دروغ بزرگ در مورد هورالعظیم

این روزها شایعه‌ای در فضای مجازی در حال دست به دست شدن است که وزارت نفت را در برابر یک اتهام بزرگ قرار می‌دهد. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که ادعای جلوگیری از آبگیری هورالعظیم و انتقال سیلاب به مناطق مسکونی در خوزستان یک "دروغ بزرگ" است که مبنای درستی ندارد.

چالش بر سر دخالت «نفتی‌ها» در آبگیری هورالعظیم زمانی بالا گرفت که دوستداران محیط زیست، شرکت‌های نفتی فعال در تالاب مرزی هورالعظیم در خوزستان را مانع آبگیری این تالاب در سیلاب اخیر رودخانه کرخه دانستند اما مسئولان این ادعا را رد کردند.

سیلاب در خوزستان درست از اواخر تعطیلات نوروزی جدی شد و با اینکه خوشبختانه تلفات جانی زیادی نداشت اما خسارات زیادی به تاسیسات و زیرساخت‌های کشور وارد کرد.

تاسیسات نفتی خوزستان از جمله مکان‌هایی بود که در معرض خطر قرار داشت به همین دلیل بود که ۲۳ فروردین ماه یعنی جمعه گذشته بیژن نامدار زنگنه راهی خوزستان شد و همزمان با ورود او به این استان برای مدیریت تاسیسات نفتی در برابر سیلاب شایعاتی هم بر سر زبانها افتاد ؛ از جمله اینکه وزارت نفت برای اینکه تاسیسات نفتی آسیب نبیند مانع از آبگیری هورالعظیم شده است و در نتیجه سیلاب‌ها به سمت مناطق مسکونی و خانه و زندگی مردم هدایت شده است.

ظاهرا زمانی که هورالعظیم خشک شده بود تاسیسات نفتی در داخل آن ایجاد شده بود و اکنون گفته می‌شود که مانع از آن می‌شوند که سیلاب‌ها به هور هدایت شوند چون تاسیسات نفتی دچار آسیب می‌شوند.

شایعه از کجا آغاز شد؟

فعالان محیط زیست با انتشار ویدئوهایی از هورالعظیم که بخش‌های وسیعی از آن هنوز خشک است، لوله‌ها و تاسیسات نفتی را به تصویر می‌کشند که در اطراف آن آبی به چشم نمی‌خورد و کاملا بیابانی است. انتقاد آنها متوجه مسئولانی است که سیلاب کرخه را راهی مزارع مردم در هویزه و دشت آزادگان کردند، اما از پس شرکت‌های نفتی برنیامدند تا این قسمت از تالاب را آبگیری کنند.

آنها تصاویری از روستای «ظهیریه»، در نزدیکی حوضچه‌های ۴ و ۵ هورالعظیم را نشان دادند که قسمت‌های خشک تالاب، بسیار زیاد است.

نکته اینجاست که تاسیسات شرکت نفتی آزادگان جنوبی در این منطقه قرار دارد و برای جلوگیری از آسیب به آنهاست که اینجا خشک مانده است؛

با این حال منتقدان مدعی هستند این تاسیسات نفتی محصول قراردادهای گذشته با چینی‌هاست که برای اکتشاف و استخراج نفت، هورالعظیم را خشک کرده و به یکی از کانون‌های گرد و غبار تبدیل کردند.

اما بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود آب زیادی که در نتیجه سیلاب کرخه به هورالعظیم وارد شده، قسمت‌های زیادی از حوضچه‌های ۴ و ۵، آبگیری نشده که دلیل آن ممانعت شرکت‌های نفتی از آبگیری این محل‌ها برای جلوگیری از آسیب‌رسیدن به تاسیسات نفتی است.

بد بینانه ترین انتقاد شامل این اظهار نظر است که در هیچ جای دنیا تالاب که یک زیستگاه باارزش است را با جاده‌های عریض به پنج حوضچه (مخزن) تبدیل نمی‌کنند.

پای وزارت نفت به هور چگونه باز شد؟

خبرگزاری ایرنا روز جمعه ۱۶ فروردین در گزارشی تایید کرد که وزارت نفت به هورالعظیم وارد شده است. ظاهرا ماجرا از این قرار است که بعد از ساختن سد کرخه در ایران و انحراف رود دجله در عراق که منجر به خشکی بخش‌های وسیعی از تالاب و اخطار برنامه محیط زیست سازمان ملل به این دو کشور شده بود، ضربه بدی در سال ۸۷ بر پیکره هور وارد شد.

در این میان با واگذاری هشت هزار هکتار از اراضی تالابی، پای وزارت نفت به هورالعظیم باز شد. خشکاندن بخش‌های عظیمی از هور، آلودگی، آتش‌زدن نیزارها، تخلیه پسماند و جاده سازی، ارمغان نفت برای هورالعظیم بوده است.

رهاسازی آب در بخش‌های خشک تالاب، در یک دهه گذشته همیشه یکی از مطالبات فعالان محیط‌زیست بود که با مخالفت نفتی‌ها محقق نمی‌شد. تا اینکه در سال ۹۴ استاندار وقت به تخلفات گسترده زیست محیطی شرکت‌های نفتی ورود کرد. بعد از آن بود که با آمدن سیلاب سال ۹۵ رودخانه کرخه، تعدادی از کالورت‌های (زیرآبگذرهای) جاده‌ها بازگشایی شد تا آب در هور پخش شود.

ادعایی که مستند نیست

سعید دزواری از فعالان اجتماعی منطقه خوزستان در گفتگو با آفتاب یزد ادعاهای مطرح شده چند روز اخیر برخی منتقدان در خصوص متهم دانستن وزارت نفت را رد می‌کند و می‌گوید: تا جایی که ما می‌دانیم بخش قابل توجهی از هور آبگیری شده و تقریبا ۸۰ درصدی مرطوب شده و آب در آن جریان دارد.

وی با اشاره به شایعات اخیر می‌افزاید: در حوضچه‌های یک و ۲ و ۳ هورالعظیم فشار آب در حد قابل قبولی است، حوضچه‌های شماره ۴ و ۵ نیز به طور متوسط آبگیری شده‌اند.

دزواری، نقش منفی وزارت نفت در آبگیری هور را مردود می‌داند و می‌گوید: اینکه حوضچه شماره۵ هنوز بخش‌های خشک زیادی دارد به دلیل وضع طبیعی زمین است که حالتی شیب دار دارد و به همین دلیل آبگیری آن در برخی بخش‌ها هنوز محقق نشده اما چنانچه ورودی آب افزایش یابد این بخش نیز آبگیری خواهد شد.

وی افزود: من از مسئولان نفتی منطقه هم شنیدم که عدم آبگیری این بخش‌ها ربطی به وزارت نفت ندارد ولو اینکه همین الان هم بخش‌های زیادی از تاسیسات نفتی در آب غرق شده یا در محاصره سیلاب قرار دارد.

واکنش زنگنه به اتهامات

در همین حال زنگنه وزیر نفت در خصوص خطری که سیلاب متوجه تاسیسات نفتی کرده، گفت: اهواز پر از خط لوله است و هیچ جایی مانند اهواز در خطر نیست و از فکر کردن به این موضوع شب‌ها خواب ندارم.

وی افزود:‌هیچ انسان با شرافتی برای تولید چند هزار بشکه نفت به دنبال آن نخواهد بود تا به مردم خسارتی وارد شود. همه امکانات مجموعه وزارت نفت در خدمت کاهش آسیب‌ها و دردهای مردم است.

وی ادعای منتقدان را اینگونه پاسخ داد: دور تا دور همه تاسیسات نفتی ما در تالاب هورالعظیم آب است و جایی وجود ندارد که بدون آب باشد.

ما حتی بر روی مسائل زیست محیطی نیز حساسیت داریم تا از این نظر نیز مشکلاتی برای محیط زیست به وجود نیاید زیرا مردم قرار است پس از سیلاب نیز در مناطق هورالعظیم زندگی کنند.

زنگنه یاد آور شد:‌تمام تاسیسات نفتی در آن مناطق مطرح ‌شده، در محاصره آب و نزدیک به مغروق در آب هستند.