حدودی وضع بهبود پیدا کند اما پیش‌بینی‌ها درست از آب درنیامد و ‌سال ویژه‌ای را از نظر شرایط آبی برای ایران رقم زد.

بررسی اطلاعات روزانه بارش‌ها نشان می‌دهد که میزان بارندگی‌ها، از ابتدای ‌سال آبی (اول مهر) تا ١٥ فروردین‌ امسال به ٩٩,٨ میلیمتر رسید که نسبت به مدت مشابه پارسال، ٥١‌درصد کاهش داشته و این افت بارش‌ها در مقایسه با میانگین متوسط ٤٩ ساله نیز از مرز منفی ٤٩درصد عبور کرده است.

از بین ٦ حوضه آبریز اصلی ایران (دریای خزر، خلیج‌فارس و دریای عمان، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، مرزی شرق، قره‌قوم)، حوضه آبریز مرزی شرق شامل مناطقی از استان‌های خراسان رضوی و جنوبی و سیستان‌وبلوچستان با کاهش ٦٩‌درصدی بارش‌ها، شرایط بحرانی‌تری را تجربه می‌کند.

سیستان‌وبلوچستان فقیرترین منطقه بارش

در این میان سیستان‌وبلوچستان با ٢٢ میلیمتر بارش، کم‌بارش‌ترین منطقه ایران است. این استان با کاهش ٧٦‌درصدی بارش‌ها نسبت به‌ سال گذشته در فقر شدید منابع آبی حاصل از بارندگی به سر می‌برد. افت بارش‌ها در این منطقه موجب شده تا ورودی آب به سدهای این استان نسبت به‌ سال قبل کاهش ٩٠‌درصدی داشته باشد.

براساس اعلام وزارت نیرو امسال به‌ طور متوسط ورودی آب به سدهای کشور ٣٨‌درصد نسبت به‌ سال گذشته کاهش داشته است و بدترین استان‌ها براساس کاهش بارش استان «سیستان‌وبلوچستان» با ۷۳‌درصد کاهش، «کرمان» با ۷۰درصد، «اصفهان» ۶۷درصد، «یزد» ۶۷درصد، «خراسان‌جنوبی» ۶۶درصد، «هرمزگان» ۶۵درصد، «فارس» ۶۳درصد، «مرکزی» ۶۰‌درصد کاهش بارش نسبت به بلندمدت ثبت شده هستند.

حالا در شرایطی که در‌ سال ٩٦ حدود ٢٩٠ شهر ایران دارای تنش آبی بودند، وزارت نیرو پیش‌بینی می‌کند در‌ سال‌ جاری شهرهای بیشتری دچار تنش آبی شوند.

در حال حاضر میانگین بارش‌های کشور از ٢٧٠ میلیمتر به ٢٣٠ میلیمتر کاهش داشته است. رخدادی که به گفته علیرضا اردکانیان، وزیر نیرو در ٧٠‌سال گذشته بی‌سابقه بوده است.

عباس پاپی‌زاده‌پالنگان، نماینده کمیسیون کشاورزی مجلس دهم:  

اولویت‌های مصرف آب رعایت نمی‌شود

«چغندر قند خراسان‌شمالی و خراسان‌جنوبی را با بحران منابع آب‌های زیرزمینی مواجه کرده‌است... دشت‌های همدان نشست‌های وحشتناک و عجیب و غریبی دارد و کشاورزی در این منطقه رو به تعطیلی می‌رود و امسال حتی کوه‌ها و ارتفاعات سرسبز مازندران رو به خشکی گراییده است.»

این توصیفی است که عباس پاپی‌زاده پالنگان، نماینده کمیسیون کشاورزی مجلس دهم از وضع بحران آب در مناطق مختلف ایران دارد و به «شهروند» می‌گوید: الگوی آمایش سرزمین در هیچ‌کدام از مناطق کشور و در هیچ‌کدام از بخش‌های اقتصادی انجام نشده است. این الگو نقشه‌ای ترسیم می‌کند که به ما می‌گوید با فلان میزان آب در فلان استان چه مساحتی از مزارع باید زیر کشت برود.

او ادامه می‌دهد: در شرایط بحران آب براساس قانون ابتدا آب باید به شرب مردم اختصاص پیدا کند، سپس حقابه‌های محیط‌زیستی رعایت شود، اولویت سوم صنایع و خدمات است و در انتها کشاورزی اما در ایران این اولویت‌ها رعایت نمی‌شود و بی‌دلیل و بادلیل به کشاورزی آب اختصاص می‌دهند.

رئیس مجمع ملی خبرگان کشاورزی:   

توصیه و رهنمود جایگزین قانون!

علی خان‌محمدی، رئیس مجمع ملی خبرگان کشاورزی اما با تأیید این ادعای مدیران وزارت نیرو به «شهروند» می‌گوید: در این شرایط ویژه آبی امسال کشاورزان نه‌تنها سطح زیر کشت خود را کاهش نداده‌اند که به دلیل اعلام‌نشدن نرخ خرید تضمینی گندم و نبود تنظیم بازار، کشاورزان امسال به کشت محصولات آب‌بر دامن زده‌اند؛ محصولاتی مانند هندوانه، پیاز، سیب‌زمینی و... که ‌سال گذشته به دلیل کمبود عرضه قیمت نسبتا بالایی را تجربه کردند.او تأکید می‌کند: هیچ قانون بازدارنده‌ای برای منع کشاورزان از کشت محصولات آب‌بر و اصولا کشاورزی در مناطق دارای تنش آبی شدید وجود ندارد و منع کشاورزان از مصرف بی‌رویه آب تنها حالت توصیه و رهنمود دارد.

و البته تأکید می‌کند از قول من بنویسید: «برخی نمایندگان مجلس قانون گریزتر از بقیه مردم هستند!» او در توضیح این ادعای خود می‌گوید: زمین‌های بسیاری را دیده‌ام که مثلا در یک منطقه خشک برنج کاشته‌اند و با کمبود آب مواجه شده‌اند و نماینده آن منطقه برای جلب آرای سیاسی مردم و به بهانه حفظ سرمایه و کار و تولید رایزنی کرده که به آن مزارع آب بدهند.

وضعیتی که به گفته خان‌محمدی حل بحران آب را دشوارتر و کندتر می‌کند.