به گزارش دنیای اقتصاد، فراز و فرود معاملات قیر در بازار داخلی بورس کالا و همچنین معاملات صادراتی آن نشان‌دهنده عقب‌نشینی حجم معاملات است؛ اگرچه نوسان این حجم در بازار داخلی بسیار شدیدتر از بازارهای صادراتی بوده است. آزادشدن بهای وکیوم‌باتوم به‌عنوان مهمترین ماده اولیه تولید قیر در کنار واقعیت‌های تقاضا را می‌توان مهمترین دلایل این نوسان حجم معاملات محسوب کرد.
نوسان حجم معامله قیر داخلی در بورس کالا در ماه‌های اخیر کاهش محسوسی داشته است و می‌توان این رخداد را به تقارن با رشد قیمت این کالا و همچنین آزادشدن بهای وکیوم‌باتوم مربوط دانست. از آذرماه که دستورالعمل آزادسازی بهای وکیوم‌باتوم به‌عنوان مهمترین ماده اولیه قیر ابلاغ و اجرایی شد که به معنی محاسبه نرخ بر اساس قیمت دلار آزاد بود، شاهد عقب‌نشینی نسبی حجم معاملات هستیم که می‌توان اوج این کاهش حجم داد و ستد را در دی‌ماه به‌شمار آورد. دی ماه گذشته نزدیک به ۲۶ هزار و ۶۰۰ تن از انواع قیر در بورس کالا مورد‌معامله قرار گرفت که رقم بسیار پایینی بوده، اگرچه حجم عرضه این کالا تغییر چندانی را نشان نمی‌دهد.
این در حالی است که این رقم در مرداد ماه ۳۰۹ هزار تن بوده است! این موارد یعنی ثبات نسبی حجم عرضه و کاهش جدی حجم معاملات؛ دقیقا در نوسان نرخ نمود عینی پیدا می‌کند یعنی به دلیل رشد قیمت‌ها، دیگر خریداران ترغیب چندانی به خرید از خود نشان نمی‌دهند. رخدادی که کم و بیش در بازار پلیمرها نیز دیده می‌شود.
این وضعیت اگرچه در نگاه اول تغییر بسیاری را نشان می‌دهد ولی واقعیت آن است که بازار قیر در کل (معاملات داخلی و صادراتی) تنها از نوسان بهای وکیوم‌باتوم متاثر شده و رخداد دیگری که حجم معاملات در بورس کالا را تحت‌الشعاع قرار دهد، ثبت نشده است. کاهش نسبی تقاضای قیر در روزهای سرد سال و حتی احتمال کاهش حجم خرید از سوی پروژه‌های بزرگ عمرانی و راهسازی همگی مواردی هستند که می‌توانند در این بازار ایفای نقش کرده باشند اما اصل مطلب همان قیمت است.
در کنار کاهش حجم معاملات قیر در بورس کالا شاهد هستیم که حجم معاملات صادراتی در همین بازار هم کاهش یافته ولی به نسبت وضعیت بازار داخلی شرایط رینگ صادراتی بسیار بهتر است. آمارهای بورس کالا نشان می‌دهد که حجم معاملات صادراتی قیر در دی‌ماه رقمی نزدیک به ۴۲۰ هزار تن بوده که به نسبت متوسط ماهانه معاملات سال‌جاری و رقمی نزدیک به ۴۶۷ هزار تن کاهشی محسوب می‌شود. البته حجم معاملات رینگ صادراتی به نسبت بازار داخلی آن در بورس کالا از آرامش بیشتری برخوردار بوده، اگرچه همین کاهش حجم معاملات نیز در نهایت به کاهش درآمدزایی بخش‌های مختلف مرتبط منجر خواهد شد.
البته نوسان حجم معامله وکیوم‌باتوم هم در این موارد تاثیرگذار بوده و هست و کاهش حجم داد‌و‌ستد این ماده اولیه تاثیر خود را بر بازار و صنعت قیر برجای گذاشته است. درخصوص صادرات قیر باید به این نکته نیز اشاره داشت که الزاما کاهش حجم صادرات به‌صورت مقطعی تاثیر منفی بزرگی را بر جای نمی‌گذارد مخصوصا در وضعیتی که بازار قیر صادراتی کشورمان با رقابت منفی و تنوع و تفاوت در کیفیت تولیدات و از این قبیل انتقادات رو‌به‌رو بوده و حذف برخی از محموله‌های خاص میتواند با بهبود برند قیر ایرانی، در آینده برای بازارهای صادراتی کشورمان مفید واقع شود.موارد فوق اگرچه واقعیت‌های بازار قیر داخلی و صادراتی است ولی آیینه تمام‌نمای این بازار محسوب نمی‌شود چون رخدادهای دیگری مخصوصا از مسیر بازار مواد اولیه نیز به نقش‌آفرینی می‌پردازند. بررسی بازار وکیوم‌باتوم میتواند بخش‌های دیگری از این بازار را شفاف‌سازی کند.
پیش‌بینی بهبود بازار قیر در بهمن ماه
پس از اجرا شدن آزادسازی قیمت وکیوم‌باتوم در بورس کالا شاهد بودیم که حجم معاملات این ماده اولیه در آذرماه کاهش چشمگیری را تجربه کرد تا جایی‌که از ۳۵۰ هزار تن در آبان‌ماه به ۲۳۹ هزار تن در آذر کاهش یافت. این شرایط معاملاتی در وضعیتی به ثبت رسید که حجم عرضه‌های آذرماه به نسبت ماه قبل از آن حتی افزایش یافته بود؛ یعنی دلیل اصلی را باید در قیمت جست‌وجو کرد. از این دوره به بعد بازار خود را ملزم دید که قیمت‌های آزاد وکیوم‌باتوم را به رسمیت شناخته و خود را با شرایط جدید وفق دهد. همین نکته موجب شد تا حجم معاملات وکیوم‌باتوم در دی‌ماه به ۳۰۲ هزار تن افزایش یابد که نشان‌دهنده بازگشت آرام بازار به روند عمومی پیشین تلقی می‌شود.
این مطلب نشان خواهد داد که بازار ناخودآگاه به سمت واحدهایی با شرایط تولید و کیفیت بالاتر تغییر مسیر داده و ساده‌ترین خروجی آن را می‌توان در تمایل به بازارهای صادراتی جست‌وجو کرد. این در حالی است که افزایش حجم معاملات وکیوم‌باتوم در دی‌ماه به معنی آن است که حجم معاملات قیر در بهمن بهبود یافته و میتواند شرایط بهتری را تجربه کند. همین روند در کنار افزایش قیمت‌ها این امیدواری را مطرح می‌کند که حجم صادرات و حتی فروش داخلی قیر در بهمن‌ماه بهبود یابد. با توجه به این شرایط می‌توان گفت که بازار شرایط جاری را پذیرفته و حداقل در بازارهای صادراتی می‌توانیم به بهبود حجم معاملات خوشبین باشیم.
نوسان قیمت دلار را هم باید در این موارد جدی بگیریم، زیرا تاکنون بازار تجربه دلار با نرخ‌های فعلی را نداشته، اگرچه رفت و برگشت قیمتی خود به متضرر‌شدن بسیاری از فعالان بازار منتهی خواهد شد. با توجه به جهت‌گیری صادراتی برای بسیاری از معاملات وکیوم‌باتوم می‌توان به تخلیه نوسان قیمت دلار در بازار قیر خوشبین بود، ولی در هر حال نوسان شدید نرخ مطلوب نیست.
افزایش جدی بهای دلار و تاثیرگذاری آن بر قیمت‌های پایه و همچنین کاهش نرخ خود سیگنال‌های خطرناکی را به بازار ارائه می‌کند که تعویق زمان خرید مواد اولیه و کاهش حجم معاملات یکی از ساده‌ترین آنهاست که باز‌هم داده‌ای مهم برای کاهش سطح اعتماد به این بازار است. با توجه به تمامی این موارد و مخصوصا تجربیات پیشین آزادسازی نرخ در بازار محصولات پتروشیمی و فلزات می‌توان گفت که در نهایت این بازار خود را با واقعیت‌های موجود وفق داده و به احتمال قوی شاهد جذابیت بیشتری در بازارهای صادراتی برای محموله‌های با‌کیفیت کشورمان خواهیم بود.
از این پس شاید بتوان به برندشدن قیر در بازارهای منطقه‌ای و جهانی بیش از پیش خوشبین بود ولی این ادعا نیز به زیرساخت‌ها و رویکردهای اجرایی بسیاری وابسته است. خوش‌بینی به افزایش مجدد حجم معاملات داخلی و صادراتی قیر در بورس کالا میتواند امیدواری‌های جدیدی را ایجاد کند ولی در هر حال کاهش جدی حجم داد و ستد در بازار داخلی خود نکته‌ای است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی عبور کرد. در آینده بیشتر به وضعیت قیر در بازار داخلی بورس کالا خواهیم پرداخت.
محمدحسین بابالو
- 13
- 4
