انتخاب نوشت: مدارس دولتی آخرین سنگر آموزش رایگان در ایران هستند، مدارسی که طبق قانون باید به طور رایگان به تمامی دانش‌آموزان در سطوح از اول ابتدایی تا پیش دانشگاهی خدمات ارائه کنند. در اصل ۳۰ قانون اساسی در این‌باره آمده است: «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفائی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد. »
با این حال در بدعتی اشکار، برخی مدارس دولتی از والدین دانش آموزان جهت ثبت نام در مدرسه پول طلب می کنند. گفته می شود عدم پرداخت وجه مورد نظر منجر به عدم ثبت نام دانش آموز در مدرسه می شود.
مدارس چالش برانگیز دولتی
این امکان دولتی، در سال‌های اخیر با موانعی رو به رو شده است، موانعی از جنس دریافت هزینه‌های بی علت از سوی مدارس دولتی، عدم ثبت نام و کاهش جدی کیفیت و امکانات تحصیلی که خود را در کنکور ۱۴۰۳ نیز نشان داد. اگرچه در پاسخ به این سؤال که چرا مدارس دولتی اقدام به دریافت هزینه می‌کنند، این مدارس پاسخ‌هایی از قبل آماده کرده‌اند، اما هر پاسخی در این بین، نقض قانون آموزش رایگان است. امسال نیز وزارت آموزش و پرورش تأکید داشت که مدارس دولتی نباید هزینه‌ای از خانواده‌ها دریافت کنند. اگرچه این تأکید چندان مورد توجه مدارس قرار نگرفته است.
مخاطبین چه می‌گویند؟
تلاش‌های خبرنگار انتخاب برای برقراری تماس با روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش بی نتیجه ماند و پاسخ مشخصی نسبت به این سؤال دریافت نشد. در نتیجه به سراغ خانواده‌هایی رفتیم که مدارس دولتی حاضر به ثبت نام فرزندشان نشده اند.
مهتاب یوسفی، مادر یکی از دانش آموزان، در پاسخ به خبرنگار انتخاب گفت: «من برای ثبت نام فرزندم در مدرسه دولتی به یکی از مدارس مراجعه کردم. امسال توان مالی پرداخت هزینه غیرانتفاعی را نداشتم. با این وجود اینقدر روند ثبت نام فرسایشی بود و از اول می‌گفتند که جا نداریم، که در میانه راه می‌خواستم دوباره فرزندم را به مدرسه غیرانتفاعی ببرم. پس از طی کردن مسیر ثبت نام، متوجه شدم باید مقداری پول هم پرداخت کنم که عناوین مختلف داشت. آنقدر پول زیادی نبود اما با تصوری که از مدرسه دولتی داشتم تفاوت می‌کرد. »
این ماجرا در شبکه های اجتماعی نیز انعکاس داشته است. کاربری به نام علی در شبکه اجتماعی x نوشته است: «خانواده ایرانی برای تحصیل فرزندش در مدرسه دولتی که طبق قانون رایگان است باید پول بپردازد در حالیکه این طور نبود. »
کاربر دیگری به نام الهام، نوشته است: «برای ثبت نام فرزندم به مدرسه دولتی نزدیک خانه مراجعه کردم، نه تنها درخواست پول برای ثبت نام مطرح بود بلکه روند ثبت نام نیز سخت شده و برخی از خانواده‌ها را دست خالی بازگرداندند. »
یکی از مخاطبان انتخاب با نام مجید نیز از گرانی شهریه مدارس دولتی گلایه کرده و می گوید: «اکثر مدارس دولتی در ارومیه از والدین پول می‌گیرند، تا پول نگیرند کارنامه نمی‌دن، تا پول نگیرند ثبت‌نام نمی‌کنند، آخه به کی بگیم؟ کجا بریم شکایت کنیم؟ مگه مدرسه دولتی نیست و مدرسه دولتی نباید رایگان باشه؟ بخدا دیگه خسته شدیم. »
مسئولین چه گفته‌اند؟
حمید طریفی، معاون ابتدایی آموزش و پرورش در تیرماه امسال گفته بود: «اجباری در کمک به مدرسه وجود ندارد و خانواده‌ها تنها در قالب انجمن اولیاء و مربیان کمک‌های خود را پرداخت می‌کنند. هنگام ثبت‌نام هیچ مدرسه‌ای حتی مدارس هیئت امنایی که فعالیت فوق برنامه را به صورت اختیاری ارائه می‌دهند و بچه‌ها مدت زمان بیشتری در مدرسه حضور دارند، هزینه کلاس‌های فوق برنامه آن‌ها در طول سال تحصیلی اخذ می‌شود. »
منصور مجاوری، مدیرکل اسبق بودجه وزارت آموزش‌و‌پرورش درباره پول‌های دریافتی از شهروندان در مدارس دولتی نیز گفته است: :«بنده از مدارسی بازرسی کردم که چندین سال قبل حدود ۲ میلیارد تومان پول در حساب آن‌ها بود، ما اصطلاحی داریم مبنی بر اینکه “حساب مدارس چاه ویل است” و مدیر مدرسه هم صاحب اختیار آن است. متأسفانه نظارتی وجود ندارد تا مدارس درباره پول‌های دریافتی پاسخگو باشند، در طول دو دهه گذشته، دیوان محاسبات و سازمان حسابرسی چه نظارتی بر حساب مدارس دولتی انجام داده‌اند؟ اگر نظارتی هم بوده در صورت وقوع یک تخلف مالی بزرگ انجام شده است. »
چه باید کرد؟
طبق آنچه در میان شهروندان و رسانه‌ها شنیده می‌شود، تنها یک راه برای بهبود روند کاری مدارس دولتی و عدم بی قانونی در آن وجود دارد: نظارت، نظارت و نظارت
با تداوم شرایط سخت اقتصادی رجوع به مدارس دولتی افزایش خواهد یافت و طبیعتا بستر تخلف بیشتر شکل خواهد گرفت که از هم اکنون باید تدبیری برای آن اندیشید.
- 18
- 2
