لباس کردی؛ رنگارنگی فرهنگی با اصالتی ژرف

لباس کردی

لباس کردی فرهنگی رنگارنگ

لباس کردی، بیش از آنکه صرفاً پوششی برای تن باشد، روایتگر تاریخ، فرهنگ و هویت مردمان کرد است. این لباس زیبا و رنگارنگ، طی قرون متمادی با ذوق و سلیقه‌ی خاص مردم این خطه در سرزمین ایران زمین شکل گرفته و در دل خود، داستان‌‌هایی از زندگی، آداب و رسوم و باورهای آن‌ها را به تصویر می‌کشد. در این نوشتار، سفری به دنیای لباس کردی می‌کنیم و از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، تنوع در میان اقوام مختلف کرد، نقش و نگارهای نمادین و جایگاه ویژه ‌اش در مناسبت‌های گوناگون سخن می‌گوییم.

لباس کردی زنانه قدیمی

لباس کردی و تنوع در وحدت

لباس کردی در میان اقوام مختلف:

لباس کردی با وجود اشتراکات کلی، در میان گروه‌های مختلف قومی کُرد تنوع و ویژگی‌های خاص خود را دارد. کردهای کرمانجی، سورانی، اورامی، گورانی، کلهری و سایر ایلات و عشایر هر یک لباسی با رنگ‌ها، برش‌ها و تزئینات متمایز بر تن می‌کنند. این تنوع، نشان‌دهنده‌ی غنای فرهنگی و گستردگی سرزمین کردستان است.

رنگ‌های گرم و نمادین:

در لباس کردی رنگ‌های به‌کار رفته در لباس کردی، اغلب شاد و گرم هستند. قرمز، سبز، زرد، نارنجی و آبی از رنگ‌های غالب به شمار می‌روند. این رنگ‌ها علاوه بر زیبایی، حاوی مفاهیم نمادینی می‌باشند. به عنوان مثال، رنگ قرمز نماد شادی، برکت و پیروزی است، سبز نشانه‌ی سرسبزی و طبیعت، و زرد رنگ خورشید و روشنایی محسوب می‌شود.

نقش و نگارهای اصیل:

راویان داستان‌های کهن یکی از ویژگی‌های بارز لباس کردی، استفاده از نقش و نگارهای متنوع و زیبا است. این نقوش با ظرافت تمام روی پارچه دوخته یا بافته می‌شوند و برگرفته از طبیعت، حیوانات، اشکال هندسی و نقوش باستانی هستند. هر یک از این نگاره‌ها، داستانی را روایت می‌کنند و نشانگر باورها و اعتقادات کهن مردم کرد است.

از جشن تا عزا:

نقش لباس کردی در مناسبت‌های مختلف لباس کردی تنها پوششی روزمره نیست، بلکه در مناسبت‌های مختلف، رنگ و لعاب متفاوتی به خود می‌گیرد. در جشن‌های عروسی، رنگ‌های شاد و درخشان غالب هستند، در حالی که در مراسم عزاداری، رنگ‌های تیره و ساده به کار می‌روند. به این ترتیب، لباس کردی با مناسبت‌های مختلف تطبیق پیدا کرده و هویت فرهنگی آن را در تمام لحظات زندگی به نمایش می‌گذارد.

حفظ اصالت:

چالش ها و راهکارها در دنیای مدرن امروز، لباس کردی با چالش‌هایی مانند ورود پوشاک جدید و تغییر سبک زندگی مواجه است. با این حال، تلاش‌های بسیاری برای حفظ این میراث گرانبها در جریان است. برگزاری جشنواره‌های فرهنگی، حمایت از هنرمندان صنایع دستی و تشویق مردم به استفاده از لباس کردی در مناسبت‌های مختلف، از جمله راهکارهایی برای حفظ اصالت و انتقال این فرهنگ به نسل‌های آینده است.

لباس کردی اصیل

انواع لباس های کردی مردانه

لباس کردی، به عنوان نمادی از هویت و اصالت، در میان مردان کرد از تنوع چشمگیری برخوردار است. این تنوع، نشان‌دهنده‌ی غنای فرهنگی و گستردگی سرزمین کردستان است. در این نوشتار، به بررسی انواع لباس های کردی مردانه در مناطق مختلف می‌پردازیم و ویژگی‌های منحصر به فرد هر یک را شرح می‌دهیم.

چوخه:

چوخه، نوعی نیم‌تنه‌ی پشمی یا پنبه‌ای است که در مناطق مختلف کردستان با نام‌های مختلفی مانند که‌وا، ده‌بانه، مریوان و ... شناخته می‌شود. چوخه با آستین‌های بلند و یقه‌ی هفت، در رنگ‌های مختلف بافته می‌شود و از جمله لباس‌های محبوب مردان کرد در فصل‌های سرد سال است.

پانتول:

پانتول، شلواری گشاد و دم‌پای تنگ است که در کردستان به آن رانک نیز می‌گویند. این شلوار از جنس‌های مختلفی مانند کرباس، ماهوت و پشم بافته می‌شود و در رنگ‌های متنوع به تن می‌شود. پانتول، به دلیل راحتی و خنک بودن، انتخابی مناسب برای فصل‌های گرم سال است.

لباس کردی مردانه

ملکی:

ملکی، نوعی نیم‌تنه‌ی بدون یقه است که از پایین تا بالا با دکمه بسته می‌شود. این لباس در کردستان به نام‌های مختلفی مانند جلیقه، سَلَوَت و ... شناخته می‌شود و از جنس‌های مختلفی مانند ماهوت، مخمل و ترمه تهیه می‌شود. ملکی، به عنوان یک لباس رسمی، در مراسم و جشن‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لفکه سورانی:

لفکه سورانی، پیراهنی با آستین‌های فراخ و بلند است که زبانه‌ای مثلث شکل در انتهای آستین دارد. این لباس در کردستان به نام‌های مختلفی مانند پیرهَن، دَه‌بَری و ... شناخته می‌شود و از جنس‌های مختلفی مانند کرباس، حریر و ابریشم بافته می‌شود. لفکه سورانی، به عنوان یک لباس فاخر، در مراسم عروسی و سایر جشن‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استایل با لباس کردی

شال کمر:

شال کمر، از جمله اجزای جدایی‌ناپذیر لباس کردی مردانه است که به دور کمر بسته می‌شود. این شال از جنس‌های مختلفی مانند پشم، ابریشم و نخی بافته می‌شود و در رنگ‌های متنوع به تن می‌شود. شال کمر، علاوه بر زیبایی، کاربردهای مختلفی مانند حمل اشیاء و بستن لباس نیز دارد.

کلاه:

کلاه، از جمله اجزای متداول لباس کردی مردانه است که در انواع مختلفی مانند کلاه گیسی، کلاه پشمی، کلاه نمدی و ... وجود دارد. نوع کلاه به فصل، موقعیت اجتماعی و منطقه‌ی سکونت افراد بستگی دارد.

لباس کردی برای پسر

جلیقه:

جلیقه، نوعی لباس بدون آستین است که در کردستان به نام‌های مختلفی مانند ملکی، سَلَوَت و ... شناخته می‌شود. جلیقه از جنس‌های مختلفی مانند ماهوت، مخمل و ترمه تهیه می‌شود و به عنوان یک لباس رسمی، در مراسم و جشن‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گیوه:

گیوه، نوعی کفش سنتی است که از رویه‌ی چرمی و زیره‌ی پارچه‌ای یا لاستیکی ساخته می‌شود. این کفش در کردستان به نام‌های مختلفی مانند کلاش، مَلَ‌ک و ... شناخته می‌شود و به دلیل راحتی و خنک بودن، انتخابی مناسب برای فصل‌های گرم سال است.

لباس کردی مردانه و زنانه

پوتین:

پوتین، نوعی چکمه‌ی بلند است که از جنس چرم یا پلاستیک ساخته می‌شود. این چکمه در کردستان به نام‌های مختلفی مانند مَلَ‌ک، کَلَ‌ک و ... شناخته می‌شود و به دلیل گرم بودن، انتخابی مناسب برای فصل‌های سرد سال است.

دستار:

دستار یا «کلاغه» که به آن «دشلمه»، «مندلی»، «رشتی»، و «سروین» (سربند) نیز می گویند و مردان به جای کلاه از آن استفاده می‌کنند.

ست لباس کردی برای عروس و داماد

انواع لباس های کردی زنانه

که‌وا:

این بخش از لباس زنان کرد مانند کت مردانه کردی است که تفاوت اصلی آن را رنگ های مختلف پارچه شکل می دهند، همچنین این کت ها بسیار کوتاه تر دوخته می شوند به طوریکه حداکثر تا کمآآن‌ها پایین می‌آید. این بخش را کولیجه نیز می گویند که البته جیب های مردانه نیز در آن دیده نمی شود. 

گوڵوه‌نی:

این بخش را کردهای جنوبی و سورانی استفاده می کنند که در واقع نوعی روسری با نقش های مخصوص به خود است و در مراسمات عزا و عروسی مورد استفاده قرار می گیرد. 

لباس کردی زنانه

کراس:

این بخش همان پیراهن زنانه را شکل می دهد که با دوختی ساده، بلند و دامنی گشاده در بازار وجود دارد. دامن  این پیراهن تا روی پا کشیده شده و غالبا با پارچه های زیبا، گران و نفیس دوخته می شود.

پشت تێند:

این بخش همان پشتند مردانه است که زنان با رنگ های متنوعی از آن استفاده می کنند. زمانی که زنان پشتند استفاده می کنند مقداری اندازه پیراهن را بالا می کشند اما از انتهای دامن و مچ پا پایین تر نمی رود.

لباس کردی زنانه شیک

ده‌سماڵ یا روسری:

دستمال یا روسری زنان کرد پارچه ای سه گوش است که بسیار نازک بوده و تارهایی در اطراف آن دیده می شوند. پولک هایی را برای تزئین تارها دور تا دور دستمال می دوزند که زیبایی این بخش را چندین برابر خواهد کرد. هر چند در مراسم عروسی و فلکلور اکثراً روسری نمی‌بندند.

ده‌رپه:

این بخش به جای شلوار پوشیده شده و دهانه ای تنگ روی مچ پا دارد، البته پوشش در ساق های آن بسیار گشاد می شود. 

کڵاو:

کلاو یا کلاه زنان کُرد بسیار قشنگ و زیباست، این کلاه را از مقوا و به شکل استوانه کوتاهی می سازند و روی آن را با پارچه مخملی رنگین «معمولاً گلی یا سبزسیر» می‌پوشانند و بعد روی آن را با پولک‌های رنگین یا طلایی و گلابیون‌های زرین، مزین می‌سازند.

لباس کردی زنانه مشکی

سخن پایانی درباره لباس کردی

لباس کردی فراتر از یک پوشش، نمادی از هویت، تاریخ و فرهنگ غنی مردمان کرد است. این لباس رنگارنگ با اصالت ژرف خود، داستان‌هایی از سرزمین کهن کردستان را روایت می‌کند و همچنان در مناسبت‌های مختلف، زینت‌بخش قامت مردان و زنان این خطه از ایران زمین است. با تلاش و همت همگانی، می‌توان این میراث ارزشمند را برای نسل‌های آینده حفظ کرد و همچنان صدای رسای فرهنگ و اصالت را از دل رنگ‌های لباس کردی به گوش جهانیان رساند.

گردآوری: بخش مد سرپوش