سرنوشت نامعلوم پذیرش بدون‌کنکور سال ۹۸

هنوز یک هفته از آغاز رسمی سال تحصیلی جدید نگذشته است، دانشجویان کم‌کم به سراغ میز و صندلی خود رفته‌اند و در این میان دانشجویان جدیدالورود سهم قابل‌توجهی از جمعیت دانشجویی کشور را دارند، به‌طوری که وزیر علوم اخیرا با اشاره به آمار دانشجویان جدیدالورود گفته است: «امسال بین  ۷۰۰ تا ۸۰۰هزار نفر دانشجوی جدیدالورود که شامل زیرنظام‌های دولتی و غیردولتی می‌شوند، مشغول تحصیل می‌شوند.»

این تعداد دانشجو در سال جاری به دو روش پذیرش شده‌اند که کنکور سراسری و پذیرش براساس سوابق تحصیلی دو راهکاری بوده که «سنجش و پذیرش» پیش پای داوطلبان گذاشته است.  نتایج کنکور سراسری سال ۹۸ که در تیرماه برگزار شد، در هفته سوم شهریورماه اعلام شد تا از یک‌میلیون و ۱۱۹ هزار و ۴۱۱ داوطلبی که در این آزمون ثبت‌نام کرده بودند، تعداد ۱۹۱هزار و ۲۱۵ نفر پذیرفته‌شده نهایی باشند. البته از تعداد ۱۹۱هزار و ۲۱۵ نفر پذیرفته‌شده نهایی، ۱۱۶هزار و ۹۵۹ نفر در دوره روزانه، ۱۵هزار و ۲۰۱ نفر در دوره شبانه، ۱۳هزار و ۱۸۸ نفر در دانشگاه پیام‌نور، ۲۳ هزار و ۹۲۸ نفر در دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی، ۱۶هزار و ۱۳۹ نفر در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی، سه‌هزار و ۷۸۷ نفر در پردیس خودگردان دانشگاه‌ها و دوهزار و ۱۳ نفر مازاد ظرفیت هستند.  این تعداد تنها در پذیرش‌های با آزمون در دانشگاه‌ها پذیرفته شده‌اند اما ظرفیت مانده دیگر که تحت دوره پذیرش براساس سوابق تحصیلی است هنوز در هاله‌ای ‌از ابهام قرار دارد.

بیشتر بخوانید:

• اسامی پذیرفته‌شدگان رشته‌های بدون آزمون دانشگاه‌ها اعلام شد
• شورای سنجش با تکمیل ظرفیت غیرپزشکی دانشگاه آزاد مخالفت کرد

تصمیم‌گیری در زمان دیگر

حسین توکلی، مشاور عالی سازمان سنجش روز گذشته در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان از زمان نامشخص اعلام نتایج دوره‌های بدون‌آزمون خبر داد.  او در این مصاحبه گفت: «هفتم مهر امسال، جلسه‌ای تشکیل خواهد شد و برای اعلام نتایج تصمیم‌گیری می‌شود.» این اظهارات درحالی از سوی سازمان سنجش منتشر می‌شود که مسئولان این سازمان اعلام نتایج این دوره‌ها را حداکثر تا هفته اول مهرماه عنوان کرده بودند. جالب اینجاست که براساس جدول زمان‌بندی پذیرش رشته‌های صرفا براساس سوابق تحصیلی سراسری که در دفترچه راهنمای ثبت‌نام این دوره‌ها منتشر شده است، زمان اعلام نتیجه به داوطلبان از سوی دانشگاه یا موسسه پذیرنده برای تصمیم‌گیری داوطلب، ۲۳ تا ۲۸ شهریورماه و مراجعه و ثبت‌نام پذیرفته‌شدگان ۳۰ شهریور تا ۲ مهرماه عنوان شده است که این نکته می‌تواند قابل‌توجه باشد؟

بلاتکلیفی ۲۸۸هزار نفر

اما تاخیر در اعلام نتایج دوره‌های بدون‌آزمون آیا می‌تواند با اهمیت باشد؟ فرآیند ثبت‌نام امسال این دوره‌ها از ۲۰ اسفند ۹۷ آغاز شده بود که براساس آمارها بعد از گذشته دوره ثبت‌نام تا ۲۸ شهریورماه، ۲۸۸هزار و ۲۱۷ نفر اقدام به ثبت‌نام کرده‌اند که البته ظرفیت پذیرش دانشجو در این رشته‌ها، ۵۹۶ هزار و ۸۸ نفر است. این عدد و رقم نشان از پرشدن تقریباً ۵۰ درصد ظرفیت در کنار خالی ماندن تقریباً ۵۰ درصد ظرفیت دیگر دارد که می‌تواند این آمار قابل‌تحلیل و بررسی باشد. پس با عدم‌اعلام نتایج این دوره‌ها، این بلاتکلیفی ۲۸۸هزار داوطلب می‌تواند سوالات و ابهامات زیادی را برای دانشگاه‌ها و داوطلبان ایجاد کند. این ابهامات روزهایی که صندلی بسیاری از دانشگاه‌های دولتی و غیرانتفاعی خالی مانده است و اضافه شدن این حجم از داوطلبان به این آمار برنامه‌ریزی دانشگاه‌ها برای برگزاری کلاس‌ها را دچار مشکل کرده است، خود را نشان می‌دهد.

به‌طور مثال داده‌کاوی از ظرفیت‌های دوره‌های بدون‌آزمون سال ۹۸ براساس استان‌ها که در دفترچه ثبت‌نام موجود است، حاکی از این است که تنها در دانشگاه‌های دولتی بیش از ۳۵هزار نفر ظرفیت برای دوره‌های روزانه و شبانه (نوبت دوم) در نظر گرفته شده که استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان با چهارهزار ظرفیت، کرمان با بیش از سه‌هزار ظرفیت و آذربایجان‌شرقی و غربی با بیش از چهارهزار ظرفیت، حجم بالایی از داوطلبان را پشت‌ در دانشگاه‌ها نگه داشته‌اند.

البته ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش کشور چندی‌پیش در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفته بود: «به دلیل اعلام نتایج در هفته سوم شهریورماه فرصتی یک‌هفته‌ای به داوطلبان داده شده است تا بعد از مشاهده نتایج نهایی آزمون سراسری بتوانند درصورت تمایل در رشته‌های بدون‌آزمون ثبت‌نام کنند، این کار هم براساس برنامه‌ریزی و مصوبات شورای سنجش انجام شده است و مشکلی برای دانشگاه‌ها به وجود نمی‌آید.»

ماجرای پرپیچ و خم دوره‌های بدون‌آزمون

حذف کنکور قطعا یکی از برنامه‌ریزی‌های پرحجم و با حاشیه آموزش عالی طی یک دهه گذشته است، قانون حذف کنکور  و پذیرش براساس سوابق تحصیلی در آبان‌ ۸۶ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، این نوع پذیرش قرار بود تا پایان سال اول برنامه پنج‌ساله توسعه پنجم کشور (حدود سال ۹۱) جای کنکور را بگیرد اما مسائلی مانند عدم‌تهیه نمرات امتحانات سراسری در سه سال دوره متوسطه و یک‌سال پیش‌دانشگاهی و پشت‌پرده فشارهای مافیای کنکور، مانع اجرایی شدن این قانون شد، مجلس نیز تصمیم گرفت با اصلاح قوانین این‌بار بدون‌اشاره به حذف کنکور در  توزیع ظرفیت‌ها،  ۸۵درصد ظرفیت پذیرش آموزش عالی براساس سوابق تحصیلی صورت گیرد.

این مساله پس از رفت‌وآمدهای زیادی برای پذیرش مهرماه ۱۳۹۸ اجرایی شد و پذیرش دانشجو ۱۳۹۸ در فرآیندی خارج از کنکور اجرا شد و ثبت‌نام دانشجویان در یک بازه حدود ۶ ماه صورت گرفت.  ثبت‌نام‌ها آغاز شد و ظرفیت حدود ۶۰۰هزار نفری نیز که شامل دوره‌های روزانه، نوبت دوم، پیام‌نور و موسسات غیرانتفاعی بود در اختیار داوطلبان قرار گرفت، موضوعی که قطعا می‌تواند گام بزرگی در «حذف» غول کنکور باشد، این ماجرا تا حدی پیش رفت که وزیر وقت آموزش‌وپرورش خبر از خداحافظی با کنکور داد.

او در توئیت خود نوشته بود: «امروز چهارشنبه، ساعت ۶:۳۰ صبح جلسه تعیین‌تکلیف نهایی کنکور سال آینده برگزار شد. ورود به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها نیازی به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفا سوابق تحصیلی ملاک عمل است. از همراهی وزارت علوم برای این موفقیت متشکرم. خداحافظ کنکور!»  به هرحال گرچه بسیاری از رشته‌های «پرطرفدار» در دوره‌های بدون‌آزمون نیستند اما بلاتکلیف بودن این حجم از دانشجو و برهم‌زدن برنامه‌های دانشگاه‌ها برای نیمسال اول سال تحصیلی، شاید منجر به از بین رفتن اهمیت این دوره‌ها شود. به هر حال باید دید سازمان سنجش تا چه زمانی می‌خواهد نتایج نهایی این دوره‌ها را اعلام نکند.

زهرا رمضانی