معصومه حاجی ابوالحسن: او در سال ۷۶ به‌عنوان اولین زن برای ورود به این رقابت سیاسی اقدام کرد و با وجود آنکه مدارک وی برای ثبت‌نام پذیرفته شد، نتوانست از سد تأیید صلاحیت‌ها عبور کند.
امروز شنیده می‌شود که برخی این دلیل رد صلاحیت را زن‌بودن اعظم طالقانی می‌دانند. این درحالی است که شهیندخت مولاوردی روز گذشته اعلام کرد: هیچ‌وقت نشنیده‌ایم فردی به‌خاطر زن‌بودن ردصلاحیت شده باشد.
با وجود این، بعد از سال ۷۶، زنان معدودی جرأت ثبت‌نام برای انتخابات ریاست‌جمهوری را پیدا کردند و البته همگی رد صلاحیت شدند.
دختر آیت‌الله طالقانی در سال ۸۸ نیز برای دومین‌بار برای ورود به عرصه این رقابت اقدام کرد اما مجددا رد صلاحیت شد.
او در گفت‌وگویی با «وقایع‌اتفاقیه» احتمال ثبت‌نام برای انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری را رد نمی‌کند و می‌گوید هنوز تصمیمش را در این رابطه نگرفته است.
در چند ماه گذشته، اصلاح‌طلبان بحث حضور زنان به‌عنوان کاندیدای رقابت ریاست‌جمهوری را به‌طور جدی مطرح کرده‌اند اما تلاش‌هایی که در‌این‌راستا انجام شد در عمل نتوانست تغییری در شرایط کنونی، ایجاد کند.
همان‌طور که حقوقدانان تأکید دارند مشکل اصلی تفسیر اصل «۱۱۵» قانون اساسی است. کلمه رجل در این اصل قانونی تاکنون به معنای مرد تفسیر شده است اما بسیاری بر این باورند که رجل سیاسی به معنای مردان سیاسی نیست بلکه معنای عام‌تری دارد.
با وجود این، در این دوره نیز تاکنون تعداد انگشت‌شماری از زنان برای انتخابات ثبت‌نام کرده‌اند اما در میان آنها هیچ چهره شناخته‌شده‌ای به چشم نمی‌خورد. با وجود چنین خلئی، آیا در روزهای آینده زنانی که بتوانند چالش جدیدی ایجاد کنند، وارد این عرصه می‌شوند؟
ضرورت شکست سکوت شورای نگهبان
شهربانو امانی، فعال سیاسی معتقد است: طبق قانون اساسی وقتی زنان حتی می‌توانند کاندیدای مجلس خبرگان رهبری شوند؛ در هیچ‌جا محدودیت و ممنوعیت قانونی چه برای پست‌های انتخابی و چه پست‌های انتصابی ندارند.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به اینکه قانون اساسی میثاقنامه مردم ایران و منبعث از رأی آنهاست؛ به «وقایع‌اتفاقیه» می‌گوید: «زنان می‌توانند همانند مردان بر‌اساس همان شرایط کاندیداتوری که برای یک فرد لازم است، نامزد ریاست‌جمهوری شوند اما شورای نگهبان، رجل سیاسی را رجال سیاسی تعریف کرده و این تفسیر شورای نگهبان است اما من هیچ محدودیت و ممنوعیتی نمی‌بینم و بسیاری از حقوقدانان و قانون‌دانان نیز اعتقاد دارند زنان می‌توانند رئیس‌جمهوری شوند.»
امانی تأکید دارد اگر زنان محدودیت دارند باید قانون را اصلاح کنند و بنویسند تنها مردان می‌توانند رئیس‌جمهوری شوند.
مولاوردی، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده نیز به عدم اظهارنظر شورای نگهبان در این رابطه اشاره می‌کند و می‌گوید: «رجل سیاسی هنوز در قانون ما تفسیر نشده و شورای نگهبان نفیا یا اثباتا در مورد آن اظهارنظر نکرده است.»
همان‌طور که مولاوردی می‌گوید: «شورای نگهبان دراین‌باره سکوت کرده اما با وجود درخواستی که در بدنه جامعه برای پاسخگویی به این سؤال شکل گرفته به نظر می‌رسدکه ضروری است این سکوت در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری شکسته شود.»
البته شاید ثبت‌نام چهره‌های شاخص زنان بتواند فشار مضاعفی را به شورای نگهبان برای اظهارنظر دراین‌باره وارد کند.
اعظم طالقانی در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» احتمال کاندیداتوری‌اش را رد نمی‌کند ولی می‌گوید: «هنوز دراین‌باره تصمیم نگرفته است.» این پرسش که آیا زنان شناخته‌شده دیگری نیز خودشان را برای ثبت‌نام در روزهای باقی‌مانده آماده می‌کنند، می‌تواند برای چندمین بار تفسیر از واژه رجل سیاسی را به چالش بطلبد.
ترس از رد صلاحیت
«سخنگوی شورای نگهبان هم پیش‌از این به این موضوع اشاره کردند که اگر در دوره‌های قبلی خانم‌هایی که ثبت‌نام کرده‌اند، رد صلاحیت شدند و نتوانستند به مرحله پایانی برسند؛ مانند خیلی از آقایانی که تشخیص داده شد صلاحیتشان برای ریاست‌جمهوری کافی نیست با آنها برخورد شده است. ما هیچ‌وقت نشنیده‌ایم که فردی به‌خاطر زن‌بودن رد صلاحیت شده باشد.»
این را مولاوردی در حاشیه جلسه هیأت‌دولت می‌گوید اما طالقانی تفسیر خودش را دارد و می‌گوید به خاطر جنسیتش رد صلاحیت شده است: «در دوره‌های گذشته، من به‌خاطر زن بودن رد صلاحیت شدم اما ظاهرا حالا متوجه شده‌اند که رجل سیاسی شامل زنان هم می‌شود.»
شهربانو امانی نیز تأکید دارد زنان کاندیدا برای انتخابات ریاست‌جمهوری در وهله اول به خاطر زن بودن رد صلاحیت می‌شوند. این نماینده سابق مردم در مجلس شورای اسلامی باور دارد چهره‌های شناخته‌شده سیاسی به‌دلیل اینکه شورای نگهبان صرفا به‌دلیل زن بودن آن را رد صلاحیت می‌کند، حاضر نیستند به این رقابت وارد شوند.
امانی دراین‌باره توضیح می‌دهد: «شاید زنان فعال در عرصه سیاست از رد صلاحیت شدن توسط شورای نگهبان به صرف زن‌بودن نگرانند و همین موضوع باعث مشارکت کمرنگ زنان در این رقابت سیاسی می‌شود.»
این درحالی است که برخلاف انتخابات ریاست‌جمهوری، در انتخابات شوراها زنان حضور نسبتا پررنگی داشته‌اند. امانی بر این باور است که در این انتخابات شاهد افزایش درصد مشارکت زنان نسبت به دوره گذشته بودیم.
او با اشاره به ضرورت تمرین دموکراسی و تمرین توان‌افزایی زنان برای حضور در عرصه‌های انتخابی تأکید می‌کند: «زنان سال‌هاست تجربه حضور در عرصه‌های سیاسی را دارند و به‌ویژه در شورای چهارم شاهد آن بودیم که از مرزی‌ترین حوزه‌های انتخابیه و توسعه‌نیافته‌ترین استان‌ها خانم‌ها کاندیدا شدند و رأی اول را آوردند.
این موضوع نشان می‌دهد مردم به حضور زنان و نمایندگی از طرف زنان در شوراها اعتماد دارند به نظر می‌رسد اگر در انتخابات دور پنجم پارلمان‌های شهری و روستایی، جریانات سیاسی از حضور خانم‌ها در لیست‌ها در شهرهای بزرگ استقبال کنند، این رفتار سیاسی هوشمندانه مردم می‌تواند باعث حضور زنان زیادی در پارلمان‌های شهری و روستایی باشد و در نتیجه به کارآمدترشدن شوراها و سالم‌سازی آنها کمک کند.»
معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده نیز دراین‌باره می‌گوید: «انتظار می‌رود حضور زنان در پارلمان‌های شهری و روستایی فاصله وضعیت موجود تا حد مطلوب ما برای حضور زنان در عرصه‌های مختلف شهری و روستایی را کاهش دهد.»
شهیندخت مولاوردی در ارتباط با افزایش حضور زنان در ثبت‌نام انتخابات شوراهای شهر و روستا، تصریح می‌کند: «ما افزایش مشارکت و حضور زنان در انتخابات را به فال نیک می‌گیریم. با توجه به نقش و جایگاه شوراهای شهر و روستا به‌عنوان پارلمان‌های محلی و آنچه برای تحقق حقوق زنان انتظار می‌رود و با توجه به فاصله ما با حد مطلوب حضور زنان در این عرصه امیدواریم که این زنان به‌عنوان نمایندگان در شوراها بتوانند مؤثر واقع شوند.»
او امیدوار است زنان بتوانند به‌عنوان ناظران و قانون‌گذاران شهری و روستایی کمک کنند تا شهرها و روستاها بهتر از آنچه امروز است، باشد.
- 19
- 4
