محور هیجانی رشد بورس

شاخص کل بورس تهران روز گذشته پس از افت نزدیک به ۲ درصد در چهار روز معاملاتی متوالی، با رشد ۳/ ۰ درصدی در سطح ۷۷ هزار و ۹۶۱ واحد متوقف شد. موج‌های سنگین نقدینگی با حرکت به سمت نمادهای خودرویی، جهش این نمادها را رقم زدند. این موضوع از رشد شاخص حمایت کرد. هیجان خرید در معاملات گروه خودرویی تازگی ندارد. نمونه بارز این موضوع را می‌توان در معاملات یک سال قبل این گروه نیز مشاهده کرد. همچنان برخی از معامله‌گران با دستاویز اخبار به دنبال کسب سودهای کلان در این نمادها هستند.

موضوعی که مشابه آن برای نمادهای این گروه در ۳ ماه پایانی سال گذشته رخ داد. احتمال اینکه این نقدینگی بتواند به رشد کوتاه‌مدت این نمادها کمک کند وجود دارد. با این حال تداوم ضعف سودآوری این شرکت با وجود بهبود وضعیت عملیاتی، تردید در حمایت سودآوری خودرویی‌ها از قیمت سهام، تجربه بازار از ریزش سنگین نمادهای خودرویی پس از رشد ۲۱۰درصدی شاخص این گروه در زمستان سال گذشته و همچنین احتمال افزایش تعداد نوسان‌گیران در مسیر صعودی این نمادها با توجه به ریسک احتمالی در رشدهای ناپایدار این نمادها می‌تواند تشدید فشار فروش را به دنبال داشته باشد.

استارت انفجاری خودرویی‌ها

نمادهای خودرویی از میانه معاملات روز گذشته با افزایش چشمگیر تقاضا تا صف خرید پیش رفتند. دقیقا یک سال قبل در چنین روزهایی بود که شاخص گروه خودرویی‌ روی موج‌های صعودی بی‌وقفه‌ای رشدهای غیرمنطقی را به ثبت رساند. سه‌ماه پایانی سال گذشته فضا برای رالی تند خودرویی فراهم شد. در دوره مزبور واکنش هیجانی به اخبار و کنار گذاشتن عوامل بنیادی عاملی برای ثبت جهش‌های مداوم نمادهای خودرویی شد.

تفاهم‌نامه اولیه شرکت‌های خودرویی و امیدواری به بهبود وضعیت رکودی این صنعت در مشارکت با طرف‌های خارجی باعث شد، در زمستان سال گذشته شاخص این گروه رشد نزدیک به ۲۱۰ درصدی را تجربه کند. در این میان برخی کارشناسان به آینده روشن گروه خودرویی امیدوار بودند، برخی دیگر نیز با وجود اینکه به رشدهای بی‌منطق نمادهای این گروه اذعان کردند اما از بیان حباب برای قیمت نمادهای این گروه خودداری می‌کردند.

به نظر می‌رسید خروج از وضعیت رکودی دوساله‌ای که گریبان بورس تهران را گرفته بود بر چرایی این موضوع، در نگاه کارشناسان اهمیت بیشتری داشت. در نتیجه کارشناسان با اظهار نظرهای محتاطانه در استفاده از واژه حباب حتی در سقف قیمتی گروه خودرویی اجتناب می‌کردند. با این حال بار دیگر با سوق ارزش بازار نمادهای خودرویی (از ابتدای سال جاری) به سمت ارزش واقعی آنها شاخص این گروه حدود ۳۵ درصد افت را تجربه کرد. البته همچنان نسبت به ابتدای دی سال گذشته شاخص گروه خودرویی بازدهی بیش از ۱۰۰ درصدی را نشان می‌دهد. در حالی‌که نمادهای این گروه در پوشش این رشد نیز چندان موفق نبوده‌اند بار دیگر در شرایط کنونی شاهد نشانه‌های شروع یک موج هیجانی دیگر در نمادهای خودرویی هستیم.

در شرایط کنونی به نظر می‌رسد فعالان بازار بار دیگر به دنبال تکرار تاریخ در ماه‌های پایانی سال هستند. طعم سودهای کلان آن هم در کمترین زمان ممکن همچنان در خاطره بازار باقی مانده است. بر این اساس بار دیگر با شروع موجی از اخبار برای گروه خودرویی شاهد شکل‌گیری جبهه تقاضا در نمادهای این گروه هستیم. این تقاضا به خصوص در «خساپا» بیش از همه مورد توجه بود.

در معاملات سهام سایپا با وجود عرضه بیش از ۱۵۱ میلیون سهم که ۶۵ درصد آن سهم حقوقی‌ها بود، همچنان با نزدیک به ۷۶ میلیون سهم در صف خرید معاملات دیروز را به پایان رساند.گرچه خودروسازان بزرگ کشور از ابتدای سال تاکنون رکوردهای تولید و فروش خود را نسبت به سال‌های گذشته ارتقا بخشیده‌اند، اما به نظر می‌رسد مشکل اصلی آنها بیش از عملیات، به مواردی مانند هزینه‌های بالای مالی باشد. در نتیجه شرکتی مانند سایپا برای پوشش سودآوری ۱۰۲ ریالی خود دست به دامن درآمدهای غیرعملیاتی شده است.

عوامل فشار بر عملیات «خساپا»

شرکت سایپا در ۱۰ ماه ابتدایی سال توانسته بیش از ۸۶ درصد از مبالغ فروش و ۸۰ درصد مقدار فروش را محقق سازد. در نتیجه احتمال افزایش درآمد عملیاتی این شرکت تا پایان سال وجود دارد. با این حال هما‌ن‌طور که اشاره شد این بهبود سود عملیاتی شاید اثر چندانی در بهبود وضعیت کنونی این شرکت نداشته باشد. «خساپا» برای سال مالی جاری ۱۱۰۰ میلیارد تومان هزینه مالی پیش‌بینی کرده است (‌به ازای هر سهم ۲۹ تومان).

این در حالی است که سود عملیاتی این شرکت برای کل سال معادل ۷۰۳ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است (به ازای هر سهم ۱۸ تومان). بر این اساس آنچه مشخص است که نه تنها تمام سود عملیاتی این شرکت به تسویه تسهیلات مالی اختصاص می‌یابد بلکه برای جبران این هزینه شرکت باید از سایر سرفصل درآمدی خود کمک بگیرد. در این میان تحقق ۴۲۴میلیارد تومان سود حاصل از سرمایه‌گذاری این شرکت نیز همچنان با تردید مواجه است.

این بخش از درآمدها به برنامه فروش سایپا دیزل و همچنین فروش سهم نیوان ابتکار در سایپا کاشان به سیتروئن بازمی‌گردد. در حالی‌که کل سود خالص شرکت برای سال مالی جاری ۴۱۴ میلیارد تومان برآورد شده است، ابهام در این بخش از درآمدها می‌تواند سدی در رسیدن سایپا به پیش‌بینی‌هایش باشد. با وجود این ابهامات نسبت قیمت به درآمد کنونی سایپا به بیش از ۱۱ رسیده است. این نسبت در ایران خودرو در مرز ۲۴ قرار دارد. این موارد حاکی از پیش‌خور شدن بخش اعظمی از خوش‌بینی‌ها حکایت دارد. این خوش‌بینی‌ها در نتیجه کاهش احتمالی فشار هزینه‌های مالی، اثر مثبت قراردادهای منعقدشده بر صورت‌های مالی در سال‌های آتی خودروسازان ایجاد شده است.

تخلیه هیجان خودرویی‌ها با حافظه تاریک بازار؟

از ابتدای سال جاری شاخص گروه خودرویی با ریزش شدیدی مواجه شده‌ است. این ریزش در نتیجه حباب قیمتی این نمادها در پایان سال گذشته بود. حبابی که در نتیجه خوش‌بینی به سال‌های آینده ایجاد شده بود اما در این میان از توجه به زمان وقوع سقف انتظارات خودداری شده بود. در شرایط کنونی نیز بسیاری از اهالی بازار سقف قیمتی «خودرو» در ۴۷۸ تومان و همچنین سقف قیمتی سایپا در نزدیک ۱۹۸ تومان (۴۵۰ تومان بدون در نظر گرفتن افزایش سرمایه) را فراموش نکرده‌اند.

از سقف‌های مزبور این نمادها افت نزدیک به ۴۰ درصدی را تجربه کرده‌اند. این موضوع به زیان ۴۰ درصدی سهامدارانی اشاره دارد که در سقف قیمتی به سهام این شرکت‌ها وارد شده‌اند و همچنان سهام این شرکت‌ها را در پرتفوی خود دارند. یادآوری تنها به این منظور است که بازار یک بار حرکت خودرویی‌ها به سوی حباب را تجربه کرده‌ است. بر این اساس، با ادامه رشدهای نمادهای خودرویی انتظار تشدید فشار فروش بر این نمادها بسیار زیاد است.

موضوع دیگری که در این میان مورد توجه است، فضای نوسان‌گیری از نمادهای خودرویی در مدار نزولی ۱۱ماه اخیر است. این روند که در هفته‌های اخیر نیز تکرار شده است همچنان در فضای این گروه محسوس است. بر این اساس احتمال اینکه با ادامه رشد قیمتی این نمادها شاهد افزایش چشمگیر فشار فروش از ناحیه نوسان‌گیران باشیم نیز وجود دارد. این معامله‌گران کسب سودهای اندک را به ریسک ریزش ترجیح می‌دهند. روز گذشته با انتشار اخباری وضعیت خودروسازان از زبان مدیران شرکت و بهانه‌های خبری دیگر شاهد افزایش تقاضا در این نمادها بودیم.

در این میان آن‌چه مشخص است با وضعیت نامناسب نقدینگی شرکت‌های خودرویی احتمال این‌که نمادهای این گروه در مجامع از تقسیم سود خودداری کنند، پررنگ است. بر این اساس موج‌های هیجانی و اخبار ممکن است به رشد خودرویی‌‌ها کمک کند اما تداوم این روند تحت فشار عوامل بنیادی و همچنین روند معاملاتی این گروه در یک سال اخیر می‌تواند مانعی در برابر رشد قیمتی این گروه باشد.

نقدینگی سرگردان بازار به دنبال کسب سود

در روزهای اخیر شاهد خروج بسیاری از سهام‌داران از «وبملت» در پی هراس ایجادشده در گروه بانکی بودیم. انتظار برای ریزش بانک تجارت در روز بازگشایی و همچنین فضای غبارآلود گروه بانکی با مشکلاتی که در سال جاری از آن رونمایی شد، باعث شده فعالان بازار نسبت به خرید این نمادها رغبت زیادی نداشته باشند. تحت تاثیر این عامل و همچنین دیگر موارد تردید مانند بازارهای جهانی، در روزهای اخیر بورس تهران مسیر نزولی را در پیش گرفته بود. در این شرایط نقدینگی سرگردان بازار بار دیگر به بستر هیجان روی آورده است.

خودرویی‌ها روز گذشته یاد جهش‌های پرشتابی را زنده کردند که البته این روند دوام چندانی نداشت و در میان‌مدت شاهد قرار گرفتن این نمادها در مسیر نزولی بودیم. حال نیز این نقدینگی به دنبال سودهای رویایی گذشته به این گروه روی آورده است. قدرت این نقدینگی شاید بتواند به رشد خودرویی‌ها در کوتاه‌مدت کمک کند با این حال به نظر می‌رسد بازار از تکرار دوباره رشد تا قله قیمتی اجتناب کند.

متانولی‌ها اهرم کمکی رشد شاخص

دیروز شاخص کل بورس تهران با رشد ۲۵۴ واحدی (معادل ۳/ ۰ درصدی) مواجه شد. علاوه بر اثر مثبت گروه خودرویی‌، «پارسان» و «فملی» نیز با حمایت حقوقی در رشد شاخص موثر واقع شدند. در این میان نماد دو شرکت متانول‌ساز بورسی (شخارک، شفن) نیز از رشد شاخص حمایت کردند. همچنان گزارش‌های مناسب گروه متانولی عاملی برای رشد قیمتی این نمادها بوده است.

پوشش چشمگیر سودآوری این شرکت‌ها در نیمه دوم سال باعث شده همچنان استقبال از این نمادها را شاهد باشیم. رشد قیمت متانول در بازار جهانی در ماه‌های اخیر باعث شده سود این شرکت‌ها رشد قابل توجهی داشته باشد. البته با توجه به پیش‌خور شدن بخشی از رشدهای سودآوری در ماه‌های اخیر باید به بهای تمام‌شده کالا برای این شرکت‌ها نیز توجه داشت. خوراک اصلی این شرکت‌ها گاز طبیعی است. البته در پتروشیمی خارک این خوراک، گاز ترش (سولفوردار) است.

در این شرایط اثر محسوس روند قیمت گاز در بازار جهانی (به‌عنوان بخش دوم فرمول محاسبه نرخ خوراک ابلاغی از سوی وزارت نفت) و سطوح بالای آن در فصل سرما باید مورد توجه سرمایه‌گذاران باشد. شاخص کل هم‌وزن در معاملات دیروز با رشد ۶/ ۰ درصدی از شاخص کل پیشی گرفت. با توجه به اثر یکسان نمادهای مختلف در رشد این شاخص، برآیند مثبت کلی نمادهای بورسی باعث رشد این نماگر شده است.

کم‌رنگی سطوح روانی «قیمت اسمی»

با وجود رشد روز گذشته، بورس تهران همچنان در انتظار بازگشایی دیگر نمادهای بانکی است. در این میان هیجانات این‌چنینی در یک گروه نیز می‌تواند به تلاش برای حضور در موج‌های هیجانی به جای تن دادن به فضای رکودی بازار منجر شود. انتظار می‌رود بازگشایی «وتجارت» نیز با اختلاف کمتر از قیمت اسمی باشد. این نماد که در زمان توقف در مرز قیمت اسمی در حال نوسان بود احتمالا با ریزش متناسب با «وبملت» مواجه خواهد شد. «وبصادر» نیز وضعیت این‌چنینی دارد.

پیش از این بازار قیمت ۱۰۰ تومانی (به‌عنوان قیمت اسمی هر سهم) را برای سهام به‌عنوان یک سطح حمایتی قدرتمند می‌دانست. در شرایط کنونی با ریزش نمادهای بانکی به زیر قیمت اسمی احتمال این‌که حساسیت بازار نسبت به این سطح روانی به تدریج حذف شود، وجود دارد. قیمت یک سهم متناسب با سودآوری یک بنگاه تعیین می‌شود. بر این اساس در صورتی‌که یک شرکت در سودآوری با مشکل مواجه شود نباید انتظار داشت که یک سطح روانی مانع از نزول آن شود.

یکی از عواملی که در سال‌های گذشته مورد توجه بازار بوده است، تجدید ارزیابی سنگین برخی از شرکت‌ها بود. افزایش سرمایه سنگین شرکت‌ها از این محل باعث می‌شد که قیمت‌ سهم شکسته شود و در نتیجه استدلال غیرمنطقی بازار در ارزش‌گذاری سهام بر اساس قیمت اسمی باعث می‌شد که سهم رشدهای عجیبی را تجربه کند. این رفتار باعث می‌شد بازار از توجه به عوامل بنیادی غافل شود. شاید بعد از این سهام بیشتری را شاهد باشیم که کمتر از قیمت اسمی بدون توجه معامله‌گران دست به دست شوند، این خود می‌تواند دیگر عوامل هیجانی مانند حمایت‌های شدید در این سطح برای نگه داشتن قیمت را از معاملات حذف کند.

سلیمان کرمی