یک طرح کنکوری و ابهام در محل بررسی آن/ متولی بررسی طرح‌های آموزشی کجاست؟

«کنکور» در ایران از ابتدای تأسیس دانشگاه‌ها وجود داشت به طوریکه داوطلبان برای ورود به مؤسسات آموزش عالی ایران باید در یک آزمون سراسری شرکت کنند که این آزمون سالانه یک بار برگزار می‌شود و به طور معمول هر ساله بیش از یک میلیون نفر برای شرکت در این آزمون ثبت‌نام می‌کنند تا برای ورود به دانشگاه و رشته دلخواه خود به رقابت با دیگر داوطلبان بپردازند.

با اضافه شدن جمعیت داوطلب ورود به دانشگاه‌ها، کنکور به یک ماراتن برای ورود به آموزش عالی تبدیل و در این میان سهمیه‌هایی نیز در حوزه‌های مختلف برای برخی داوطلبان تصویب شد.

* انواع سهمیه در کنکور

داوطلبان برای شرکت در کنکور در زمان ثبت‌نام اگر شامل سهمیه‌ای می‌شوند، می‌توانند آن را اعلام کنند تا در زمان اعلام نتیجه آن سهمیه برای داوطلبان لحاظ شود.

سهمیه مناطق کنکور سراسری

یکی از سهمیه‌ها، سهمیه مناطق است که داوطلبان براساس سهمیه بندی بومی، قطب، استانی و ناحیه‌ای سهمیه موردنظر را مشخص می‌کنند.

سهمیه مناطق محروم

با توجه به سهمیه مناطق محروم، حداقل ۴۰ درصد از ظرفیت کد رشته محل های ناحیه ای، قطبی و کشوری دوره روزانه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی واقع در استان های ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و هرمزگان به داوطلبان بومی این استان‌ها اختصاص می یابد.

سهمیه رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا

سهمیه رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا یکی دیگر از سهمیه‌هایی است که در کنکور لحاظ می‌شود، داوطلبان می‌توانند بر اساس شرایط خود شامل یکی از سهمیه‌های رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا باشند.

سهمیه بهیاران

براساس قانون، بهیاران دارنده دیپلم نظام قدیم یا نظام جدید (کاردانش) مورد تأیید وزارت آموزش و پرورش که به حرفه بهیاری اشتغال دارند، می توانند با تهیه گواهی لازم از سازمان متبوع و نگهداری آن نزد خود منحصراً برای ورود به رشته پرستاری از سهمیه بهیاران استفاده  کنند.

سهمیه نقل و انتقال فرزندان اعضای هیأت علمی

داوطلبانی که والدین آن‌ها عضو هیأت علمی هستند نیز می‌توانند از این سهمیه استفاده کنند، این داوطلبان برای انتقال باید ۹۰ درصد و برای تغییر رشته باید ۹۲.۵ درصد نمره آخرین نفر پذیرفته شده در سهمیه آزاد را کسب کنند.

امتیاز حافظان کل قرآن مجید

حافظان کل قرآن مجید (دیپلم و زیر دیپلم) نیز می‌توانستند با شرکت در کدرشته امتحانی ۱۱۱۱ آزمون کارشناسی ارشد از مزایای در نظر گرفته شده استفاده کنند.

سهمیه‌های استعداد درخشان و برگزیدگان علمی

تسهیلات سهمیه‌های استعداد درخشان به برگزیدگان رتبه های اول تا پانزدهم مرحله نهایی المپیادهای علمی دانشجویی، دانشجویان نمونه کشوری در دوره کارشناسی با معرفی سازمان امور دانشجویان، رتبه های اول تا سوم نهایی جشنواره‌های خوارزمی، جوان خوارزمی، رازی، ابن سینا و فارابی در دوره کارشناسی پیوسته یا ناپیوسته با مشارکت حداقل ۵۰ درصد در دستاورد حائز رتبه، دانش آموخته رتبه اول دوره کارشناسی پیوسته در بین دانشجویان هم رشته و هم ورودی و دانش آموخته رتبه اول دوره کارشناسی ناپیوسته در بین دانشجویان هم رشته و هم ورودی اختصاص می یابد.

سهمیه داوطلبان آزمون سراسری در مناطق درگیر بلایای طبیعی

اوایل امسال چند استان کشور با سیل درگیر شدند که براین اساس مصوبه‌ای از سوی شورایعالی انقلاب فرهنگی مبنی بر اختصاص سهمیه به داوطلبان آزمون سراسری در مناطق درگیر بلایای طبیعی اعلام شد که براین اساس حداکثر ۵ درصد مجموع ظرفیت دوره روزانه دانشگاه های واقع در این استان ها به صورت مازاد بر ظرفیت در رشته های موردنیاز و پیشنهادی استانداری ها پس از تائید شورای سنجش و پذیرش دانشجو، به داوطلبانی که شهر یا بخش محل اقامت یا محل اخذ مدرک تحصیلی آنها درگیر بلایای طبیعی باشد، اختصاص داده می شود.

سهمیه مربیان در کنکور دکتری نیمه متمرکز

 ۱۰ درصد سهمیه مازاد بر ظرفیت (حداقل یک نفر) برای مربیان رسمی قطعی یا رسمی آزمایشی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به شرط کسب حداقل ۸۰ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد، اختصاص می یابد. 

* ساماندهی سهمیه‌ها و لایحه ارائه شده

با توجه به اینکه گاهی مشکلاتی برای برخی داوطلبان پیش می‌آمد، سهمیه‌های کنکور نیاز به ساماندهی داشت که لایحه ساماندهی سهمیه‌های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی و اصلاح قوانین مرتبط توسط وزیران علوم و بهداشت تقدیم دولت شد.

این لایحه در سه صفحه مشتمل بر یک مقدمه و ۱۰ ماده تهیه و تدوین شده و با امضای منصور غلامی و سعید نمکی به دبیرخانه هیات دولت ارسال شده است.

در بخش مقدمه این لایحه آمده است: «با نظر به مأموریت نظام آموزش عالی با هدف تأمین نیروی انسانی متخصص موردنیاز در روند جاری و همچنین اولویت‌های توسعه کشور از راه سنجش علمی استعدادها، علاقه ها و توان متقاضیان ورودی و بر حسب ضرورت تجمیع و بهینه‌سازی سهمیه‌های متنوع در جهت تقویت ملاک‌های علمی سنجش و ایجاد توازن و تعادل در توان علمی ورودی های آموزش عالی و ملاحظه مصالح ملی و در تبعیت از اسناد بالادستی از جمله بندهای ۲-۲ و ۶-۲ سیاستهای کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری مبنی بر «اصلاح نظام پذیرش دانشجو و توجه ویژه به استعداد و علاقه‌مندی دانشجویان در انتخاب رشته تحصیلی و …» و «توزیع عادلانه فرصت‌ها و امکانات تحصیل و تحقیق در آموزش عالی در سراسر کشور» و تصریح اقدام ملی (شماره ۶) راهبرد کلان (شماره ۶) در نقشه جامع علمی کشور مبنی بر «استقرار نظام سنجش و پذیرش در آموزش عالی» لایحه ساماندهی سهمیه‌های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی تدوین و جهت طی مراحل قانونی به دبیرخانه هیئت محترم دولت ارسال می‌شود.»

* تغییرات مهم لایحه برای ساماندهی سهمیه‌ها

در بخش الف ماده ۳ سهمیه های این لایحه آمده است: در آزمون سراسری برای پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری حرفه ای، سهمیه های پذیرش به صورت آزاد، مناطق (یک و دو و سه) و ایثارگران است.

در بخش الف ماده ۴ ظرفیت سهمیه نیز آمده است: ظرفیت هر کدرشته محل در آزمون سراسری در مجموع به میزان ۵۰ درصد به نسبت شرکت کنندگان به هر یک از مناطق (یک و دو و سه) و مابقی (۵۰ درصد) به صورت آزاد به تمامی داوطلبان متقاضی هر کدرشته محل اختصاص می یابد. 

به این ترتیب سهمیه بندی بومی، قطب، استانی و ناحیه ای از کنکور سراسری حذف شد و تنها بخش مناطق یک و دو و سه اعمال می شود و دیگر نیازی به محاسبه پیچیده برای اعمال سهمیه های بومی در نمره کنکور فرد نیست.

در بند پ ماده ۴ ظرفیت سهمیه ها آمده است: در تمامی آزمون ها ۵ درصد از ظرفیت تعیین شده در هر کدرشته محل به صورت اضافه بر ظرفیت (مازاد) به ایثارگران اختصاص می یابد. تبصره ۲: در استفاده از سهمیه فوق اولویت با همسر و فرزندان شهدا، مفقود الاثران، جانبازان ۲۵ درصد به بالا و همسران و فرزندان ایشان، آزادگان و همسران و فرزندان ایشان، رزمندگان با شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه و جانبازان زیر ۲۵ درصد است.

در صورتی که این ظرفیت تکمیل نشود، خالی مانده ظرفیت به خانواده شهدا (پدر، مادر، خواهر و برادر)، همسر و فرزندان جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسران و فرزندان رزمندگان با شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه اختصاص می یابد و در صورت تکمیل این ظرفیت در هر کد رشته محل، سایر ایثارگران با داوطلبان غیر ایثارگر رقابت می کنند.

به این ترتیب یکی از تغییرات مهم این لایحه نسبت به سهمیه های موجود مازاد شدن آن است و همچنین تغییر حدنصاب آن است که حدنصاب مربوط به ایثارگران در تمامی آزمون ها ۸۵ درصد حدنصاب گزینش آزاد است. در گذشته این میزان حدنصاب ۷۰ تا ۷۵ درصد بود.

بر اساس ماده ۱۰ این لایحه سهمیه بهیاری نیز در کنار سهمیه های بومی گزینی، قانون عدالت آموزشی، سهمیه های مندرج در قانون خدمات رسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، سهمیه های مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، حافظان قرآن، دانشجوی نمونه کشوری، لغو شده است.

همچنین بر اساس بند ج ـ در تمامی آزمون‌ها برای تأمین نیاز مناطق محروم (کم برخوردار) با توجه به نیازسنجی‌های وزارتین، در صورت نیاز حداکثر ۵ درصد ظرفیت هر کد رشته محل به صورت مازاد بر ظرفیت، در دانشگاه‌های استان مربوطه اختصاص می‌یابد. در صورت عدم وجود رشته در همان استان، وزارتین می‌توانند در نزدیک‌ترین مؤسسه‌های واقع در استان‌های همجوار این ظرفیت را اختصاص دهند.

بر اساس ماده ۸ ـ مصوبه تسهیلات فرزندان اعضای هیأت علمی از زمان اجرای این قانون لغو می‌شود.

بر اساس بند ح سهمیه‌های مصوب برای بلایای طبیعی در آزمون سراسری مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی به قوت خود باقی است، این سهمیه به صورت مازاد بر ظرفیت توسط سازمان سنجش تخصیص داده می‌شود.

بر اساس بند چ ـ در آزمون‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری تخصصی و نیز دستیاری گروه پزشکی و دامپزشکی حداکثر سقف ظرفیت پذیرش دانشجوی استعداد درخشان که مشمولین آن توسط شورای هدایت استعدادهای درخشان تعیین می‌شود، حداکثر تا ۵ درصد مازاد بر ظرفیت هر کد رشته محل است که حسب مورد با نظارت کامل سازمان یا مرکز انجام می‌شود.

بر اساس ماده ۱۰ این لایحه سهمیه حافظان قرآن نیز در کنار سهمیه های بومی گزینی، قانون عدالت آموزشی، سهمیه های مندرج در قانون خدمات رسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، سهمیه های مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، بهیاری، دانشجوی نمونه کشوری، لغو شده است.

بر اساس ماده ۱۰ این لایحه آمده است که در کنار سهمیه های بومی گزینی، قانون عدالت آموزشی، سهمیه های مندرج در قانون خدمات رسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، سهمیه های مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، بهیاری، دانشجوی نمونه کشوری، لغو شده است.

* ساماندهی سهمیه‌های کنکور؛ از شورایعالی انقلاب فرهنگی تا مجلس

ابراهیم خدایی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور هدف از اجرای این لایحه را پذیرش عادلانه براساس نمره می‌داند و معتقد است براین اساس، اگر قرار است امتیازی داده شود تنها به صورت مازاد بر ظرفیت است، تا حق افرادی که با وضعیت علمی مناسب در آزمون ها شرکت می کنند، ضایع نشود.

رئیس سازمان سنجش اعتقاد دارد اگر این لایحه تصویب شود می‌تواند به تحول آموزش عالی منجر شود چرا که برخی داوطلبان احساس می کردند که با توجه به نمره خود به حق واقعی‌شان نمی‌رسند و احساس ظلم می‌کردند.

از سعیدرضا عاملی دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی نیز درباره اینکه این موضوع باید در شورایعالی انقلاب فرهنگی بررسی شود یا در مجلس شورای اسلامی سؤال کردیم؛ عاملی گفت: در متن این لایحه نوشته شده است که پیشنهاد می‌شود این لایحه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شود ولی در حوزه رسانه ای این گونه مطرح شد که لایحه به مجلس می رود؛ به طور حتم اگر این لایحه به مجلس برود به کنکور ۹۹ که نمی‌رسد به کنکور ۱۴۰۰ هم نخواهد رسید.

وی در رابطه با اینکه موضوعات آموزش عالی در کدام نهاد باید بررسی شود، گفت: برخی از مصوبات مربوط به شورای عالی انقلاب فرهنگی و برخی مربوط به مجلس است، اینکه این موارد با چه تقسیم کاری بین شورا و مجلس به نتیجه برسد، نیازمند یک همکاری نزدیک بین شورای عالی انقلاب فرهنگی، دولت و مجلس است ما هم علاقمند هستیم این موضوع به نتیجه برسد.

منصور غلامی وزیر علوم نیز در این باره ابراز امیدواری کرده که اجرای لایحه به کنکور ۹۹ برسد؛ غلامی گفته است: این لایحه امسال به دولت ارائه شده و امیدواریم که به سرعت از دولت به مجلس منتقل شود تا برای کنکور ۹۹ قابلیت اجرا داشته باشد.

در این زمینه با نمایندگان مجلس نیز صحبت کردیم.

میرحمایت میرزاده عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات گفت: اگر قانونی در مجلس وضع شده و نیاز به اصلاح دارد باید از سوی خود مجلس اصلاح شود و این مورد در رابطه با شورایعالی انقلاب فرهنگی نیز به همین صورت است.

محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی این موضوع را مرتبط با شورایعالی انقلاب فرهنگی دانسته و گفت: این موضوع را باید از آن نهاد پیگیری کنیم.

با این وجود به سراغ مهدی گلشنی عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی رفتیم تا نظر این عضو شورا را هم بدانیم.

گلشنی گفت: قاعدتا چنین مسأله‌ای که با حوزه آموزشی مرتبط است باید از سوی شورایعالی انقلاب فرهنگی بررسی شود اما از ابتدا قرار به این صورت بوده که بین مجلس و شورا هر نهادی که زودتر به یک مسأله ورود کرد نهاد دیگر وارد آن موضوع نشود، بنابراین با توجه به اینکه مجلس در این قضیه ورود کرده است، شورا به این مسأله وارد نمی‌شود.

به گزارش فارس، اینکه تنها یک نهاد برای بررسی یک موضوع وارد شود و موازی‌کاری صورت نگیرد خوب است اما اینکه بررسی یک مسأله در یک نهاد به زودتر وارد شدن آن نهاد به موضوع مرتبط شود جای بحث و بررسی دارد.