به گزارش ایرنا، اعتیاد بلای خانمان سوزی است که پیامدهایی مانند سرقت، طلاق، جنایت و بزه کاری را یدک می کشد و هرساله هزاران نفر به ویژه جوانان را در دام خود گرفتار می کند.
در این میان، تحصیل و ورود به دانشگاه هم نتوانسته سدی در مقابل این معضل بسازد و دانشجویان با علت و عوامل بسیاری همچون ناامیدی، چشم و هم چشمی، دوری از خانواده، ارزان قیمت بودن مواد و ... به این ورطه کشیده می شوند.
«عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور بتازگی در نخستین نشست هم‌اندیشی «اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر» در واپسین روزهای بهمن ماه سال جاری، با ارائه آماری از وضعیت مصرف مشروبات الکی و اعتیاد در کشور گفت: « در محافل دانشگاهی نیز شاهد رشد اعتیاد هستیم.
بدین ترتیب عدم ادامه تحصیل و یا صرف تحصیل‌کردگی نیز نمی‌تواند از عوامل ایجادکننده و یا مانع اعتیاد باشد. این در حالی است که ما حتی شاهد رشد اعتیاد در زنان نسبت به مردان هستیم.»
براساس اظهارات وزیر کشور در حال حاضر ۱.۵ میلیون نفر جمعیت کشور معتاد هستند.
شهین مولاوردی ، معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده نیز پیشتر بدون اشاره به آمار مشخصی گفته بود ، ۱۱ درصد دختران و ۹ درصد پسران دانشجو در دانشگاه های دولتی به مصرف داروهای حاوی مواد مخدر اعتیاد دارند . وی در خصوص وضعیت دانشجویان دانشگاه های غیر دولتی توضیحی نداد.
به باور کارشناسان، اعتیاد دانشجویان به مواد مخدر از مسائل اجتماعی است که غفلت جامعه شناسان و محققان اجتماعی از آن و بی توجهی حاکمان و سیاستگذاران کشور نسبت بدان عواقب خطرناکی را متوجه جامعه خواهد کرد.
«حسین باهر» جامعه‌شناس و بنیانگذار مکتب کنش‌شناسی دبیر انجمن علمی روانپزشکان ایران در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، به تشریح علل و عوامل گرایش دانشجویان به مواد مخدر ، پیامد و طرح های پیشگیری از آن پرداخت .
متن کامل این گفت وگو با شرح زیر است:
**ایرنا: از نگاه شما، چرایی رواج یا به عبارتی علت گرایش دانشجویان به مواد مخدر چیست؟
**باهر: سیگار، قلیان و مواد مخدر سنتی و صنعتی از جمله مسائلی است که امروزه، دانشجویان را گرفتار خود کرده است. عوامل بسیاری دست به دست هم می دهد تا دانشجو در دوران تحصیل یا آغاز ورود به دانشگاه گرفتار دود و خماری و مصیبت های بعد از آن شود.
ناامیدی و ناامیدوار بودن به آینده یکی از شایع ترین این عوامل است. دانشجویی که با تلاش بسیار و به این امید که جایگاه، احترام و شغل مناسب در انتظار اوست، از دیوار بلند کنکور عبور می کند و وارد دانشگاه می شود، هنگامی که آرمان ها را دست نیافتنی می بیند تمام تصور او از آینده دستخوش تغییر می شود.
**ایرنا: پس برآورده شدن نیازهای مادی و شغلی، برای جلوگیری از اعتیاد دانشجویان به مواد مخدر کفایت می کند؟
**باهر: در کنار عوامل مادی، روحی ، روانی و خانوادگی هم تاثیر بسزایی در گرایش جوانان به ورطه اعتیاد دارد. چشم و هم چشمی از دوستان و سایر دانشجویان، نخستین عامل تربیتی در این امر است. دانشجویی که «نه» گفتن را در خانواده نیاموخته تا در موقع لازم برای مصون ماندن از انحراف ها از آن استفاده کند، در دورهمی ها، میهمانی ها یا هر کار گروهی دیگری از عملکرد سایر دوستان تبعیت می کند.
البته باید گفت این جلب توجه و چشم و هم چشمی بیشتر به دختران مربوط می شود. دختری که از فضای خانواده و فشارهای فراوان دور شده است، برای این که بگوید من از غافله تمدن عقب نیستم، با سایر دوستان همراهی می کند.
**ایرنا: از نگاه رفتارشناسی شما، علت غرق شدن دختران در فضای حاکم بر دانشگاه چیست؟
**باهر: وقتی رفتارشناسی می کنیم در می یابیم فضای فشرده خانواده و جو آزاد بیرون در کنار پاسخ به غریزه غریزه عاملی برای تغییر رفتار دختران است. دختران به دلیل عاطفی بودن زودتر از پسران تحت تاثیر فضا قرار می گیرند. خانواده و جامعه هم فرصت ظهور یا حضور بهینه را برای زنان و دختران در عرصه های ورزشی، اجتماعی و اقتصادی فراهم نکرده است. در نتیجه در این خفقان، به عملکردهای زیر زمینی کشیده می شوند.
**ایرنا: به غیر از عوامل چشم هم چشمی و جلب توجه، چه عوامل دیگری در کشیده شدن دانشجویان به اعتیاد موثر است؟
**باهر: به عواملی که یاد شد، در دسترس بودن و ارزان قیمت بودن مواد را هم باید افزود. جایی که مواد مخدری مانند هروئین از آرد ارزانتر است، دانشجو با کوچکترین تلنگر روحی روانی به سمت خماری کشیده می شود. از عوامل خارجی هم نباید غافل بود. به این معنا که دست های بیگانه و اجنبی هم در این امر بیکار نمانده و می خواهند نیروهای فعال و مغزهای متفکر و مبتکر را خنثی کنند و به انحراف بکشانند.
**ایرنا: تربیت خانوادگی تا چه میزان بر تاثیرپذیری دانشجو از سایر دانشجویان نقش دارد؟
**باهر: در دوران کنونی، جو فراگیر جامعه تاثیر بیشتری بر تربیت فرزندان دارد و تربیت خانوادگی تاثیر کمی بر فرزندان و دانشجویان دارد. چرا که خانواده ها به دلیل مشکلات فراوان، درگیر امور و کارهای اقتصادی هستند و کمتر تسلط و کنترل بر رفتارهای فرزندان دارند.
همچنین اکثر دانشجویان از شهرهای دور و روستاهای دورافتاده وارد دانشگاه ها در شهرهای بزرگ می شوند و تصور آنان بر این است که روی آوردن و تظاهر به این مسایل، آنان را مدرنیزه و با شخصیت می کند. دوری از خانواده باعث می شود که این افراد فضای باز غیر سیاسی پیدا کنند.
**ایرنا: نادیده گرفتن ارزش ها و فرهنگ سنتی جامعه، عاملی بر افزایش خرده فرهنگ های نامناسب و اعتیاد نیست؟
**باهر: متاسفانه فرهنگ سنتی را کنار گذاشته ایم و در فرهنگ صنعتی هم جذب و مجهز نشده ایم یا به عبارتی از قله ای پریده ایم اما به قله دیگر نرسیده ایم؛ قبلا «میزان» بودیم و الان «آویزان» هستیم. متولیان و دولتمردان هم حرف پیشرفت و تغییر را زدند اما الگوسازی نکردند. ارزش های اخلاقی با دروغ های فراوانی که شنیده می شود از بین رفته است؛ امری که موجب افزایش بی اعتمادی در قشر جوان به داخل کشور و امید به خارج شده است یعنی عدم تغییر داخلی و امید به مدیریت خارجی. این تصور که اگر در خارج از کشور باشند این چالش ها را ندارند و یک بام و دوهوا نیستند.
**ایرنا: مسایل اقتصادی را تا چه میزان در کشیده شدن دانشجویان به اعتیاد موثر می دانید؟
**باهر: مسایل اقتصادی به تنهایی عامل به انحراف کشیده شدن دانشجویان نیست بلکه در کنار مسایلی همانند فرهنگ، اجتماع و امید به خارج از کشور از عوامل تغییر برخوردها و کشیده شدن دانشجویان به اعتیاد هستند.
مسئله بیکاری قشر دانشجو و تصور متفاوت ورود و خروج به دانشگاه عاملی برای سرخوردگی دانشجو شده است. متاسفانه افزایش توقع و جاه طلبی در میان جوانان، آنان را از انجام دادن هرکاری باز می دارد. در حالی که باید به قشر جوان آموخت که برای بلندمدت فکر کنند چرا که آبرو و شخصیت مهمتر از پول است. با جاانداختن این مطلب، کم کم جامعه از تفرقه به ارتباطات و از ارتباطات به اتصالات تبدیل می شود.
**ایرنا: به نظر شما پیامدهای اعتیاد دانشجویان چه مخاطراتی برای فرد و جامعه دارد؟
**باهر: این پیامدها در درجه نخست خود شخص معتاد را درگیر می کند و سلامتی او به خطر می اندازد؛ از نظر روحی بی تفاوت، از نظر اجتماعی بی آبرو و از نظر عرفان هم فاصله اش با خدا به حداقل می رسد. همچنین اگر اعتیاد به زمینه هایی برسد که شخص نتواند مواد خود را تامین کند به دزدی، تن فروشی و خودفروشی می انجامد؛ تن فروشی یعنی فروش شخص و خودفروشی به معنای فروش شخصیت.
**ایرنا: دولت یا سازمان های مردم نهاد باید از چه طرح هایی برای پیشگیری از اعتیاد دانشجویان استفاده کنند ؟ از نگاه شما چه اقدام زیربنایی باید انجام شود؟
**باهر: در درجه نخست روشن کردن عواقب اعتیاد یا همان آگاهی است. در درجه دوم کاربردی کردن رشته های تحصیلی و در درجه سوم معاف کردن کارگاه های صنعتی از مالیات در ازای پرداختی که به دانشجویان کارآموز داده می شود. در آخر هم ایجاد فضاهای کسب و کار سازمان های مردم نهاد برای گروه های دانشجویی است یعنی دانشجویانی که طرح های خود را ارایه می دهند، مورد حمایت دولت قرار بگیرند.
بازگذاشتن فضای فرهنگی برای جوانان و دانشجویان هم از دیگر راهکارهای مناسب است. به نظر من بازار هنر در میان جوانان باید گسترده شود. جوانان بتوانند عملکرد خود را در سطح بین المللی نشان دهند همانند فیلم هایی که در سطوح بین المللی مطرح و دیده شده اند.
بسترسازی امکانات ورزشی و شرایط تفریحی مناسب هم می تواند از فشار و نگرانی دانشجویان بکاهد. با فراهم شدن این شرایط، می توان از عقب افتادن ازدواج ها، افزایش طلاق و مسایل ساده ای که به بحران تبدیل شده است، جلوگیری کرد.
- 13
- 3
