تحصیلات تکمیلی پیام نور زیر ذره‌بین

نودونهمین و صدمین شورای مشترک کمیسیون‌های شورای‌عالی انقلاب فرهنگی که به فاصله یک هفته در نیمه نخست آذرماه سال ۶۷ برگزار شد، مصوبه مهمی برای آموزش عالی داشت که مربوط به تصویب اساسنامه دانشگاه پیام‌نور در ۲۱ ماده و ۲ تبصره می‌شد. این دانشگاه پس از تجمیع امکانات دانشگاه آزاد اسلامی ایران و ابوریحان بیرونی، به‌عنوان تنها دانشگاه آموزش باز و از راه دور در جمهوری اسلامی ایران تاسیس شد.

پیام‌نور فعالیت آموزشی خود را با پذیرش اولین گروه دانشجویی در پنج رشته تحصیلی و در ۲۸ مرکز آغاز کرد.شاید هنوز هم بسیاری از مردم ایران پیام‌نور را به آموزش‌های حضوری آخر هفته‌ها و نوارهای آموزشی یا حتی محلی برای تحصیل شاغلان بشناسند، اما درواقع، جریان آموزش در این دانشگاه با بیش از سه دهه فعالیت مرتب دستخوش تغییرات گسترده و مختلفی بوده است.سال ۷۲ دانشگاه پیام‌نور برای اولین‌بار از طریق برگزاری دوره‌‌های فراگیر برای مقطع تحصیلی کارشناسی دانشجو گرفت، این روند تا اوایل دهه ۹۰ هم تداوم داشت، اما درحال حاضر این دوره برای مقطع تحصیلی کارشناسی‌ارشد برگزار می‌شود. از سال ۸۵ نیز دوره‌های الکترونیکی در این دانشگاه راه‌اندازی شد و براساس اطلاعات پایگاه اطلاع‌رسانی این دانشگاه ۹۳ رشته را به صورت الکترونیکی در مقطع کارشناسی‌ارشد در ۱۱۵ مرکز راه‌اندازی کرده و ۹۵۶۱ دانشجو در این دوره‌ها نام‌نویسی کرده‌اند.هم‌اکنون اعضای هیات‌علمی این دانشگاه در رشته‌های مختلف قریب به چهار هزار نفر و تعداد دانشجویان حدود ۴۳۰ هزار نفر است و با ۴۹۴ واحد در سطح کشور و همچنین ۵۵ نمایندگی در ۴۳ دانشگاه بین‌المللی مشغول فعالیت است. همچنین ۱۸ مرکز نوآوری در استان‌ها، استقرار ۷۱ هسته نوآور و ۲۵ مرکز رشد بخش دیگری از فعالیت‌های این دانشگاه است که تاکنون بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار فارغ‌التحصیل داشته است.تاریخ ۳۰ ساله دانشگاه پیام‌نور سرشار از فراز و نشیب‌های مختلفی است که بسیاری از آنها به پیدایش و ظهور دولت‌ها در سپهر سیاسی کشور باز می‌گردد.

توسعه پیام‌نور فقط به امکانات و واحدها محدود نشد و با اضافه شدن مقاطع تحصیلات تکمیلی و رشته‌های فنی و مهندسی تعداد دانشجویان این دانشگاه از مرز یک میلیون فراتر رفت. در روزهای اخیر، پس از آخرین جلسه ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور دوباره صحبت از تغییر اساسنامه دانشگاه پیام‌نور با طرح ابهاماتی جدید به میان آمده و این موضوع به یکی از سوژه‌های اصلی و مهم فضای آموزش عالی کشور تبدیل شده است. بخش اعظمی از این ابهامات به تحصیل دانشجویان تحصیلات تکمیلی برمی‌گردد که به‌نظر می‌رسد برخلاف اساسنامه و بدون مجوز شورای‌عالی انقلاب فرهنگی جذب شده‌اند.

تغییرات اساسنامه پیام‌نور رابه رسمیت نمی‌شناسیم

دستور دوم جلسه ۱۲۳ ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور که اواخر هفته گذشته به ریاست سعیدرضا عاملی دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در محل دبیرخانه این شورا برگزار شد، به موضوع آمایش آموزش‌عالی اختصاص داشت و در این رابطه دانشگاه پیام‌نور پیشنهادی برای تغییر در مناطق دسته‌بندی این دانشگاه ارائه داد که مقرر شد  این درخواست دانشگاه پیام‌نور جهت بررسی دقیق‌تر به دبیرخانه ستاد نقشه جامع علمی کشور ارجاع شود و اشکالات مطرح‌شده در جلسه مورد ملاحظه قرار گیرد.

اما در این جلسه نکات حائز اهمیتی در رابطه با اساسنامه این دانشگاه هم مطرح شد. دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در این‌باره گفت:‌ «دانشگاه پیام‌نور در حال حاضر نزدیک به ۳۸۰۰ عضو هیات‌علمی و ۴۳۰ هزار دانشجو دارد و یکی از دانشگاه‌های معتبر و توانمند کشور است و تغییر در اساسنامه یا تقسیم‌بندی مناطق این دانشگاه به هیچ‌وجه نباید منجر به سست کردن برنامه‌ها و عملکرد این دانشگاه شود.»

وی افزود: «تغییرات اساسنامه‌ای که توسط دانشگاه پیام‌نور انجام شده است تا زمانی که در جلسات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نرسد پذیرفته نمی‌شود و از این‌رو تنها اساسنامه گذشته دانشگاه پیام‌نور را که مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است، به رسمیت می‌شناسیم.»رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌‌ها نیز پیشنهاد کرد که دانشگاه پیام‌نور ملزم شود تا اصلاحات اساسنامه را در مقطع زمانی مشخصی به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد کند و پس از آن تصمیم جدی برای موضوع آمایش آموزش‌عالی و تقسیم‌بندی مناطق توسط این دانشگاه گرفته شود.

محمد محمدیان نیز خاطرنشان کرد:‌ «مقوله منطقه‌بندی مدنظر دانشگاه پیام‌نور باید همسو با سیاست‌های آمایش آموزش‌عالی کشور بوده و‌ منطقه‌بندی در کشور باید یکسان و واحد باشد. ضمن آنکه تغییر در اساسنامه دانشگاه پیام‌نور باید در دستور جلسات ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور و از مسیر بررسی در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باشد.»

 جذب دانشجویان تحصیلات تکمیلی  در پیام‌نور غیرقانونی است؟

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد:‌ «ماهیت فعالیت دانشگاه پیام‌نور، فعالیت به‌عنوان یک دانشگاه الکترونیک بوده است و مطابق اساسنامه آن نمی‌تواند در مقطع تحصیلات تکمیلی اقدام به پذیرش دانشجو کند.» وی افزود: «اگر پیشنهادی برای تغییر در فعالیت یا بندهای اساسنامه این دانشگاه وجود دارد، باید به دبیرخانه ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور ارائه شود تا از مسیر جلسات شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی به‌تصویب برسد.»

 ماموریت‌های خاص دانشگاه پیام‌نور مورد آمایش آموزش‌عالی قرار گیردمنصور کبگانیان، قائم‌مقام ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور پس از این جلسه و در جمع خبرنگاران با اشاره به ارائه درخواست دانشگاه پیام‌نور در زمینه منطقه‌بندی و اجرای سیاست‌های آمایشی گفت: «علاوه‌بر آن، اساسنامه این دانشگاه به‌عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه کشور نیز مورد بحث قرار گرفت؛ چراکه اساسنامه این دانشگاه دارای اشکالاتی است که در این جلسه با حضور رئیس این دانشگاه پیرامون آن بحث و تبادل‌نظر صورت گرفت.»

وی در این‌باره توضیح داد: «در اساسنامه‌های قبلی این دانشگاه بدون آنکه تایید شورای‌عالی انقلاب اسلامی گرفته شود، تغییراتی اعمال شده بود و از این دانشگاه خواسته شد تا در اولین زمان ممکن اساسنامه این دانشگاه در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مراحل تصویب را طی کند.» پس از انتشار این اظهارات عاملی، ابراهیم سوزنچی معاون خط‌مشی‌گذاری ستاد نقشه جامع علمی کشور درباره پذیرش دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام‌نور توضیحاتی داد و گفت: «شورای انقلاب فرهنگی اساسنامه فعلی دانشگاه را به رسمیت نمی‌شناسد.»

 پیام‌نور فقط اجازه پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی را داشت

سوزنچی درگفت‌وگو با مهر درباره صحبت‌های دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مبنی‌بر اینکه دانشگاه پیام‌نور نمی‌تواند در مقطع تحصیلات تکمیلی اقدام به پذیرش دانشجو کند، گفت: «اساسنامه ابتدایی دانشگاه پیام‌نور در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده است، بنابراین طبق آن اساسنامه، دانشگاه پیام‌نور فقط باید در مقطع کارشناسی دانشجو پذیرش می‌کرد.» معاون خط‌مشی‌گذاری ستاد نقشه جامع علمی کشور ادامه داد: «دانشگاه پیام‌نور بعدها اساسنامه دانشگاه را در نهادهایی به جز شورا اصلاح کرد و طبق آن اقدام به پذیرش دانشجوی کارشناسی‌ارشد و دکتری کرد.» وی ادامه داد: «صحبت اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی این بود که دانشگاه باید اساسنامه خود را در این شورا مصوبه می‌کرد و در حال حاضر شورا اساسنامه فعلی را به رسمیت نمی‌شناسد و باید اساسنامه در شورا تایید شود.»

 رویه فعلی تا اصلاح اساسنامه ادامه دارد

سوزنچی ادامه داد: «اگر اساسنامه اولیه دانشگاه پیام‌نور را مبنا قرار دهیم، این دانشگاه در آن اساسنامه نباید به مقطع تحصیلات تکمیلی ورود می‌کرد، ولی بالاخره این دانشگاه به مقطع تحصیلات تکمیلی ورود پیدا کرده و عده‌ای از دانشجویان در این مقاطع ثبت‌نام کرده‌اند، بنابراین دانشگاه در سال‌جاری می‌تواند این رویه را ادامه دهد تا دوباره اساسنامه دانشگاه اصلاح شده و توسط شورا تصویب شود.» وی همچنین به ایرنا اعلام کرده امسال آزمون تمامی پذیرش‌های تحصیلات تکمیلی این دانشگاه برگزار می‌شود و کسی دانشگاه پیام‌نور را از پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی ازجمله کارشناسی‌ارشد منع نکرده است، ولی باید اساسنامه در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اصلاح و مصوب شود.

این خبر به‌صورت اطلاعیه‌ای توسط مرکز خبر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به نقل از رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور اعلام شد: «پیرو بررسی موضوع آمایش آموزش‌عالی در دانشگاه پیام‌نور در جلسه ۱۲۳ ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور، مرکز خبر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به نقل از رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور به اطلاع می‌رساند رویه‌های جاری دانشگاه پیام‌نور به قوت خود باقی است تا اصلاح اساسنامه این دانشگاه صورت گیرد.»

 این رشته سر دراز دارد!

دانشگاه پیام‌نور در دوران دولت تدبیر و امید شرایط نابسامانی را به خود دید. این دانشگاه در مدت کوتاهی چهار رئیس و سرپرست را تجربه کرد و بحران‌های مختلفی مانند پرونده استخدام برخی اساتید و اعضای هیات‌علمی را پشت سرگذاشته یا با آنها دست‌به گریبان است. حالا یکی دیگر از بحران‌ها به بحث اساسنامه این دانشگاه اختصاص دارد؛ موضوعی که تابستان سال ۹۶ هم استرس زیادی به دانشجویان و اساتید و کارمندان این دانشگاه وارد کرد و به‌دنبال آن وزارت علوم قصد داشت برخی بندهای اساسنامه این مرکز آموزش‌عالی را تغییر دهد، اما با اعتراض اساتید این دانشگاه و ورود نمایندگان مجلس این اتفاق منتفی شد. ۲۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی خواستار اعمال ماده۲۳۶ آیین‌نامه داخلی مجلس برای بررسی کم و کیف و چرایی تصمیم وزارت علوم در مورد تغییر اساسنامه دانشگاه پیام‌نور شدند.

محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در واکنش به موضوع تصمیم وزارت علوم درباره تغییر اساسنامه دانشگاه پیام‌نور گفت: «در این راستا گزارش‌هایی به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی ارائه شد مبنی‌بر اینکه گروهی ذی‌نفوذ در پشت صحنه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌دنبال این هستند که از طریق تغییر اساسنامه دانشگاه مذکور زمینه لازم برای عقد قراردادهای مالی را فراهم کنند.»صحبت از تغییر در اساسنامه دانشگاه پیام‌نور از آن دست موضوعاتی است که هر از چندگاهی در فضای آموزش‌عالی مطرح شده، اما این بار شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با تاکید و حساسیت ویژه‌ای به سراغ آن رفته است.

امیرحسین بهروز، مدیر روابط‌عمومی دانشگاه پیام‌نور در گفت‌وگو با آنا گفت: «بحث اساسنامه دانشگاه پیام‌نور یک بحث فرعی در نشست اخیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به شمار می‌آمد و موضوع اصلی بحث آمایش دانشگاه‌ها و تناسب‌سازی رشته‌ها، اعضای هیات‌علمی و مراکز آموزشی تمامی مجموعه‌های آموزشی سراسر کشور بود.»

وی همچنین خبر از تایید اساسنامه دانشگاه پیام‌نور در شورای گسترش وزارت علوم داد و بیان کرد: «در اساسنامه جدید بر استفاده از شیوه‌های آموزشی ترکیبی حضوری، نیمه‌حضوری و الکترونیکی نیز تاکید شده است. با وجود این و برای جلوگیری از ایجاد مشکلات بعدی این اساسنامه را نیز در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مطرح خواهیم کرد تا به تصویب اعضای آن برسد.»اساسنامه دانشگاه پیام‌نور باید در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی دوباره به بحث و بررسی گذاشته شود. باید منتظر ماند و دید که با توجه به ماموریت‌های ویژه دانشگاه پیام‌نور به‌عنوان یک دانشگاه باز با محوریت آموزش‌های از راه دور، نیمه‌حضوری و الکترونیک آیا باز  هم اجازه جذب دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری را خواهد داشت؟