توضیحات یک مسئول درباره حجم بالای کتب درسی

به گزارش ایسنا، این موضوع بقدری حائز اهمیت است که دانش آشتیانی، وزیر آموزش و پرورش از ابتدای ورودش به این وزارتخانه بر ضرورت متناسب سازی کتب درسی تاکید داشته و در این باره می‌گوید: سال های زیادی است که این انتقاد درباره حجم بالای کتب درسی به آموزش و پرورش وارد می شود اما چرا این موضوع حل نمی شود؟ این مورد به نگرش ما برمی‌گردد و گویی ماموریت این شده است تا دانش آموز فیزیک و شیمی یاد بگیرد، خانواده‌ها هم به این امر دامن می‌زنند و فرزندان خود را به کلاس های آموزشی بیرون می فرستند و در واقع آموزش بر تربیت و پرورش در نظام تعلیم و تربیتی کشور غلبه کرده است.»

در همین راستا، حجت‌الاسلام والمسلمین محی الدین بهرام محمدیان در پاسخ به پرسش ایسنا مبنی بر اینکه «آیا حجـم کتاب‌های درســی با میزان ساعات اختصاص یافته به آن درس متناسب است؟» می‌گوید: صفحــات کتابهای درســی نســبت به ســنوات قبل افزایش نداشــته اســت به عنوان مثــال در پایه دهم، می‌توان به ساعات درس فارســی۱ اشــاره کرد که ۱۶۶ صفحه برای دو ســاعت تدریس در هفته پیش‌بینی شده اســت.

وی می افزاید: این در حالی‌ است که ادبیات فارسی سال اول دبیرســتان ۱۸۹ صفحه و دوم دبیرستان ۱۹۷ صفحه بوده اســت و یا ریاضی ۱ پایه دهم ۱۷۰ صفحه با چهار ســاعت در هفته است، در حالی‌که ریاضی اول دبیرستان ۲۰۸ صفحه و دوم دبیرستان ۱۹۳ با ۴ ساعت در هفته بوده است و این موضوع در خصوص سایر دروس نیز صدق می‌کند.

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به اینکه نکته مهم این‌ است که صفحات کتاب نسبت به سال‌های قبل افزایش نداشــته، بلکه موضوع به نحوه اختصاص زمان آموزش برمی‌گــردد چون زمان تدریس برای هر درس به صورت تک زنــگ ۵۰ دقیقه‌ای در نظر گرفته شده است می‌گوید: به عنوان مثال کتاب زیست‌شناسی سه ساعت در هفته در نظر گرفته شده که در واقع ۱۵۰ دقیقه کلاس مفید در هفته است، اما در مرحله اجرا، تجمیع شده و به ۷۵ تا ۹۰ دقیقه کاهش می‌یابد. این موضوع در خصوص اکثر کتاب‌های درسی نیز صادق است، بنابراین با عدم رعایت زمان اختصاص یافته به هر درس، دبیران با مشکل و کمبود ساعات تدریس مواجه می‌شوند.

محمدیان ادامه می‌دهد: برخی معلمان در فرآیند یاددهی یادگیری صرفاً به کتاب‌های درسی بسنده نکرده و درصدد هستند مطالبی فراتر از حد کتاب درسی را در کلاس ارائه کنند که در نتیجه منجر به کمبود ساعات خواهد شد. در عین حال افزودن مطالب فراتر از کتاب درسی نیز مزید بر علت شده که از طرف این سازمان توصیه نشده است. از سوی دیگر کتاب‌های کمک درســی کنترل نشده ناشران بدون تأیید این ســازمان وارد کلاسهای درس می‌شــود که خود سبب کاهش ساعت تدریس کتاب درسی مورد نظر خواهد شد.

وی پیشنهاداتی را در این زمینه مطرح کرده و می‌گوید: از راه‌های پیشنهادی جهت اســتفاده بهینه از زمان آموزش در فرآینــد یاددهی- یادگیری، داشــتن طرح درس و طراحی آموزشی مناسب توسط معلمان است به گونه‌ای که معلمان با داشــتن طــرح درس و طراحی آموزشی بخوبی می‌توانند زمان را مدیریت کنند. همچنین استفاده از رســانه‌های پرشــمار تولید شده توسط فراگیران و معلمان در کلاس درس توسط دبیران ضمن فعال شدن کلاس درس، بخوبی می‌توان زمان را مدیریت و بر مشکل حجم غلبه کرد. 

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی می‌افزاید: تغییر در شیوه ارزشیابی پایانی از حالت حافظه محوری به فرآیندی گام مهمی در مدیریت زمان آموزش خواهد بود. در خصوص حجم کتاب‌های درسی در سایر کشورها نیز باید گفت که نقش و کارکرد کتاب درســی در هر کشــور با کشور دیگر متفاوت است مانند کشور آمریکا که حجم کتاب زیاد بوده، به گونه‌ای که کتاب به عنوان منبع و مرجع یادگیری فراگیران به حساب می‌آید و صفحه به صفحه آن تدریس نمی‌شود.

در کشور کره جنوبی و ژاپن نقش کتاب‌های درسی شبیه ایران است و حجم صفحات و زمان پیش‌بینی شده در کشور کره بیش از دو برابر ایران است و در کشور ژاپن حجم صفحات تقریباً با ایران یکسان است؛ اما تراکم مطالب بیشتر است.

محمدیان می‌گوید: با توجه به نظراتی که در این باره از سوی برخی معلمان و رسانه ها اعلام می شود، به منظور بررسی عمیق ســفارش مطالعه تطبیقی با سایر کشــورهای منطقه و نظامهای آموزشی موفق دنیا و همچنین مطالعه درونی با توجه به شاخص هایی همانند معلم، سازماندهی نیروی انسانی، میانگین دانش آموز، ســاعت آموزشی، چگالی و ضریب دشواری دروس و.... به پژوهشگاه داده شده است، که با دریافت نتایج نســبت به اعمال موارد مقتضی اقدام می کنیم.