به گزارش دنیای اقتصاد، ولیعهد جوان سعودی پس از به پایان رساندن تور سه هفته‌ای سفر به آمریکا، راهی اروپا شد تا در قاره سبز نیز متحدانی را به لحاظ سیاسی و اقتصادی با خود همراه سازد. فرانسه نخستین مقصد محمد بن‌سلمان در اروپا بود. او روز یکشنبه برای سفری دو روزه وارد پاریس شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، دستاورد نفتی بن‌سلمان در سفر به پاریس، قرارداد ۱۰ میلیارد دلاری شرکت آرامکو با چند شرکت فرانسوی است.
به گزارش رویترز، شاهزاده جوان سعودی که به دنبال اصلاحات مدرن در عربستان است، در‌حالی به فرانسه سفر کرده که روابط دو کشور به علت اختلافات آنها بر سر نقش ایران در منطقه با پیچیدگی‌هایی همراه شده است. با این حال همانطور که امین ناصر، مدیرعامل شرکت دولتی نفت عربستان (آرامکو) اعلام کرده بود، مراسم رسمی امضای قراردادها که بر اساس اطلاعات موجود یکی از آنها میان آرامکو و توتال فرانسه است، عصر روز گذشته برگزار شد.
قرارداد یاد شده با توتال فرانسه در‌حالی در زمینه صنعت پتروشیمی است که بن‌سلمان در زمان حضور در آمریکا نیز توافقنامه‌هایی با شرکت‌های آمریکایی در زمینه پایین دست صنعت نفت به امضا رسانده بود. احداث یک مجتمع پتروشیمی در ایالت تگزاس و توسعه بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت آمریکا از برنامه‌‌‌هایی است که طی حضور بن‌سلمان در آمریکا، برای آرامکو ریخته شد. اما امضای قراردادهای اقتصادی تنها یک‌روی سکه سفر بن‌سلمان به آمریکا و اروپا است.
به عقیده کارشناسان، شاهزاده جوان عرب که سودای تغییرات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی را برای عربستان در سر دارد، طی این مسافرت‌ها در گام نخست قصد اثبات خود به متحدان غربی را دارد. این نخستین هدف سیاسی بن‌سلمان از مسافرت‌هایش است. در واقع به نظر می‌رسد بن‌سلمان در خلال این سفرها، به نوعی در‌حال اطمینان‌بخشی به سران غربی است تا این پیام را به آنها بدهد که پس از به دست گرفتن قدرت در بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده نفت خام، با آنها در تعامل باقی خواهد ماند و منافع شرکت‌های آنها را تامین خواهد کرد. این تنظیم روابط استراتژیک با غرب می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده سیاسی ولیعهد سعودی داشته باشد.
اما از نظر کارشناسان، هدف دیگری که در دل اهداف سیاسی بن‌سلمان قرار دارد، همراه کردن کشورهای غربی در موضع عربستان علیه ایران است. تفاهم‌نامه‌های میلیارد دلاری که طی این سفرها به امضا رسیده است، به نوعی موید این اظهارنظر کارشناسان است. در واقع بحث بر سر موقعیت ایران در منطقه در‌حالی یکی از سرفصل‌های مذاکرات بن‌سلمان در تورهای مسافرتی‌اش است که بر روند امضای قراردادهای شاهزاده سعودی با غربی‌ها نیز اثرگذار بوده. این را می‌توان از میزان قراردادهای امضا شده در آمریکا و فرانسه دریافت. به گزارش رویترز، قراردادهایی که عربستان با فرانسه منعقد کرده است بسیار کمتر از قراردادهایی است که در آمریکا به امضا رسیده و این موضوع احتمالا به اختلاف نظرهایی باز می‌گردد که بر سر نقش ایران در منطقه میان سران عربستان و فرانسه وجود دارد.
اما هدف دیگری که در قراردادهای نفتی امضا شده آرامکو و شرکت‌های تابعه‌اش با شرکت‌های غربی جست‌وجو می‌شود، حفظ صادرات پایدار نفت خام عربستان به بازار جهانی است. این هدف از سوی آرامکو با حضور گسترده بین‌المللی در پایین‌دست صنعت نفت پیگیری می‌شود. در واقع آرامکو به‌دنبال این است که ظرفیت پالایشی بین‌المللی خود در دنیا را افزایش دهد تا به این ترتیب از حفظ سهم بازار اطمینان داشته باشد.
گسترش همکاری آرامکو با توتال
مساله مقابله با ایران در جریان سفرهای شاهزاده جوان سعودی در‌حالی یکی از سناریوهای احتمالی است که این گمانه را در پی دارد که شاید انعقاد قرارداد جدید با توتال نیز برای افزایش فشار به ایران است. پس از انتشار اخباری مبنی بر امضای یک قرارداد میان آرامکو و توتال فرانسه (به‌منظور توسعه پالایشگاه مشترک میان این دو شرکت)؛ مدیرعامل توتال اعلام کرد شرکت متبوع او قصد دارد شراکت خود با آرامکو را گسترش دهد.
پاتریک پویان در حاشیه مجمع اقتصادی فرانسه و عربستان گفت: ما در‌حال برنامه‌ریزی برای افزایش سرمایه‌گذاری مشترک خود با عربستان هستیم. توتال در‌حال حاضر یک پالایشگاه بزرگ در عربستان دارد و آن‌طور که مدیرعامل این شرکت تاکید کرده گام بعدی آنها برای افزایش ارزش افزوده، ورود به تولید محصولات پتروشیمی در عربستان است.
پویان در ادامه افزود: ما نه تنها به خودی خود سرمایه‌گذاری خواهیم کرد بلکه از شرکت‌های دیگر نیز دعوت به همکاری می‌کنیم. منابع خبری آگاه هفته گذشته به خبرگزاری رویترز اعلام کردند که توافق‌نامه میان توتال و آرامکو مربوط به توسعه یک مجتمع پالایشی-پتروشیمی (SATORP) در عربستان سعودی باشد که سهام آن متعلق به آرامکو و توتال است. این مجتمع در شهر جبیل عربستان قرار دارد و احتمالا یک واحد کراکر نیز می‌تواند در طرح توسعه آن وجود داشته باشد. ۵/ ۶۲ درصد از سهام SATORP در اختیار آرامکو قرار دارد و ۵/ ۳۷ درصد از آن نیز به توتال فرانسه تعلق دارد. این دو شرکت در‌حال حاضر روزانه ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام را در SATORP به فرآورده‌های نفتی تبدیل می‌کنند و قصد دارند تولیدات پتروشیمی این شرکت را گسترش دهند.
اما قرارداد تازه میان آرامکو و توتال فرانسه در‌حالی به امضا رسیده است که تیرماه سال گذشته کنسرسیومی به رهبری توتال فرانسه قراردادی حدودا ۵ میلیارد دلاری برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با ایران به امضا رساند. از این رو این گمانه مطرح است که شاید یکی از اهداف عربستان از امضای قرارداد تازه با توتال، فشار به ایران و اجبار این شرکت برای ترک توسعه فاز ۱۱ باشد.
قرارداد ۲۰ ساله توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، نخستین قرارداد در قالب «قراردادهای جدید نفتی» بود که پس از برجام میان شرکت ملی نفت ایران و یک شرکت مطرح بین‌المللی به امضا رسید. با این حال موانع داخلی و خارجی فراوانی که بر سر راه آن قرار دارد، از سرعت اجرای این قرارداد کاسته است. گمانه افزایش همکاری‌ها با توتال برای فشار به ایران در‌حالی مطرح است که از نظر کارشناسان بعید است توتال قرارداد ایران را ترک کند و به سراغ عربستان برود.
کارشناسان تهدیدهای ترامپ برای خروج از برجام را بسیار جدی‌تر از تهدید عربستان می‌دانند و می‌گویند: اگر برجام پابرجا بماند، بعید است توتال خود را زیر سوال ببرد و قرارداد خود با ایران را به علت اجرای قراردادی دیگر با عربستان بر هم بزند. اما اگر احتمالا تهدید برجام جدی و ادامه کار برای توتال مشکل شود، در این صورت توتال یک پروژه جایگزین مناسب در منطقه دارد که می‌تواند روی آن کار کند. با وجود این اظهارنظرها، نمی‌توان منکر مذاکرات ولیعهد سعودی با سران غربی در رابطه با ایران شد.
اهداف اقتصادی قراردادهای نفتی عربستان
موتیوا انترپرایزز (Motiva Enterprises) یکی از شرکت‌های تابعه آرامکو است که طی سفر بن‌سلمان به آمریکا دو تفاهم‌نامه با شرکت‌های هانیول و تکنیپ به امضا رساند تا بر اساس آن فناوری تولید محصولات پتروشیمی برای استفاده در مجتمع شیمیایی چند میلیارد دلاری که آرامکو در‌حال بررسی ساخت آن در پالایشگاه پورت آرتور است را مورد مطالعه قرار دهد. این قرارداد پس از توافق‌نامه‌ای امضا شد که طی آن آرامکو قصد دارد با همکاری یک شرکت خدمات مهندسی نفتی بریتانیایی، ساخت دو مجتمع پتروشیمیایی در ایالت تگزاس را مورد مطالعه قرار دهد.
اما به گزارش پلاتس، ارزش تفاهم‌نامه‌ای که شرکت موتیوا با شرکت‌های هانیول و تکنیپ منعقد کرده است، بین ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار ارزیابی می‌شود و طبق بیانیه‌ای که شرکت موتیوا اعلام کرده، تصمیم نهایی در مورد سرمایه‌گذاری در مجتمع پتروشیمی پورت آرتور تا سال ۲۰۱۹ اتخاذ خواهد شد. طبق این بیانیه رشد اقتصادی قوی، انگیزه‌های رقابتی و حمایت‌های قانونی اثر زیادی بر اجرای این توافق‌نامه خواهد داشت.
به گزارش پلاتس آن‌طور که اظهارات خالدالفالح، وزیر نفت عربستان سعودی نشان می‌دهد؛ آرامکو در نظر دارد تا پنج سال آینده ۲۰ میلیارد دلار در پالایشگاههای مطرح آمریکا سرمایه‌گذاری کند. بر این اساس آمریکا در پی این است که با همکاری بلندمدت با پتروشیمی‌ها و پالایشگاههای آمریکایی به واسطه سرمایه‌گذاری در آنها، برای نفت خام خود بازاری امن و پایدار فراهم سازد. آمارها نشان می‌دهد واردات نفت خام آمریکا از عربستان سعودی در ماه ژانویه، به‌طور میانگین ۷۴۴ هزار بشکه در روز بوده است که نسبت به ژانویه سال ۲۰۱۷ که ۳۵/ ۱ میلیون بشکه در روز بوده است کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد.
این میزان کاهش صادرات اگرچه می‌تواند ناشی از پایبندی بالای عربستان سعودی به طرح کاهش تولید اوپک باشد اما به نظر می‌رسد عربستان از سهم بازار خود پس از اتمام این طرح غافل نمانده است. آرامکو که طبق گفته مقامات سعودی تا نیمه دوم سال جاری میلادی ۵ درصد از سهام آن عرضه عمومی خواهد شد، به شدت در پی افزایش ظرفیت پالایشگاهی خود در دنیا است.
طبق برنامه‌های اعلام شده از سوی آرامکو، این شرکت قصد دارد ظرفیت پالایشی فعلی خود را در دنیا از حدود ۴/ ۵ میلیون بشکه در روز به ۸ تا ۱۰ میلیون بشکه در روز برساند. سیاست حضور آرامکو در بخش پایین‌دست صنعت نفت پیش از این نیز از سوی سعودی‌ها پیگیری می‌شد. مذاکرات برای سرمایه‌گذاری در مجتمع‌های پتروشیمی و پالایشی کشورهایی چون چین، ژاپن، کره‌جنوبی، سنگاپور و مالزی که طی تور مسافرتی ملک سلمان به خاور دور در سال ۲۰۱۶ انجام شد، از جمله این اقدامات است. به این ترتیب با گسترش حضور آرامکو در پایین‌دست صنعت نفت در دنیا، عربستان سعودی بابت حفظ سهم بازار خود پس از پایان توافق کاهش تولید، نگرانی نخواهد داشت.
از دیگر قراردادهایی که عربستان سعودی برای حضور در پایین‌دست صنعت نفت در آمریکا به امضا رسانده، با شرکت اگزون موبیل است. بر اساس این قرارداد که در سال ۲۰۱۷ به امضا رسیده است، پروژه توسعه یک تاسیسات مشترک تولید پلاستیک در تگزاس مد نظر است که در سال ظرفیت تولید ۸/ ۱ میلیون تن کراکر را دارد. این پروژه دارای واحدهای تولید پلی‌اتیلن و مونواتیلن گلایکول نیز است.
- 13
- 3
