دکتر محمدرضا صادقی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تاثیر تحریم‌ها بر روی فعالیت‌های این پژوهشگاه، گفت: امیدواریم تحریم‌ها افزایش پیدا نکند، اما این نگرانی وجود دارد که در صورت افزایش تحریم‌ها بخش زیادی از پروژه‌های ما متوقف شود.
رئیس پژوهشگاه ابن‌سینا ادامه داد: اگر تحریم‌ها تشدید شود و تغییرات نرخ ارز تعدیل نشود حتماً پروژه‌ها نمی‌توانند انجام شوند و مراکز هم به خاطر معیشت پرسنل و اعضای هیئت علمی‌شان مجبور می‌شوند بودجه‌شان را فقط صرف حقوق و مزایا کنند و بودجه‌ای برای انجام طرح‌های پژوهشی باقی نمی‌ماند مگر اینکه تحریم‌ها برداشته شود و یک رونق اقتصادی در کشور ایجاد شود.
وی افزود: الان فکر همه پژوهشگران این است که فردا چه خواهد شد، آیا بودجه‌ای خواهد بود؟ یا اینکه دولت بودجه‌ای را برای ادامه فعالیت‌ها تامین خواهد کرد؟
تحریم‌ها، زمینه‌ساز ورود محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار
رئیس پژوهشگاه ابن سینا خاطرنشان کرد: اگرچه تحریم‌ها و نوسانات ارزی فشارهای زیادی را به جهاددانشگاهی و تمامی مراکز و شرکت‌هایی که در حوزه فعالیت‌های دانش بنیان کار می‌کنند وارد می‌کند اما تحریم‌ها در عین حال می‌تواند برای این مراکز فرصتی را هم ایجاد کند تا بسیاری از حیطه‌هایی که در آنها دانش و محصولی تولید کرده‌ایم اما به خاطر عدم توان رقابت در برابر کالاهای چینی و وارداتی به بازار وارد نکرده‌ایم، وارد بازار کنیم.
تکثیر دام‌های سازگار با اقلیم از طریق تکنیک‌های بیوتکنولوژی
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره فعالیت‌های پژوهشکده بیوتکنولوژی تولید مثل این پژوهشگاه در حوزه دامی اظهار کرد: امروزه با توجه به نیازی که در کشور برای بحث غذا و تامین گوشت کشور وجود دارد و از طرف دیگر بحث خشکسالی که کشور با آن مواجه است، تامین علوفه و آب مورد نیاز دام‌ها یک معضل خواهد شد. در کشور این گرایش ایجاد شده که در نژاد دام‌های کشور تغییر ایجاد کنیم.
صادقی ادامه داد: یک زمانی در صنعت دامپروری‌مان فقط نژاد بومی ایرانی را داشتیم، بعد از صنعتی شدن دامپروری به سمت دام‌هایی از نژاد "هلشتاین" و نژادهایی که با اقلیم اروپا و آمریکای شمالی سازگار است رفتیم.
وی افزود: بعد از ورود این نژادها در سیستم، با توجه به وضعیت خشکسالی متوجه شدیم که ما برای تامین آب و علوفه اینها مشکل داریم.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا با بیان اینکه تغییر میلیون‌ها راس دامی که در کشور وجود دارد به یک باره ممکن نیست و هزیه مالی زیادی می‌خواهد، توضیح داد: یکی از راه‌هایی که برای حل این مشکلات وجود دارد این است که با استفاده از تکنیک‌ها و فرآیندهای بیوتکنولوژی سراغ نژادهای برتری که در دنیا وجود دارند برویم.
صادقی یادآور شد: برای این کار باید سراغ نژادهایی رفت که با اقلیم و شرایط ایران سازگارند، از نظر تولید شیر و گوشت راندمان بالایی دارند و از جهت هزینه علوفه و نگهداری با توجه به شرایط ما مقرون به صرفه هستند.
وی با بیان اینکه خریداری این دام‌ها و تکثیر آنها به صورت طبیعی خیلی زمان‌بر است، گفت: ما کاری انجام دادیم که با استفاده از تکنولوژی تولید جنین‌ها در محیط آزمایشگاه فرآیند تولید کوتاه شود. یک دام زمانی که گوساله است و به دوره باروری می‌رسد ممکن است در طول دوره حدوداً ۱۰ ساله باروری‌اش، چهار یا پنج گوساله تولید کند. اما ما فرآیندی را ایجاد کردیم که بعد از گذشت پنج تا شش ماه از سن گوساله در یک فرآیند شش ماهه، از هر گوساله چیزی بیش از ۵۰ جنین قابل انتقال به دام‌های دیگر بگیریم.
تولید ۲۵ تا ۳۰ گوساله از یک گاو در طی شش ماه
رئیس پژوهشگاه ابن سینا ادامه داد: اگر از این ۵۰ جنین، ۵۰ درصدشان هم گیرایی داشته باشند و بتوانند منجر به تولید گوساله زنده شوند، به این معنا است که می‌توان در طول شش ماه از یک گوساله تعداد ۲۵ تا ۳۰ گوساله دیگر ایجاد کرد. در صورتی که اگر حیوان خودش به طور طبیعی در طول سال‌هایی که قدرت باروری داشت می‌خواست بارور شود، ممکن بود پنج گوساله ایجاد کند.
صادقی تصریح کرد: با توجه به این تکنولوژی ما امروزه توانسته‌ایم آن نژادهایی را که میزان تولید و کیفیت شیر وگوشت‌شان بالاست و علوفه کمتری نیاز دارند و با شرایط اقلیمی ایران سازگار هستند تکثیر دهیم.
وی با بیان اینکه این پژوهشگاه در کنار مراکز درمانی که برای انسان دارد یک مرکز خدمات تخصصی حیوانات هم ایجاد کرده که در حال حاضر هدفش تولید جنین گاو است، گفت: برای پروژه بعدی برنامه‌ریزی کردیم که جنین بُز تولید کنیم، برای تکثیر و گسترش بسیاری از نژادهای بُز در سطح کشور با توجه به میزان مصرف علوفه و راندمان شیری که تولید می‌کنند توجیه اقتصادی وجود دارد.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا درباره حیوانات متولد شده از این طریق توضیح داد: اولین گوساله متولد شده از این طریق با نام گندم در رسانه‌ها انعکاس داده شد، اما تعداد این گوساله ها زیاد است. ما جنین‌های متعددی را در دامداری‌های بخش خصوصی مختلف منتقل کردیم که از هر دو گاوی که جنین به آنها منتقل می‌شود یکی باردار می‌شود. یعنی این جنین‌ها حدود ۵۰ درصد گیرایی دارد که راندمان خوبی است.
توقف فعالیت‌های بین‌المللی به خاطر عدم وجود منابع مالی کافی
صادقی درباره فعالیت‌های بین‌المللی این پژوهشگاه، اظهار کرد: متاسفانه تقریباً فعالیت‌های بین‌المللی ما متوقف شده است.
وی ادامه داد: در گذشته فعالیت بین‌المللی ما به این شکل بود که پروژه‌ای را تعریف می‌کردیم و بخشی از هزینه این پروژه را ما و بخشی را طرف مقابل پرداخت می‌کرد، اما با توجه به اینکه الان منابع کافی مالی وجود ندارد این امکان را نداریم.
رئیس پژوهشگاه ابن‌سینا یادآور شد: در حال حاضر کارهای بین‌المللی فعلی ما تنها به این شکل است که با دانشجویانی که از کشور خارج می‌شوند ارتباط را حفظ می‌کنیم تا بتوانیم طرح‌های مشترکی که قابلیت اجرا دارد را انجام دهیم و متاسفانه تنگناهای اقتصادی مانع از آن شده است که با شرکت خاصی پروژه داشته باشیم.
ضرورت کم کردن وابستگی جهاد دانشگاهی به بودجه دولتی
صادقی درباره عملکرد ۳۸ ساله جهاد دانشگاهی، یادآور شد: جهاد باید در طول زمان وابستگی‌اش را به بودجه‌های دولتی کم می‌کرد اما امروزه وابستگی خیلی بیشتر شده و اگر منابع و کمک‌های دولتی نباشد بسیاری از واحدهای جهاد تداوم و پایداری‌شان با علامت سوال مواجه خواهد شد.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا با بیان اینکه جهاد دانشگاهی باید با تولید فناوری‌های بومی و رفع نیازهای کشور از توانمندی مالی برخوردار شود، گفت: اینها آسیب‌پذیری جهاد را کم می‌کند.
صادقی ادامه داد: ما در جهاد، خودمان وظایفی را برای خود متصور شدیم و بر اساس ارزیابی‌هایی که کردیم به دنبالش رفتیم. شاید بعضی از اینها درست و بخشی از آنها درست نبود. نهاد حاکمیت و دولت باید یکسری از وظایفی را که خودش انجام می‌دهد به جهاد واسپاری کند و خودش روند انجام آن را نظارت کند.
وی با بیان اینکه دولت ساختارهایی را ایجاد می‌کند تا بتواند همه چیز را خودش اداره کند، تصریح کرد: این بدنه لَخت و بسیار بزرگ دولت چابکی لازم را ندارد. جاهایی مثل جهاد دانشگاهی می‌تواند در این حوزه‌ها فعالیت کند و برای دولت بازوی قوی باشد.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا یادآور شد: بنابراین درعین اینکه می‌گوییم عملکرد جهاد در مقایسه با سایر مراکز مشابه در کشور خوب بوده است، توانمندی‌ها و ویژگی‌های بسیاری داشته که نتوانسته از آنها استفاده کند.
نمره جهاد دانشگاهی نسبت به مراکز مشابه در جهان خوب نیست
صادقی در پاسخ به سوالی مبنی بر نمره کارنامه ۳۸ ساله جهاد دانشگاهی اظهار کرد: نمره‌ای که می‌توان به عملکرد جهاد داد نسبی است، یعنی اگر بخواهیم نسبت به مراکزی که در جهان ساختار مشابه با جهاد دارند و طول عمرشان چیزی حدود ۳۵ تا ۴۰ سال است مانند مراکزی که در کره‌جنوبی و آلمان وجود دارد، به جهاد نمره دهیم، نمره خوبی نمی‌توانیم بدهیم.
وی ادامه داد: ساختار جهاد مشابه آنها بوده اما آنها سالانه چند هزار پتنت ثبت و فناوری‌هایی ایجاد می‌کنند که شرکت‌های مختلفی از دل این فناوری‌ها ایجاد می‌شود، در صورتی که ما نیز در جهاد این اهداف را داشتیم اما موفق نشدیم.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا افزود: اما اگر بخواهیم جهاد را با مراکز و دانشگاه‌ها و بسیاری از ساختارهای مشابه با آن در داخل کشور مقایسه کنیم، جهاد بسیار موفق بوده و توانسته بخشی از تحقیقاتی که انجام می‌دهد را مبتنی بر نیازها و خواست کارفرما کند و پروژه‌هایی ایجاد کند که خروجی مشخصی داشته باشند.
صادقی تصریح کرد: جهاد در مقایسه با بسیاری از مراکز کشور بهتر عمل کرده اما شاید مانند سایر مراکز از بخشی از اهداف خودش نیز دور مانده باشد.
کُند شدن فعالیت‌های پژوهشی در اثر نوسانات قیمت ارز
رئیس پژوهشگاه ابن سینا درباره تاثیر تحریم‌ها و نوسانات قیمت دلار، گفت: به طور حتم قیمت دلار و تحریم‌ها روی فعالیت ما اثر داشته است. در حال حاضر اولویت کشور تامین اقلام گروه یک است که شامل دارو و مواد اساسی می‌شود و متاسفانه برای اقلام مصرفی تحقیقاتی به خاطر کنترل سخت آن، هیچگونه ارزی در نظر گرفته نشده است.
وی با بیان اینکه پروژه‌های تحقیقاتی وابسته به مواد و وسایلی است که از خارج از کشور تهیه می‌شود، افزود: برای مثال با دلار چهار هزار تومانی برای پروژه‌ای ۱۰۰ میلیون تومان هزینه برآورد شده است. زمانی که نرخ ارز بیش از چندین برابر می‌شود، پروژه با مشکل روبرو می‌شود زیرا از محل طرح هزینه زیادی برای حق‌الزحمه پرداخت نمی‌شود و تقریبا تمام هزینه صرف خود طرح می‌شود و اگر در گذشته مواد مورد نیاز طرح با ۱۰۰ میلیون تومان تامین می‌شد، الان برای انجام طرح به چند صد میلیون تومان نیاز است.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا با اشاره به اینکه به خاطر مشکلات مالی، معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهور، صندوق حمایت از پژوهشگران، معاونت‌های وزات‌ها و شوراهای مختلف در تامین بودجه‌های پژوهشی دچار مشکل شده‌اند، گفت: همه اینها وابسته به سیستم دولت و پول نفت هستند به همین خاطر تامین منابع پژوهشی در حال حاضر برای آنها یک معضل است.
وی تصریح کرد: محدودیت‌های منابع مالی بخش عمده‌ای از فعالیت‌ها را کُند کرده اما این فعالیت‌ها هنوز متوقف نشده است. برای مثال ما برای تولید پروتئین‌ها از شرکت‌های چینی اقلامی با هزینه حدود پنج تا شش هزار دلار سفارش می‌دادیم که حالا هزینه این سفارش به چیزی حدود صد میلیون تومان رسیده است در حالی‌که شاید مبلغ کل این پروژه چند ده میلیون تومان بیشتر نباشد.
دکتر صادقی درباره سابقه فعالیت‌های پژوهشگاه ابن سینا یادآورشد: پیشینه و سابقه پژوهشگاه ابن سینا به سال ۱۳۷۶ برمی‌گردد که دکتر آخوندی از خارج از کشور برگشتند و با توجه به سابقه و پیشینه‌ای که ایشان در جهاد دانشگاهی داشتند مجموعه‌ای از دوستان‌شان را در پژوهشگاه رویان جمع کردند، تا بتوانند در حوزه تولید مثل و ناباروری کار پژوهشی انجام دهند و با توجه به اینکه در رویان امکان گسترش فعالیت‌ها نبود در آن زمان دکتر منتظری ریاست وقت جهاد دانشگاهی این شرایط را فراهم کردند که پژوهشگاه دیگری در کنار پژوهشگاه رویان ایجاد شود و پژوهشگاه ابن سینا ایجاد شد.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا درباره فعالیت‌های این پژوهشگاه گفت: پژوهشکده ابن سینا عمده فعالیتش در زمینه تولید مثل و ناباروری است. همیشه هدف پژوهشگاه این بوده که افراد توانمند خارج و داخل کشور را جذب کند و به تبع آن افراد مختلفی از جمله همکارانی که در حوزه تشخیص و درمان سرطان فعالیت داشتند در پژوهشگاه جذب شدند.
صادقی ادامه داد: عملا به فاصله یک سال بعد از تاسیس پژوهشگاه، پژوهشکده دومی به عنوان مرکز تحقیقات "آنتی بادی مونوکلونال" ایجاد شد و به دنبال یکسری فعالیت‌ها در حوزه تشخیص سرطان و جذب اعضای هیئت علمی، مرکز تحقیقات سومی تحت عنوان مرکز تحقیقات "نانوبیوتکنولوژی" ایجاد شد. بعدها اینها از سوی شورای گسترش جهاد دانشگاهی در قالب سه پژوهشکده در آمدند و بعد در پژوهشگاهی با عنوان ابن سینا تجمیع شدند.
وی عمده فعالیت و گرایش پژوهشگاه ابن سینا را حوزه تولید مثل، ناباروری، بیولوژی و بیوتکنولوژی تولید مثل در حوزه انسان و دام عنوان کرد و افزود: فعالیت پژوهشکده آنتی بادی و نانو بر سرطان و خصوصاً تشخیص زودرس و درمان مبتنی بر سیستم ایمنی متمرکز است.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا ادامه داد: فعالیت‌هایی که پژوهشگاه دنبال کرد باعث شد تا به عنوان یک پژوهشگاه پیشرو و فعال در سطح کشور شناخته شود و بتواند ردیف بودجه بگیرد.
صادقی در پایان افزود: ما امروزه سعی کردیم بتوانیم به محیطی ملموس برای ارائه نتیجه پژوهش‌ها به زوج‌ها دستیابی پیدا کنیم و به همین خاطر مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا از حدود ۱۵ سال پیش ایجاد شد و در حال حاضر به عنوان یک مرکز شاخص و شناخته شده در حوزه تشخیص و درمان ناباروری فعالیت می‌کند.
- 17
- 2
