دلالی پایان‌نامه جلوی ساختمان جهاد دانشگاهی!

وقتی برای شرکت در نشست خبری جهاد دانشگاهی به ساختمان مرکزی این نهاد در خیابان انقلاب رفتم، از میان ده‌ها دلالی در پیاده‌رو گذشتم با تابلوهایی در دستشان که روی آنها نوشته شده بود: تهیه پروپوزال، انجام تحقیق، پایان‌نامه، انتشار مقاله ISI و ... . حتی جلوی ساختمان جهاد دانشگاهی هم مشغول بودند. وقتی خواستم از فعالیت‌شان عکاسی کنم اجازه ندادند، اما به هر ترتیبی بود عکس را گرفتم.

هنگامی که با دکتر محمدرضا پورعابدی، معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی گفت‌وگو می‌کردم، از ایشان پرسیدم حال و هوای کیفیت پژوهش‌ها در یک سال گذشته در جهاد دانشگاهی در چه سطحی است، اکنون می‌بینیم جلوی این ساختمان پایان نامه و مقاله ISI دلالی می‌شود؟

وی در پاسخ گفت: مثل همه پدیده‌های ناخوشایند اجتماعی، راه‌های نادرست برای متخلفان در حوزه علم هم وجود دارد. متاسفانه چند سالی است در جامعه ما دستیابی به برخی موقعیت‌ها و مناصب ویژه بدون داشتن مدرک دانشگاهی در تحصیلات تکمیلی ممکن نیست. متاسفانه همه افراد و صنوف علاوه بر تخصص خود به دنبال کسب مدرک دانشگاهی سطح بالا هستند.

از طرفی به علت توسعه کمی بی‌رویه‌ای که در در سال‌های اخیر شاهد آن بودیم و اکنون گفته می‌شود میزان دانشجویان ما نسبت به پیش از انقلاب ۷۵ برابر شده است، به همان نسبت اعضای هیأت علمی و زیرساخت‌های لازم برای پژوهش و فناوری ما به همان اندازه توسعه نیافته و از طرفی ظرفیت برای تقاضا که باید در اینجا استفاده شود به وجود نیامده است.

به نظر می‌رسید اگر این سوال را از وزیر علوم یا معاونت علمی هم می‌پرسیدم همین پاسخ را می‌شنیدم. از این رو از دکتر عابدی‌پور پرسیدم، شما یا دکتر طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی چطور می‌توانید هر روز از میان فروشندگان پایان‌نامه و مقالات علمی عبور کنید و بی‌توجه وارد دفتر خود در ساختمان جهاد دانشگاهی شوید؟ چه جهادی در دانشگاه بالاتر از مبارزه با سرقت علمی است؟

دکتر عابدی‌پور پاسخ داد: ما به عنوان یک نهاد پژوهش و فناوری با دانشجویان سر و کار نداریم. پژوهشکده‌های جهاد دانشگاهی به صورت پژوهش محور یک سری دانشجویان تحصیلات تکمیلی جذب می‌کنند که موضوع پایان‌نامه‌هایشان باید کاربردی باشد.

به این معنی که یک چالش اجتماعی را تشخیص و روی آن پژوهش انجام می‌دهند و باید پژوهش آنها کارفرما داشته باشد، بنابراین نمی‌توانند این افراد پایان‌نامه‌هایشان را از خیابان انقلاب تهیه کنند. بیش از ۸۰درصد از پژوهش‌های ما کارفرمامحور است و به دلیلی مشخص انجام می‌شود و در حقیقت فناوری مورد نیاز کارفرما را تولید می‌کند.

به نظر می‌رسید جهاد دانشگاهی وظیفه‌ای برای مقابله با موضوع انتحال در ساز و کار خود تعریف نکرده است. معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی ضمن تائید موضوع افزود: برای جهاد دانشگاهی وظیفه‌ای برای سامان‌دادن به این وضع تعریف نشده، اما با این حال، ما در پژوهشکده فناوری اطلاعات با همکاری معاونت علمی، پروژه‌ای انجام شده تا پایان‌نامه‌هایی که نوشته می‌شود در اختیار پایگاهی قرار گرفته و مشابهت‌ها و موارد سرقت علمی به کار رفته احتمالی آن در مقایسه با سایر پایان‌‌نامه‌ها در کشور مورد بررسی قرار گیرد و فرآیند اشاره به منابع در آن به‌درستی انجام شده باشد.

ما اگر اکوسیستم واقعی برای پژوهش و فناوری و تجاری‌سازی مهیا کنیم و فرآیند رگولاتوری آموزش عالی را انجام دهیم تا حد زیادی این مشکلات حل خواهد شد. وقتی استادی داریم که تعداد بالاتر از ظرفیت واقعی دانشجوی تحصیلات تکمیلی دارد بدیهی است نمی‌تواند دقت کافی روی کیفیت کارها اعمال کند و چنین مشکلاتی در بحث انتحال ایجاد می‌شود.

خوشبختانه در حال حاضر جامعه فهمیده است مهارت، ارزش واقعی برای ایجاد اشتغال دارد و نه صرفا مدرک. در نتیجه در آینده این مشکلات برطرف خواهد شد.