صاحب‌نظران اقتصادی افزایش انتظارات تورمی، اصلاح مناسب بازار طی دو سال گذشته، رشد نرخ تورم، افزایش دسته جمعی قیمت کالاها و محصولات شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه و همچنین ابهامات و نوسانات موجود در بازارهای موازی را به عنوان عواملی شناسایی می‌کنند که می‌تواند موجب ورود نقدینگی تازه به بورس باشد. در همین حال بورس در آستانه فصل مجامع از رونق تازه‌ای برخوردار شده و در صورتی که گزارش‌های شرکت‌ها بتواند پیش‌بینی‌ها را تایید کند، می‌تواند روند جذب سرمایه را پس از برگزاری مجامع نیز ادامه دهد.
صاحب‌نظران یکی از نشانه‌های وضعیت مناسب بازار را رشد ارزش معاملات می‌دانند؛ نشانه‌ای که از ابتدای امسال به شکل امیدوارکننده‌ای بروز کرده و روز گذشته هم تا سطح مهرماه سال قبل بالا رفته است. بر همین اساس به نظر می‌رسد بازار سرمایه بتواند در سایه ارزندگی و تورم، رشد مناسبی را تجربه و حتی به عنوان ضربه‌گیر تورم در سال جاری عمل کند.
«جهان‌صنعت» وضعیت فعلی و دورنمای بازار سرمایه را در گفتوگو با تحلیلگران بررسی کرده است.
رنگ و بوی ورود پول به بورس
روزبه شریعتی تحلیلگر بازار سرمایه در گفتوگو با «جهان‌صنعت» درباره بررسی وضعیت بازار عنوان می‌کند: «بهتر است شرایط را به صورت کلان نگاه کنیم؛ حجم معاملات بازار از زمستان افزایش یافت و ارزش معاملات خرد به بیش از پنج هزار میلیارد تومان رسید. این روند رنگ و بوی تازه‌ای به بازار داد. یعنی همان دسته‌بندی‌ای که داشتیم و حجم معاملات را به عنوان مهمترین دماسنج بازار معرفی کرده بودیم کما‌فی‌السابق برای این حالت صادق بود.
به این نحو که حجم معاملات زیر پنج هزار میلیارد تومان در بازار به معنای بازار رکودی، بین پنج تا هفت هزار میلیارد تومان شرایط نیمه‌رونق و بالای هفت هزار میلیارد تومان در شرایط فعلی، شرایط رونق بازار است.» او اظهار کرد: «این به معنای آن نیست که اگر حجم معاملات بازار هفت هزار میلیارد تومان شود انتظار داشته باشیم که بازار سبز باشد. این جریان نقدینگی وقتی با این حجم از معاملات بین سهم‌ها و صنایع در چرخش باشد، اصطلاحا سرمایه‌گذاران فعال هستند و برای جابه‌جایی سهام و ورود پول تصمیم می‌گیرند.
این شرایط باعث می‌شود که بازار رنگ و بوی بهتری داشته باشد.» شریعتی بیان می‌کند: «استارت این روند از زمستان سال گذشته خورده است؛ در سال ۱۴۰۱ خروج منابع حقوقی‌ها از بانک و ورود آنها به صندوق‌های با درآمد ثابت و ورود برخی از آنها برای خرید سهام باعث شد که شرایط بهتری در بازار سرمایه ایجاد شود. طبق برآوردهای ما نزدیک به ۲۵ هزار میلیارد تومان منابع نقد شرکت‌هایی که سپرده‌های حقوقی داشته‌اند تا به امروز از بانک‌ها خارج شده و به صندوق‌های بادرآمد ثابت وارد شده که حداقل ۱۵ درصد از این مبلغ برای خرید سهام صرف شده است. یعنی فعالیت حقوقی‌ها هم در زمینه خرید سهام بالا بوده است.»
اهرم‌های رشد حجم معاملات
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه بازار طی این مدت در شرایط تردید به سر می‌برده است، می‌گوید: «بازار یک دوره به برجام خیلی امیدوار بود اما از جایی مذاکرات متوقف شد و امید خود را از دست داد. در کنار آن، اتفاقات غیرسیستماتیک در بازار یا سیگنال‌هایی که مختص یک سری صنایع هستند در بازار ایجاد شد. همچنین صحبت واگذاری سهام خودرویی‌ها خیلی جدی مطرح شد و این گروه را به چشم آورد. در همین حال بحث تسعیر ارز بانک‌ها هم مطرح شد. در همین حال طی دو سه هفته اخیر هم بحث حذف ارز ترجیحی و مجوز افزایش نرخ‌هایی که به شرکت‌ها داده شد، باعث شد که تقریبا با حفظ حاشیه سود یا حتی کاهش یکی دو درصدی حاشیه سود، شرکت‌ها رشد ریالی سود داشته باشند. هر چند که این موضوع هنوز تا حدودی نامشخص است زیرا نمی‌دانیم که در آینده میزان مصرف چقدر تغییر می‌کند و طبیعتا با توجه به اینکه متاسفانه قدرت خرید مردم هم کم می‌شود احتمالا فروش این شرکت‌ها هم پایین می‌آید.» شریعتی عنوان می‌کند: «همه این اتفاقات دست‌به‌دست هم داده است تا بازار سرمایه به حالت کنونی درآید و حجم معاملات بالاتر از هفت هزار میلیارد تومان و نزدیک شدن آن به مرز هشت هزار میلیارد تومان در روز گذشته را ببینیم.»
دورنمای مثبت صنایع در سایه تورم جهانی و داخلی
این تحلیلگر بازار سرمایه عنوان می‌کند: «در حال حاضر شاهد آن هستیم که یک سری از منابع و سرمایه‌گذاران به سمت صنایع تولیدکننده کالاهای اساسی رفته و به آنها اهمیت ویژه‌ای می‌دهند؛ شوینده‌ها، روغنی‌ها، غذایی‌ها همه‌و‌همه گزینه‌هایی هستند که یک سری از سرمایه‌گذاران انتخاب کرده‌اند و رشدهای تقریبا ۵۰ درصدی داشته‌اند. این اتفاق همچنین برای برخی از دارویی‌ها هم افتاده است.» شریعتی بیان می‌کند: «از آن سمت شرایط بازار جهانی هم مخصوصا در بحث نفت و مشتقات برای پالایشگاه‌ها شرایط خیلی خوبی را مهیا کرده است؛ اتفاقی که حداقل در سال‌های اخیر در جهان بی‌سابقه بوده است. مشتقات نفتی و کرک اسپردها آنقدر رشد داشته‌اند که انفجار سودهای خیلی خوبی برای آنها پیش‌بینی می‌شود. از انتهای پاییز ۱۴۰۰ تا به امروز صنعت پالایشی ما به طور میانگین ۴۰ تا ۵۰ درصد رشد داشته است.»
او در ادامه بیان می‌کند: «در کنار همه اینها متاسفانه تورمی که در کشور وجود دارد و رشد قیمت دلار هم پالس‌هایی بوده که وضعیت کنونی بازار سرمایه را رقم زده است.» شریعتی تاکید می‌کند: «کماکان هم فکر می‌کنم که با این حجم از معاملات بالای پنج تا هفت هزار میلیارد تومانی، بازار گزینه‌های مختلف را انتخاب می‌کند و سرمایه‌گذارها فعال هستند. به طور کلی شرایط بازار شرایط خوبی است و در میان بقیه بازارها مانند دلار، مسکن و خودرو قطعا با این شرایط تورمی‌ای که داریم، بازار سرمایه در حال حاضر جزو ارزان‌ترین بازارهای سرمایه‌گذاری است و فکر می‌کنم خود را با بقیه بازارهای موازی هماهنگ می‌کند.»
نگاه تک‌بعدی ۲۵ اقتصاددان به ارتباط ورس و تورم
این تحلیلگر بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان اکنون به ۲۵ نویسنده نامه معروف به رییس‌جمهوری وقت درباره تورم‌زا بودن بورس، اثبات کرد که تورم به عنوان عاملی برای رشد بورس عمل می‌کند، عنوان کرد:« برخی از افرادی که آن نامه معروف را نوشته بودند، جزو اساتید بزرگ اقتصادی و مالی کشور و مورد احترام همه هستند. اگر بخواهیم نگاه خوشبینانه و مثبتی داشته باشیم، باید بگوییم که به طور مثال اگر در آن مقطع یعنی در اوایل تابستان ۹۹، شاخص P/Ettm بازار سرمایه به بالای ۳۵ واحد رسیده بود، در حال حاضر P/Ettm بازار روی ۷ واحد است. یعنی در محدوده بسیار ارزنده خود قرار دارد و P/E فوروارد ۲۴۰ شرکت تولیدی نزدیک به ۵/۵ واحد است.
یعنی بازار در حال حاضر در این حد از ارزندگی قرار دارد. آن زمان P/Ettm بازار در حدی قرار داشت و من به عنوان تحلیلگر بنیادین هم اگر می‌خواستم راجع به بازار صحبت کنم نمی‌گفتم بازار خیلی می‌ارزد بلکه می‌گفتم با توجه به شرایط موجود، نرخ دلاری که احتمالا تا پایان سال بالای ۴۰ هزار تومان است و مومنتوم ورود پولی که به بازار رخ داده اگر بپذیریم که قیمت ایران‌خودرو ۱۰ میلیارد دلار است، فولاد مبارکه ارزان است. در واقع باید چندین دلیل را کنار هم گذاشت تا بگوییم که بازار خوب است و طبیعتا هم هیچ فردی نمی‌گوید که بازار گران است. در واقع نباید یکطرفه به بازار نگاه کرد. اما نگاه این اساتید این‌گونه بود که اگر بازار را رها کنید تا بالا برود و جلوی آن را نگیرید و مثلا P/Ettm بازار به ۱۰۰ واحد برسد، اگر ۱۰ درصد سرمایه‌گذاران که می‌شوند یک میلیون نفر، هر کدام مثلا ۱۰۰ میلیارد تومان پول خارج کنند و مثلا ۵ میلیارد تومان آنها در یک بازه زمانی کوتاه شده باشد ۱۰۰ میلیارد تومان، مثلا ۲۰ میلیون نفر هر کدام ۱۰۰ میلیارد تومان خارج کنند، این پول می‌تواند نقدینگی زیادی وارد اقتصاد کند. این البته خیلی نگاه خوشبینانه‌ای نسبت به آن نامه است و طبیعتا می‌دانیم و قطعا مشخص است و این اساتید هم به این واقف هستند تورمی که در جامعه وجود دارد ناشی از سیاست‌های بانک مرکزی و کسری بودجه دولت است.»
شریعتی توضیح می‌دهد: «یعنی رشد تورم اصلا ربطی به هیچ بازاری ندارد؛ این طور نیست که قیمت مسکن از میانگین ۳۳ میلیون تومان بشود ۶۰ میلیون تومان و این عامل تورم باشد. اگر قرار باشد میانگین ملک ۶۰ میلیون تومان باشد یا شاخص بورس به چهار میلیون تومان برسد معلوم است که یک اتفاقی در اقتصاد افتاده است. دلار گران، تورم بالا، چاپ پول، حجم بالای نقدینگی و تبدیل شبه‌پول به پول و ورود این پول‌ها از بانک به بازارهای مختلف و چرخش نقدینگی سبب رشد نرخ تورم است. یعنی این بسیار واضح و ساده و اثبات شده است و همه جای دنیا به این مساله رسیده‌اند و طبیعتا نگاهی که بورس عامل تورم است پذیرفته نیست. این یک بحث ساده اقتصادی است.»
شاخص کل در مسیر فتح قله ۷/۱ میلیون واحدی
احمد اشتیاقی، دیگر کارشناس بازار سرمایه هم در گفتوگو با «جهان‌صنعت» ضمن اشاره به پایداری شاخص کل بورس بیان می‌کند: «به طور یقین می‌توان گفت شاخص کل، مرز ۶/۱ میلیون واحدی را رد خواهد کرد؛ ولیکن این اتفاق طی امروز و فردا رخ نمی‌دهد؛ باتوجه به اینکه دلار آزاد روند کاهشی گرفته و به نظر می‌آید قیمت به زیر ۳۰ هزار تومان برسد، در این صورت تب‌و‌تاب افزایش اقلام دلار ۴۲۰۰ تومانی هم کاهش می‌یابد و انتظار تورمی تا حدی فروکش می‌کند؛ با کاهش انتظار تورم، رشد بورس هم پیوسته و آهسته می‌شود و رشد حالت شتاب‌گونه‌ای به خود نمی‌گیرد.» وی می‌افزاید: «مسیری که ما تا تیرماه ۱۴۰۱ طی خواهیم کرد، بحث مجامع را داریم و به همین منوال گزارش‌های ۱۲ ماهه بر روی کدال می‌آید؛ به واسطه این گزارش‌ها، رشد بورس ظرفیت خوبی خواهد گرفت. بدلیل اینکه با حضور در مجامع و منتفع شدن از سود تقسیمی انگیزه برای خرید سهام ایجاد می‌شود. بنابراین تا پایان تیرماه ۱۴۰۱ شاهد رشد خوبی خواهیم بود و من شاخص ۷/۱ میلیون واحدی را متصور هستم.»
ریسک‌های پیش روی بازار
اشتیاقی در خصوص مشکلات پیش روی بازار سرمایه اظهار می‌کند: «تقریبا همه ما به این یقین رسیده‌ایم که دلار تک نرخی به زیر ۲۵ هزار تومان نمی‌رسد؛ به همین دلیل در ادامه مسیر بازار، دو موضوع می‌تواند مشکل ساز باشد که آنها را باید به نوعی مدیریت کرد. مشکل نخست قیمت‌های جهانی است که آیا این سطوح را از دست می‌دهند یا خیر که این مساله در روند‌های بعدی بازار بسیار حائزاهمیت است؛ مشکل دوم بحث چگونگی آزادسازی سهام عدالت است که نحوه آزادسازی آن می‌تواند به عنوان یک عامل منفی، اثرات تعادلی نقدینگی را از بین ببرد.» این کارشناس بازار سرمایه در ادامه تصریح می‌کند: «این سطوح از سودآوری که بر اساس همین قیمت‌های جهانی و با فرض دلار نیمایی ۲۵ هزار تومانی متصور هستیم، می‌تواند بعد از تقسیم سود در مجامع که مجددا قیمت تئوریک سهام در عدد‌های پایین‌تری قرار می‌گیرد ادامه یابد.
بنابراین در ادامه هم به علت پایین آمدن قیمت تئوریک، انگیزه خرید در سهامدار ایجاد می‌شود. به طور مثال سهامی که ۱۲۰۰ تومان قیمت دارد، زمانی که در مجمع ۲۰۰ تومان سود تقسیم می‌کند، از منظر تئوریک بعد از مجمع آن ۱۰۰۰ تومان است. با توجه به اینکه شاخص کل تشکیل شده از بازده قیمت و بازده نقدی است، ۲۰۰ تومانی که تقسیم شده است تفاوتی در شاخص کل ایجاد نمی‌کند. همچنین مجددا به علت روان شدن قیمت در ۱۰۰۰ تومان، انگیزه خرید برای سهامدار جدید ایجاد می‌شود. همین موضوع تا پایان سال می‌تواند شاخص را تا ۹/۱ هزار واحد افزایش دهد.»
فتح شاخص ۹/۱ میلیون واحدی در سایه برجام
اشتیاقی در خصوص تاثیرات برجام مطرح می‌کند: «سه حالت وجود دارد؛ نخست برجام امضا می‌شود و مزایای قابل توجهی برای بازار خواهد داشت از جمله غیرجذاب شدن بازارهای موازی؛ زیرا ما انتظار داریم نقدینگی از آن راه وارد شود. برطرف شدن تقریبی کسری بودجه دولت هم نتیجه دیگر آن است و انتظار می‌رود انتشار اوراق بدهی کم شود و بخشی پول از اوراق بدهی وارد بازار شود.
همچنین نرخ سود بانکی روند کاهشی پیدا می‌کند و می‌تواند به زیر ۲۰ درصد برسد. در نتیجه یکی دیگر از رقیب‌های سرسخت بازار سرمایه غیرجذاب می‌شود و مجموعه این موارد باعث می‌شود بازار یک واحد P/E بگیرد.» این کارشناس بازار سرمایه عنوان می‌کند: «دومین حالت این است که شرایط به همین منوال جلو برود که در این صورت، به دلیل ناترازی و تورم اندک ایجاد شده، دلار نیمایی روی ۲۵ هزار تومان نمی‌تواند توقف کند و روند افزایشی حداقل تا ۲۷ هزار تومان را طی می‌کند.
رشد دلار نیمایی بازار را تا ۹/۱ بالا می‌برد.» او می‌افزاید: «سومین حالت نیز این است که توافق نشود که در این صورت انتظار تورمی شدید ایجاد می‌کند و به واسطه تورم شدید و افزایش نرخ دلار آزاد، بازار هم روند صعودی به خود می‌گیرد و شاخص کل می‌تواند به ۹/۱ برسد.» اشتیاقی تاکید می‌کند: «در هر سه حالت بازار می‌تواند شاخص کل ۹/۱ میلیون واحدی را ببیند؛ تنها درحالتی که توافق صورت بگیرد، قیمت‌های جهانی بریزند و سهام عدالت آزاد شود احتمال اینکه شاخص کل ۹/۱ میلیون واحدی را نبینیم وجود دارد و این تنها ریسک ما است.»
آسیب‌های عدم توافق برای بورس
اشتیاقی اما بر این باور است که بازار سرمایه محل مناسبی برای پوشش تورم نیست. او در این باره می‌گوید: «تنها در صورتی که توافق حاصل شود بازار سرمایه بهترین محل برای پوشش تورم‌های جاری و ایجاد بازدهی است. در غیر این صورت به نظر من بازار سکه و دلار مناسب‌تر است. هر چند که امکان ورود به دلار از سوی پول‌های بزرگ خیلی سخت است. به‌طور کلی در حالت عدم توافق، بازار سرمایه نمی‌تواند بهترین بازار باشد. به دلیل اینکه انتظار داریم قیمت‌گذاری دستوری صورت گیرد و به همین واسطه دولت به نحوی سود شرکت‌ها را از بین ببرد. این یک ریسک است که بازارسرمایه در حالت عدم توافق دارد.»
او در پاسخ به این سوال که ارزش معاملات خرد باید در چه حدی قرار بگیرد تا بتوان به رشد بازار و ورود نقدینگی جدید امیدوار بود بیان می‌کند: «در حال حاضر آنچه بازار به عنوان یکی از ملاک‌های خود برای خرید قرار می‌دهد حدود پنج هزار میلیارد تومان است و در این صورت گفته می‌شود بازار ارزش معاملات خرد خوبی دارد.»
- 11
- 3
