مقاله نداری طرف ما نیا

هر چقدر فضای دانشگاه‌ها با توجه به ایام ماه مبارک رمضان در آرامی سپری می‌شود، اما این روزها داوطلبان مرحله دوم آزمون دکتری سخت در حال آماده‌سازی خود در این مرحله هستند؛ مرحله‌ای که سخت‌تر از آزمون کتبی خواهد بود و به نوعی «عیار» داوطلبان برای ادامه تحصیل در دانشگاه مورد علاقه در این مرحله تعیین می‌شود.

 فرآیندی که طی شد

براساس آیین‌نامه آزمون ورودی دوره دکتری، پذیرش دانشجو در این مقطع شامل اجرای فرآیندی دومرحله‌ای است که مرحله اول در ابتدای اسفندماه سال گذشته با حضور ۱۸۷ هزار و ۸۲۱ داوطلب از میان ۲۳۴ هزار و ۷۰۶ نفر ثبت‌نام‌کننده برگزار شد، از تعداد حاضران، ۱۷۳ هزار و ۷۶۳ داوطلب مجاز به انتخاب رشته شدند و درنهایت ۱۲۴ هزار و ۹۰۵ داوطلب یا به عبارت دیگر ۷۱.۸۸ درصد مجازین نسبت به انتخاب کدرشته محل‌های تحصیلی خود در فرم انتخاب رشته سازمان سنجش اقدام کردند.

بعد از آن در روزهای آخر اردیبهشت‌ماه نتیجه انتخاب رشته اعلام شد و طبق آمارهای اعلامی ۵۹ هزار و ۳۸۶ نفر حد نصاب نمره علمی لازم را کسب کردند. در مرحله دوم سوابق علمی و آموزشی داوطلبان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛ ارزیابی‌ای که به صورت مصاحبه خواهد بود. البته در این میان برخی دانشگاه‌ها از داوطلبان خود آزمون کتبی نیز می‌گیرند.

 گزینش نهایی

پذیرش نهایی داوطلبان به این صورت است که برای رشته‌هایی که شیوه پذیرش آنها آموزشی - پژوهشی است، براساس نمره کل حاصل از ۵۰ درصد نمره علمی (آزمون کتبی متمرکز) و ۵۰ درصد نمره مرحله دوم آزمون (مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی) است. همچنین برای رشته‌هایی که شیوه پذیرش آنها پژوهش‌محور باشد، براساس ۳۰ درصد نمره آزمون علمی و ۷۰ درصد مرحله دوم آزمون (مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی) پذیرش خواهد بود.

بر اساس برنامه زمان‌بندی دانشگاه‌ها و کدرشته‌های مختلف که در سایت سازمان سنجش آموزش کشور اعلام شده است، مرحله دوم از هفتم خرداد آغاز می‌شود و به تناسب رشته و دانشگاه تا هشتم مرداد ادامه دارد.

 مدارک چه ببریم

اما یکی از سوالات همیشگی داوطلبان، مدارکی است که باید هنگام حضور در دانشگاه مورد نظر همراه داشته باشند. با نگاهی به چند دانشگاه اصلی کشور می‌توان مدارک موردنیاز را به دست آورد. البته در این میان برخی دانشگاه‌ها مدارک ویژه‌ای نیز از دانشجویان خود طلب کرده‌اند. دانشگاه صنعتی شریف در اطلاعیه‌ای که اعلام کرده است، به غیر از مدارک احراز هویت، مشخص بودن وضعیت سربازی، ریز نمرات کارشناسی و کارشناسی‌ارشد، مدارک سابقه علمی و پژوهشی و مدرک مشخص‌کننده کارنامه زبان انگلیسی را از دانشجویان خود خواسته است.

از نکات قابل‌توجه این اطلاعیه، قسمت ارزیابی پژوهشی داوطلبان بر مبنای تعداد مقالات چاپ‌شده است؛ ارزیابی پژوهشی دانشجویان تنها بر مبنای دو مقاله از بهترین مقالات چاپ‌شده یا پذیرفته‌شده آنها در مجلات علمی - ترویجی، علمی - پژوهشی و معتبر بین‌المللی و دو مقاله ارائه‌شده در کنفرانس‌های ملی یا بین‌المللی انجام می‌شود، لذا لازم است داوطلبان در صورت داشتن چندین مقاله کنفرانسی یا مجله علمی - ترویجی، علمی - پژوهشی یا معتبر بین‌المللی حداکثر دو مورد از مقالات کنفرانس و دو مقاله از انتشارات مجله‌ای را به انتخاب خودشان در سامانه دکتری وارد کنند. دانشگاه علم و صنعت نیز در اطلاعیه‌های خود برای تمام کدرشته‌محل‌هایش ارائه مقالات ISI، علمی – پژوهشی و کنفرانسی را در بندهای اصلی خود قرار داده است.

در اطلاعیه این دانشگاه نیز آمده است: «صفحه اول مقالات ژورنال که به چاپ نهایی رسیده و دارای شماره جلد و شماره صفحه باشند (در صورت پذیرش نهایی، نامه پذیرش الزامی است)؛ صفحه اول مقالات کنفرانس که برگزار شده باشند (مقاله باید دارای مشخصات کنفرانس باشد).» دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز چهار مدرک اولیه برای داوطلبان درخواست کرده است که یکی از آنها مدارک سابقه مقاله‌نویسی است. دانشگاه خواجه نصیر ارائه مدارک مقاله‌نویسی را جزء یکی از مدارک اصلی برای حضور در این دانشگاه ذکر کرده است.

دانشگاه تبریز نیز حساب ویژه‌ای روی سوابق مقاله‌نویسی داوطلبان باز کرده است، به‌طوری که برای مقالات علمی - پژوهشی ۶ امتیاز، مقالات علمی - تروجی دو امتیاز و مقالات چاپ‌شده در کنفرانس‌های معتبر دو امتیاز از مجموع ۲۰ امتیاز ممکن را در نظر گرفته است. البته در این میان دانشگاه‌هایی نیز هستند که شرایط متفاوت دیگری را وضع کرده‌اند؛ دانشگاه علامه طباطبائی سابقه ثبت اختراع، سابقه فعالیت پژوهشی و تالیف کتاب را به‌عنوان سوابق علمی و پژوهشی در نظر گرفته است.

 عدم نگاه به سوابق کارآفرینی

تکیه بر مقاله‌آور بودن یک داوطلب که در شروط ثبت‌نام دانشجویان مقطع دکتری در بسیاری از دانشگاه‌ها به شمار می‌رود، نشان از نگاه مسئولان آموزش عالی کشور برای یک دانشجوی تازه‌وارد دکتری دارد. این مساله در حالی است که طبق اظهارات خود مسئولان نظام آموزش عالی، اکثریت مقاله‌های منتشرشده توسط دانشجویان غیرکاربردی است و قراردادن آن در بین شرط‌های ثبت‌نام در یک دانشگاه تزار اول قابل‌تامل است. آیا بهتر نیست به جای شرط مقاله، شروط دیگری از جمله سوابق کارآفرینی یا سوابق فعالیت‌های دانش‌بنیان جایگزین این شروط قدیمی و همیشگی شود؟ براساس اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی ISI کمیت تولید مقالات ISI در ایران در سال ۲۰۱۶، ۴۳ هزار و ۲۹۲ بوده است. این مساله در حالی است که این آمار در مقالات داخلی قطعا چندین برابر آن خواهد بود.

محمدرضا حیاتی