ورود آموزش‌وپرورش به موضوع خودزنی دانش‌آموزان/تاثیر احتمالی شرایط مدارس

علی زرافشان؛ معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره بروز آسیب‌های اجتماعی در مدارس و همچنین پدیده خودزنی اظهار داشت: این پدیده نیاز به تحلیل جامعی در ابعاد مختلف دارد تا ببینیم ریشه این رفتارها در کجا قرار دارد و در واقع آموزش و پرورش چه کمکی می‌تواند در این راستا انجام دهد؟

بخشی از این رفتارها ممکن است از شرایط موجود در مدارس ما ایجاد شود. اگر هیجان و نشاط در مدارس به اندازه کافی و اقناع کننده‌ای وجود داشته باشد، می‌تواند جلوی برخی این رفتارها را بگیرد؛ البته خانواده، محیط زندگی دانش آموزان و روابط حاکم بر جامعه در این راستا نیز باید کمک کنند تا هیجانات مثبت در دانش‌آموزان تقویت شود.

وی با اشاره به اینکه سال گذشته پس از اولین اقدام خودکشی دانش‌آموز، کارگروه و شورای آسیب‌های اجتماعی بلافاصله تشکیل شد و صاحبنظران را دعوت کردند، گفت: از یک پدیده اجتماعی نمی‌توان تحلیل تک عاملی داشته باشیم، بلکه باید به دلایل مختلف که نقش‌آفرین هستند، توجه کنیم.

برای مثال روند سال قبل خودکشی‌ها را با سال قبل‌تر از آن مقایسه کنید،  یک سوال پیش می‌آورد که چه اتفاق پیرامونی افتاده که این رفتار در میان دانش‌آموزان از  فراوانی بیشتری نسبت به سال قبلش برخوردار بوده است؟

زرافشان اضافه کرد: اگر این رفتار ناشی از شرایط محیطی مدارس و آموزش و پرورش بوده، خب امسال هم همان شرایط وجود دارد و تحول زیادی رخ نداده است. بنابراین تحلیل جامع‌تر باید اتفاق بیفتد تا تصمیمات درست‌تری گرفته شود. اگر بگوییم این آسیب اجتماعی مثلا ناشی از مقررات و قوانین درون مدرسه است؛ خب طبیعتا در سال‌های گذشته هم باید این آسیب را شاهد می‌بودیم. امسال از ۵ ماه گذشته تاکنون موردی از خودکشی نداشتیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه محیط شاداب در درون مدارس، یکی از عواملی است که رفتارهای پرخطر را کنترل و کاهش می‌دهد، تصریح کرد: در سال اخیر در معاونت تربیت بدنی سعی شد با فعالیت‌های درون مدرسه‌ای و توجه به ایجاد نشاط از طریق ورزش، فضای مثبت را ایجاد کنیم. البته نمی‌توان گفت که چقدر این نشاط در حال حاضر وجود دارد، اما اجرای برنامه‌هایی مانند "حیاط پویا" و المپیاهای درون مدرسه حتما به تغییر فضای مدرسه کمک می‌کند.

وی با بیان اینکه در برنامه‌های آموزشی سعی کردیم با تعمیم برخی جشنواره‌ها در درون مدرسه نشاط علمی در درون مدرسه ایجاد کنیم، افزود: یا به طور مثال  برای مشارکت دانش‌آموزان در اداره مدرسه، طرحی تحت عنوان "برنامه مدام" در اکثر مدارس تعمیم داده شده است.

به نظر می‌آید؛ آموزش و پرورش می‌تواند با سوق دادن فضا به سمت فضای مثبت، با انرژی و بدون استرس بر روی دانش‌آموزان تاثیرگذار باشد. اخیرا آقای دانش آشتیانی بر شاداب‌سازی فضای فیزیکی مدارس هم تاکید جدی دارند و اگر خوب طراحی شود، می‌تواند در انگیزش مثبت دانش‌آموزان اثرگذار باشد.

زرافشان همچنین درباره پدیده خودزنی میان برخی دانش آموزان گفت: اینکه این رفتار از کجا ناشی شده، مهم نیست، بلکه این موضوع از این جهت دارای اهمیت است که دانش‌آموز مخاطب ماست و طبیعی است که آموزش و پرورش در مقابله با این آسیب اجتماعی نقش دارد. مشاوران و انجمن اولیا و مربیان در درون مدارس نقش بسیار مهمی دارند و با تشکیل جلسات مشاوره به صورت گروهی بچه‌ها خودشان باید به یک تفاهمی درباره پرهیز از اینگونه رفتارها برسند.

وی با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش حتما نسبت به این موضوع وظیفه دارد، گفت: در فیلمی که پخش شد،‌ کارشناس، عواملی که منجر به خودزنی دانش آموزان شده را برنامه های درسی عنوان کرد که ما هم قبول داریم که این تاثیرگذاری بر روی دانش‌آموز زیاد است. چرا که غلبه بخش "اجباری بودن" و نداشتن "فرصت انتخاب" منجر به این می شود که علاقه‌های دانش‌آموزان پاسخ داده نشود.

معاون وزیر آموزش و پرورش در پایان گفت: در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش آمده است که برنامه درسی باید از نوع تجویزی، نیمه‌تجویزی و غیرتجویزی باشد و خوشبختانه در رویکرد جدیدی که در سازمان پژوهش با تغییر برنامه درسی اتفاق افتاده، معلمان این فرصت را دارند که موضوعات مورد علاقه بچه‌ها را انتخاب کنند تا نیاز فوری بچه‌ها را پاسخ بدهند؛ چرا که بخشی از موضوعات پاسخگوی نیازهای آینده آنهاست. آموزش و پرورش در این حوزه هم ایفای نقش کرده و باید مسوولیت بپذیرد و این اقدام در حال انجام است.