شاخص سهام بر فراز ۱۴۰ هزار واحد ایستاد

سریال رکوردشکنی‌های شاخص کل با تقویت بازوهای دلاری بورس تهران در معاملات دیروز نیز ادامه پیدا کرد. از یک‌طرف، بروز اولین نشانه‌های عملی بسته جدید ارزی در عملکرد مرداد بنگاه‌های بورسی و از سوی دیگر، گام‌های وزارت نفت در جهت آزادسازی قیمت برخی محصولات پالایشی و گام رو به جلو اما ضعیف وزارت صنعت برای اصلاح شیوه‌های قیمت‌گذاری در بورس کالا مرز ارزندگی سهام را جابه‌جا کرد و با کاشتن بذر امید در ذهن فعالان بورس تهران، زمینه‌ساز انبساط تقاضا و رشد شاخص کل شد. دماسنج بازار در این پس‌زمینه معاملاتی با رشد بیش از ۱۷۲۷ واحدی، ضمن جهش دو کانالی با اقتدار به قله جدید ۱۴۰ هزار و ۳۰۹ واحدی صعود کرد.

  سبقت بزرگان در روز رونق

پس از رفع نگرانی‌های ناشی از شایعه تحریمی در روز شنبه که موجب افت شاخص کل شد، در دو روز اخیر با تسریع جریان اطلاعات در بورس تهران و همچنین سیاست‌های پیش‌رونده در جهت تعدیل قیمت‌ها با نرخ‌های ارز بازار دوم، تقاضا در بازار افزایش یافت. در نتیجه شاخص کل توانست با رشد حدود ۴ هزار واحدی، به قله جدید ۱۴۰ هزار صعود کند. بنابراین گرچه بازارهای کالایی همچنان با مقررات‌ دست‌وپاگیر و رانت‌آفرین دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اما تصمیمات این هفته این باور را میان اهالی بازار ایجاد کرده که اصلاح ناگزیر مقررات همچنان ادامه خواهد یافت. این خوش‌بینی در تحرکات سهامداران طی روز گذشته نیز منعکس شد.

توام با سقف‌شکنی مجدد شاخص کل سهام، حجم و ارزش معاملات خرد نیز طی روز گذشته به‌طور معناداری افزایش یافت. در حالی که میانگین ارزش معاملات خرد طی تابستان جاری در محدوده ۴۴۰ میلیارد تومان بوده است، ارزش خرید و فروش‌های دیروز به میزان ۶۸۰ میلیارد تومان رسید که این رقم نسبت به متوسط دو ماه گذشته بیش از ۵۰ درصد بالاتر است. از دیگر نکات ممتاز معاملات دیروز، شتاب بیشتر شاخص کل از شاخص‌های هم‌وزن بود که معنای دیگر آن قوت‌گرفتن تقاضا و گردش بیشتر نقدینگی در سهام بزرگ و کالایی است.

از معاملات روز پایانی هفته قبل، توام با تداوم ابهامات در مورد قیمت‌گذاری کالاها در صنایع بزرگ و پایه، نقدینگی در بازار به سمت سهام صنایع کوچک‌تر حرکت کرد و در نتیجه شاخص‌های هم‌وزن از شاخص کل پیشی گرفتند. این روند در دو روز ابتدایی هفته جاری نیز با قوت بیشتری ادامه یافت تا اینکه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، نرخ محصولات فرعی پالایشگاه‌ها را حدود ۸۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش داد. این تغییر رویکرد موجی از تقاضا در سهام وابسته را به وجود آورد سپس وزارت صنعت نیز طی ابلاغیه‌ای سقف قیمتی را برای معاملات مس و آلومینیوم در بورس کالا برداشت تا با هم‌افزایی متغیرهای مثبت، صنایع کالایی حرکت رو به رشد خود را طی معاملات دیروز از سر بگیرند.

  نوسان قیمت‌ها در آینه عملکرد

عملکرد مورد انتظار بنگاه‌ها طی ماه مرداد که در حال انتشار تدریجی است موجب انبساط تقاضای عمومی در بورس تهران و تداوم رشد قابل‌توجه قیمت‌ها در اغلب صنایع شد. به نظر می‌رسد آرامش نسبی حاکم بر بازار ارز و سکه و همچنین بازگشایی متعادل بازارهای جهانی-در تعطیلی بورس فلزات لندن- تمرکز فعالان سهام را به متغیرهای درونی بازار معطوف کرده و در ترافیک انتشار گزارش‌های ماهانه شاهد رونمایی از عملکرد شرکت‌ها طی ماه پرتلاطم و در عین حال طلایی بورس تهران هستیم که بیش از عوامل دیگر در تحولات عرضه و تقاضا در سه روز گذشته موثر بوده است.

  تداوم تقاضا در پالایشی‌ها

روند آزادسازی قیمت پایه کالاها از حبس دلار مرجع در بورس که اولین گام‌های آن در شامگاه شنبه هفته جاری برداشته شد، زمینه را برای سبقت جستن تقاضا از عرضه سهام مرتبط در بورس تهران مهیا کرد و در معاملات دیروز نیز ادامه یافت. فرآیندی که شاخص کل سهام را ضمن تداوم رکوردشکنی‌ها برای نخستین‌بار به کانال ۱۴۰ هزار واحدی ارتقا بخشید. ابلاغیه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی که به آزادسازی نرخ فروش محصولات فرعی پالایشگاه‌ها بر حسب قیمت ارز در بازار ثانویه محاسبه و تعیین کرده است، اولین گام در راستای تغییر در رویکرد سیاست‌گذار جهت اصلاح قیمت‌ها پس از بسته جدید ارزی به شمار می‌رود.

چنان که دیدیم، پس از اعلام نرخ‌های جدید فرآورده‌های نفتی تقاضای قدرتمندی در سهام وابسته در معاملات یکشنبه رقم خورد و در خرید و فروش‌های دیروز نیز با بسامد و کیفیت کمتری ادامه یافت. تولیدکنندگان بورسی فرآورده‌های فرعی نفتی مثل نفتا، لوب‌کات، وکیوم باتوم و گاز مایع که از ابلاغیه اخیر وزارت نفت برخوردار می‌شوند دومین روز پرتقاضای خود را پشت سر می‌گذارند. نمادهای «شپنا»، «شبندر» و «شتران» که جزو این دسته هستند

با حمایت حدود ۵۰۰ واحدی از شاخص کل، بیشترین تاثیر مثبت را بر این نماگر رقم زدند. در عین حال، پس از تجربه رشد قیمت ۱۰ تا ۱۵ درصدی در دو روز اخیر، از میانه معاملات دیروز تب‌وتاب تقاضا در این نمادها کاسته شد. به‌طوری که با عرضه صف‌های خرید در نمادهایی چون «شبندر» و «شتران» شاهد عقب‌نشینی نسبی تقاضا در این نمادها بودیم. اما در پایان معاملات، مجددا شاهد رشد تقاضا در این سهام بودیم. علاوه بر نمادهای مزبور، گسترش نفت و گاز پارسیان که بخشی از سبد خود را به سهام شرکت‌های پالایشی اختصاص داده مطابق الگوی حاکم بر این گروه رشد قیمت را تجربه کرد و در پایان معاملات دیروز در رتبه سوم فهرست نمادهای حامی شاخص قرار گرفت.

البته نباید از تاثیر مثبت عرضه محصولات فرعی شرکت‌های پالایشی با نرخ‌های پایه جدید در بورس کالا غافل ماند. روز گذشته پالایشگاه‌های شیراز، اصفهان، تهران، تبریز و بندرعباس وکیوم باتوم خود را بر اساس قیمت پایه اعلامی وزارت نفت (۲۵۳۳ تومان به ازای هر کیلو) عرضه کردند. قیمت پایانی این محصول در تمامی شرکت‌ها به جز پالایش نفت اصفهان با رشد ۱۰ درصدی نسبت به قیمت پایه همراه شد. ضمن اینکه معاملات وکیوم باتوم «شپنا» هم با صف خرید در قیمت پایه صورت گرفت که در تقویت مجدد تقاضای سهام پالایشی‌ها در نیمه دوم معاملات دیروز اثرگذار به نظر می‌رسد.

محرک‌های دیگری نیز در صعود سهام طی دو روز گذشته نقش داشتند که مهم‌ترین آن برداشتن سقف عرضه محصولات مس و آلومینیوم در بورس کالاست. این تصمیم مثبت، امید به اصلاح قیمت محصولات پایه را در حوزه وسیع‌تری به‌وجود آورد و در بهبود تقاضای عمومی در سهام فلزات و معدنی‌ها اثرگذار ظاهر شد. با این حال، تولیدکنندگان بزرگ فلزات نظیر فولاد مبارکه اصفهان و شرکت ملی مس ایران و واحدهای پتروشیمی عرضه‌کننده در بورس کالا همچنان مطابق مقررات پیشین ملزم به عرضه محصولات بر اساس نرخ ارز بانک مرکزی هستند.

تنها تغییر مثبت در دستورالعمل عرضه محصولات فولادی در بورس کالا، تغییر نوسان قیمت از ۵ به ۱۰درصد بود. با این حال، همچنان چالش بین تولیدکنندگان برای اصلاح شیوه‌های قیمت‌گذاری کالاهای پایه وجود دارد و انتظار می‌رود همچون عقبگرد سیاست‌گذار از توزیع ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی، عرضه کالاهای ارزان در بورس کالا در مسیر درست خود قرار بگیرد. روند صعودی قیمت سهام در نماد فولاد‌مبارکه اصفهان طی این هفته را می‌توان از این دست انتظارات بازار ارزیابی کرد.

  واکنش سهام به دور جدید معاملات کالایی

چنان‌که گفته شد یکی از گام‌های مثبت نهاد تنظیم‌کننده بازار در هفته جاری، برداشتن سقف قیمتی برای معاملات محصولات مس و آلومینیوم در بورس کالا طی روز یکشنبه بود. نماد «فملی» طی شفا‌ف‌سازی روز گذشته خود، فرمول جدید قیمت‌گذاری محصولات خود در بورس کالا را به اطلاع سهامداران رساند. بر مبنای فرمول جدید، قیمت پایه محصولات مسی ۱۰ درصد بالاتر از حاصل‌ضرب قیمت‌ها در بورس فلزات لندن و نرخ ارز بانک مرکزی محاسبه می‌شود.

گرچه در دستورالعمل جدید همچنان قیمت پایه بر حسب نرخ ارز مرجع تعیین شده است اما برداشتن سقف قیمتی برای معاملات مس و آلومینیوم به‌دلیل رونمایی از قدرت تقاضا در بازه قیمت حائز اهمیت ویژه است. به عبارت دیگر، سازوکار جدید می‌تواند بستری برای ظهور قدرت بازار از سمت تقاضا پس از محدودیت‌های اخیر قیمت در بورس کالا باشد.

با این حال، اولین روز معاملات با سقف باز قیمتی چندان به کام فروشندگان نبود. در معاملات دیروز بورس کالا، شرکت ملی مس ایران ۳ هزار تن مس کاتد را با قیمت پایه ۲۷ میلیون و ۶۲۷ هزار تومان به ازای هر تن عرضه کرد. قیمت پایانی این محصول به‌طور میانگین در محدوده نزدیک به ۲۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی قرار خواهد گرفت که نشان‌ می‌دهد سمت تقاضا کشش لازم برای قیمت‌های بالاتر را نداشته است.

در عین حال، مس مفتول این شرکت با رشد ۴۸ درصدی قیمت معاملات در مقایسه با قیمت پایه همراه شد. این محصول با قیمت پایه ۲۹ میلیون تومان به ازای هر تن در بورس کالا عرضه شد که قیمت آن در ادامه با سه سقف تقاضای ۱۰۰۰ تنی در محدوده ۴۳ میلیون تومان قرار گرفت.

از دیگر اتفاقات مهم و جالب‌توجه در معاملات دیروز گروه فلزات، انتشار گزارش ماهانه شرکت فولاد کاوه جنوب بود. بر اساس گزارشی که «کاوه» طی روز گذشته منتشر کرده است، نرخ فروش آهن‌اسفنجی این شرکت ۱۱۰ درصد و قیمت فروش بیلت صادراتی آن در مرداد ۶۰ درصد افزایش داشته است. موضوعی که «کاوه» را در ساعات پایانی معاملات تا محدوده صف خرید پیش برد. انتشار عملکرد مرداد این شرکت نه‌تنها به صف خرید «کاوه» در ساعات پایانی

معاملات منجر شد که محرکی برای رشد تقاضا در دیگر سهام فولادساز بود. معاملات سهام گروه مرتبط با روی و آلومینیوم نیز در روز گذشته با صف‌های خرید دنبال شد. رشد ۱۰ درصدی قیمت در نماد «فرآور» در کنار پایداری صف طولانی خرید در نمادهای «فاسمین» و «فنوال» و رشد حداکثری در دیگر نمادهای این گروه از رویدادهای برجسته معاملات دیروز بود.

در سمت دیگر بازار، بزرگان گروه پتروشیمی به دلیل تداوم ابهامات درباره نرخ خوراک شرکت‌های بزرگ و همچنین حصر قیمت فروشندگان داخلی این صنعت با دلار مرجع، با ضعف تقاضا مواجه بودند. حتی عملکرد مرداد پتروشیمی زاگرس هم نتوانست تغییری در روند معاملات این گروه ایجاد کند. این در حالی است که کوچک‌ترهای این گروه عمدتا بر مدار رشد قیمت قرار داشتند.

  افول و صعود کوچک‌ترها

یکی از ویژگی‌های بارز معاملات دیروز چرخش مسیر قیمت در گروه خودرو بود. سهام گروه خودرو که از انتهای هفته قبل بر مدار رشد شدید تقاضا، با افزایش قابل‌توجه ارزش سهام مواجه بود، در جریان معاملات دیروز با تقاضای نسبتا ضعیف کار خود را شروع کرد و رفته‌رفته تحت‌فشار عرضه بیشتر قرار گرفت و اغلب سهام با افت قیمت سهم در ساعات پایانی معاملات دیروز مواجه شدند.

به‌نظر می‌رسد رسیدن به مقاومت‌های تکنیکی قیمت سهام خودرویی و بنابراین عدم جذابیت این گروه از منظر تکنیکال در کنار بهبود چشم‌انداز عرضه محصولات در صنایع کالایی بازار، گردش نقدینگی به سمت کالایی‌ها و ضعف تقاضا در گروه خودرو را رقم زده است.

از دیگر نمادهای پرتقاضای دادوستدهای دیروز، گروه سیمانی بود که طی چند روز گذشته، توام با دیگر گروه‌های کوچک، وضعیت مناسبی را به لحاظ رشد قیمت و حجم معاملات تجربه کرد. عملکرد مورد‌انتظار با افزایش بیش از ۲۰ درصدی نرخ فروش سیمان که سرانجام در گزارش‌های مرداد این شرکت‌ها هم آشکار شد عامل پایداری تقاضای پرقدرت در این گروه ارزیابی می‌شود.

  حقیقی‌ها؛ برندگان رشد دلاری سهام

فعالان حقیقی بازار با باور به چشم‌انداز مثبت سهام، حضور پررنگ خود در سمت خرید را برای ششمین روز پی‌در‌پی به نمایش گذاشتند. حدود ۴۴ میلیارد تومان سهم در پایان معاملات دیروز از سبد سهام معامله‌گران به پرتفوی فعالان خرد انتقال یافت.

سهامداران حقیقی در چشم‌اندازی وسیع، طی ۸۶ جلسه معاملاتی سال‌جاری، بیش از ۱۷۰۰ میلیارد تومان سهم را به سبد دارایی خود اضافه کرده‌اند که حدود ۶۰ درصد آن حاصل حضور پررنگ این گروه از معامله‌گران در دوره رونق اخیر، یعنی از ششم مرداد تا روز گذشته بوده است. اهمیت جابه‌جایی‌ها و به‌طور مشخص، تقاضای معامله‌گران خرد بازار وقتی برجسته‌تر می‌شود که میزان انتقال مالکیت سهام طی سال‌جاری را با معاملات سال گذشته بسنجیم. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که برآیند تغییر مالکیت‌های خرد سهام طی دادوستدهای سال ۹۶ به نفع سهامداران حقوقی رقم خورده است. به بیان دقیق‌تر، معامله‌گران حقوقی در سال ۹۶ مالکیت بیش از ۴۷۰ میلیارد تومان سهم را به ارزش سبد خود افزودند.

با مقایسه میزان تحرک و جابه‌جایی سهامداران حقیقی و حقوقی در سال گذشته و ۵ ماه اخیر، می‌توان ورود آشکار نقدینگی خرد به بازار سهام را طی سال جاری مشاهده کرد. اما اهمیت این موضوع وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم بخش عمده این انتقال نقدینگی در کمتر از یک‌ماه گذشته صورت گرفته است. اگر بخواهیم این پدیده را با تعبیر دیگری بیان کنیم باید به نقش حیاتی دلار در ۲۰ روز گذشته عطف‌توجه کنیم. نقدینگی خرد که عمدتا در بازارهای دارایی سرگردان بود با شناورسازی ارز صادرکنندگان غیرنفتی بورس تهران از نیمه مرداد جذب بازار سهام شد و ارزش سهام شرکت‌های وابسته را به نحو قابل‌ملاحظه‌ای ارتقا بخشید.

این در حالی است که قابلیت‌های سهام بزرگ در پشت سد مقاومت‌های سیاست‌گذار در جهت کنترل قیمت محصولات بنگاه‌های بزرگ بورسی به بهانه حمایت از مصرف‌کننده و کنترل تورم، مجال بروز و ظهور نیافته است. پس از این دیدگاه، امکان بروز پتانسیل پنهان سهام در دست سیاست‌گذار است و اگر مقررات‌گذاری‌ها منطبق بر نظریه‌های اقتصادی و بر اساس سازوکارهای بازار صورت بگیرد، نقدینگی به‌طور خودکار وارد بازار سهام خواهد شد که آثار مثبت این فرآیند به سادگی قابل بررسی و اثبات است.

این موضوع در استقبال دیروز معامله‌گران حقیقی نیز انعکاس پیدا کرد. چنان که گفته شد سهامداران حقیقی در پایان معاملات دیروز بیش از ۴۴ میلیارد تومان به ارزش دارایی خود افزودند. بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که بخش عمده انتقال سهام به سبد فعالان خرد بازار در گروه پالایشی بورس تهران رقم خورد. سهامداران حقیقی بیشترین خالص خرید خود را طی دادوستدهای دیروز در نماد معاملاتی شرکت‌های پالایشگاه‌های نفت اصفهان و تهران انجام دادند. به بیان آماری، فعالان خرد در جریان معاملات دیروز بیش از ۲۹ میلیارد سهم از این دو پالایشگاه را به پرتفوی خود اضافه کردند. اما جابه‌جایی سهام در نمادهای پالایشی همگن نبود و در دو نماد پالایش نفت تبریز و پالایش نفت بندرعباس شاهد خریدهای گسترده سهامداران حقوقی بودیم.

 با این حال، برآیند تغییر مالکیت‌ها در این گروه بورسی به میزان ۲۰ میلیارد تومان از سبد سهام مالکان حقوقی به پرتفوی اشخاص حقوقی بود. پس چنان که از آمارها بر می‌آید، قدرت‌نمایی معامله‌گران حقیقی در تک‌نماد پالایش نفت اصفهان جالب‌توجه است. دومین گروه مورد توجه فعالان حقیقی بازار سهام گروه چندرشته‌ای یا همان هلدینگ‌ها بودند. با استقبال معامله‌گران خرد از سهام این گروه بیش از ۷ میلیارد تومان سهم به نفع حقیقی‌های بازار انتقال یافت.

حضور پررنگ سهامداران حقیقی در سمت خرید سهام سرمایه‌گذاری غدیر به جابه‌جایی بیش از ۶ و نیم میلیارد تومان سهم این هلدینگ به نفع فعالان خرد انجامید. همچنین، گروه فلزات اساسی و معدنی‌ها نیز با استقبال قابل‌قبول سرمایه‌گذاران خرد بازار مواجه شدند. نمادهای «فاسمین»، «کاوه» و «کروی» از پرتقاضاترین سهام گروه‌های فلزی-معدنی از جانب سهامداران خرد بازار بودند. گزارش ماهانه دلچسب «کاوه» در کنار چشم‌انداز مثبت دیگر صادرکنندگان این دو گروه عامل اصلی حضور پررنگ سهامداران حقیقی در سمت تقاضای این سهام ارزیابی می‌شود.

سهام گروه‌های خودرو، پتروشیمی و سیمان بورس تهران نیز طی روز گذشته با خالص خرید قدرتمند فعالان حقیقی مواجه شدند. در مجموع، سهامداران حقیقی در پایان دادوستدهای دیروز مالکیت سهام را در ۲۰ صنعت بورسی به نفع خود تغییر دادند.  در نقطه مقابل، بیشترین خالص فروش‌های حقیقی به ترتیب، در گروه‌های فنی و مهندسی، تامین آب و برق و گاز، سرمایه‌گذاری‌ها و ماشین‌آلات رقم خورده است.