به گزارش باشگاه خبرنگاران، حرکت ملی برای سواد آموزی در ایران به عصر مشروطه باز می‌گردد؛ اولین بار مشروطه خواهان در سال ۱۲۸۶ با بناکردن کلاس‌های اکابر جهت مبارزه با بی سوادی کوشیدند و در سال ۱۳۱۵ سازمان تعلیمات اکابر در دوران رضاشاه تاسیس شد؛ همچنین در سال ۱۳۴۱، سپاه دانش به‌عنوان اصل ششم انقلاب سفید محمدرضا شاه پهلوی آغاز شد که با به‌کارگیری سربازان وظیفه قرار بود تمام مردم را با سواد کند.
با این وجود در زمان پیروزی انقلاب اسلامی جمعیتی بالغ بر ۱۴ میلیون ایرانی بی سواد بودند؛ این تعداد بیسواد در کشور ایران که در آن زمان تنها حدود۳۰ میلیون نفر جمعیت داشت، نشان می‌داد رژیم پهلوی در سوادآموزی همگانی موفق نبوده است و در حقیقت نیمی از مردم ایران بی سواد بودند.
به مناسبت ۷ دی روز نهضت سوادآموزی ..
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) در هفتم دی ماه ۱۳۵۸ در پیامی، دستور تشکیل نهضت سوادآموزی را صادر کردند؛ ایشان در این پیام با بیان این مطلب که " از جمله حوایج اولیه برای هر ملت در ردیف بهداشت و مسکن بلکه مهم تر از آنها، آموزش برای همگان است " فرمودند: مایه بسی خجالت است، در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می‌کند که طلب علم را فریضه دانسته‌است، از نوشتن و خواندن محروم باشد.
در بخش دیگری از این پیام آمده است: تمام بی سوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاد دادن به پا خیزند و وزارت آموزش و پرورش با تمام امکانات به پا خیزد؛ برادران و خواهران ایمانی! برای رفع این نقیصه دردآور بسیج شوید و ریشه این نقص را از بُن برکنید.
آمار‌ها نشان می‌دهد؛ در ۱۰ سال نخست فعالیت سازمان نهضت سواد آموزی، با وجود کاستی‌های متعدد و جنگ تحمیلی، جمعیتی بیش از ۹ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۶۸ توسط این سازمان با سواد شده بودند.
نهضت سواد آموزی از انقلاب تا امروز
فعالیت نهضت سواد آموزی همیشه با فراز و فرود‌هایی همراه بوده است؛ این نهضت که از سال ۱۳۵۹ تا سال ۱۳۶۳ با عنوان شورای نهضت سوادآموزی فعالیت می‌کرد، در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۶۳ با مصوبه هیئت وزیران، دارای تشکیلات اداری شد و اساسنامه آن به تصویب رسید؛ همچنین حجت الاسلام محسن قرائتی که از سال ۶۱ نماینده ولی فقیه در نهضت سوادآموزی بود؛ به ریاست این سازمان منصوب شد.
سازمان نهضت سواد آموزی از سال ۱۳۶۳ تا سال ۱۳۸۰ به عنوان سازمانی وابسته به آموزش وپرورش به صورت متمرکز فعالیت می‌کرد که در سال ۱۳۸۰، واحد‌های استانی آن در ادارات کل آموزش وپرورش استان‌ها تجمیع شد.
برخی از کارشناسان معتقدند که این تغییرات، علاوه بر ناتوانی در تحقق اهداف سواد آموزی، روند رشد پیش از سال ۸۰ را هم کند کرد؛ سواد آموزی از اولویت اصلی خارج شده بود و در میان انبوهی از طرح‌ها و برنامه‌ها در وزارت عظیم آموزش و پرورش توجه زیادی به آن نمی‌شد.
در شرایطی که روند سوادآموزی در کشور کند پیش می‌رفت شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۵ سیاست‌های سواد آموزی را تصویب کرد که در این مصوبه بر با سوادی کامل گروه سنی ۲۹-۱۰ سال تا پایان برنامه چهارم توسعه و با سوادی کامل گروه سنی ۴۹-۱۰ سال تا پایان برنامه پنجم توسعه یعنی تا پایان سال ۱۳۹۴ تاکید شده بود؛ همچنین وزارت آموزش و پروش به عنوان مجری اصلی این مصوبه، می‌بایست هر ساله گزارشی از نحوه اجرای مفاد و الزامات این مصوبه را به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌داد.
معلوم بود سوادآموزی با تغییراتی که در سال ۸۰ در آن ایجاد شده بود نمی‌تواند مصوبه ۵۹۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی را اجرایی کند؛ به همین دلیل هیات وزیران در سال ۱۳۸۹ و در دولت محمود احمدی نژاد به منظور شتاب بخشی به برنامه‌های سواد آموزی، طرح تجمیع سواد آموزی در آموزش وپرورش استان‌ها را کن لم یکن اعلام کرده و طرح ادغام سواد آموزی ابلاغ شد و بنابر دستور جدید فعالیت‌های سواد آموزی استان‌ها دوباره زیر نظر سازمان مرکزی نهضت سواد آموزی قرار گرفت.
هنوز یک سال از مصوبه هیات وزیران نگذشته بود که مجدداً با ابلاغ دستورالعملی مسئولیت سواد آموزی به وزارت آموزش وپرورش واگذار و واحد‌های سواد آموزی استان‌ها و شهرستان‌ها در این وزارتخانه ادغام شدند.
در حال حاضر نیز معاونت سواد آموزی به عنوان یکی از معاونین اداره کل آموزش وپرورش استان‌ها با حداقل نیروی انسانی فعالیت می‌کند.
روند تحصیل در نهضت سواد آموزی
از ابتدای تاسیس سازمان نهضت سوادآموزی تا سال ۱۳۶۸، کلاس‌های درسی نهضت سوادآموزی مشتمل بر دو دوره، مقدماتی و تکمیلی بود اما مدتی بعد، دوره‌های مقدماتی و تکمیلی «دوره عمومی» نام‌گذاری شدند و دوره جدیدی با عنوان دوره پایانی به آن اضافه شد.
از سال ۱۳۹۰ ساختار جدید سوادآموزی با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش، به عنوان مرحله اول آموزش بزرگسالان کشور اجرا شد همچنین سازمان نهضت سواد آموزی موظف شد که کلاس‌های آموزشی خود را در دو دوره، سوادآموزی (معادل سوم ابتدایی) و انتقال (معادل ششم ابتدایی) برگزار کند.
فعالیت‌های سازمان نهضت سوادآموزی تنها محدود به آموزش بزرگسالان نبوده است و سازمان با کمک به وزارت آموزش‌و پرورش، تا سال ۱۳۷۸ با آموزش کودکان بازمانده از تحصیل بیش از ۱.۵ میلیون کودک در سن ۶ تا ۱۰ ساله را در مناطق محروم و روستایی تحت پوشش فعالیت‌های خود قرار داد.
براساس سرشماری سال ۱۳۸۵، ۸۴.۵ درصد مردم ایران باسواد بوده‌اند و ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر اظهار بیسوادی کرده‌اند که در میان بیسوادان چهار میلیون و ۱۵۰ هزار نفر کمتر از ۵۰ سال داشتند.
علی باقرزاده رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در دی ماه سال ۱۳۹۰ از باسوادی حدود ۹۱ درصد مردم ایران خبر داد و افزود: یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در «مناطق روستایی» بیسواد هستند.
طرح سواد آموزی والدین، عشایر و اتباع بیسواد از طرحهایی هستند که در چند سال اخیر سازمان نهضت سوادآموزی آنها را اجرا کرده است.
باقرزاده در ابتدای دی ماه امسال با اشاره به طرح سوادآموزی والدین دانش‌آموزان که از سال ۹۴ آغاز شده است، گفت: در این مدت ۲۶۳ هزار و ۳۱۷ نفر از والدین بیسواد دانش‌آموزان در کشور شناسایی شده و تحت آموزش قرار گرفتند.
معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به طرح سوادآموزی عشایر و روستایی هم اظهار کرد: با اجرای طرح سوادآموزی عشایر از سال ۱۳۹۴ تاکنون تعداد ۵ هزار نفر از بیسوادان تحت پوشش دوره سوادآموزی قرار گرفته‌اند که از این میان ۱۵۰۰ نفر از زنان و دختران روستایی و ۳۵۰۰ نفر از زنان و دختران عشایری با سواد شده‌اند.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه ۴.۲ درصد جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال زنان شهری و ۱۳ درصد جمعیت زنان روستایی بی سواد مطلق اند، عنوان کرد: ۶۳ درصد بی سوادان از جمعیت زنان هستند که ۴۴ درصد روستایی و ۵۴ درصد شهری هستند؛ همچنین ۱۹۰ هزار بی سواد سرشماری شده در گروه سنی ۱۰ تا ۱۹ سال داریم و ۳۸ درصد اتباع خارجی از نعمت سواد محروم اند.
- 19
- 5
