دلار در یک قدمی ۵۰هزار تومان

دلار این روزها ترمز بریده و با سرعت زیادی در مسیر رشد حرکت می‌کند. اسکناس آمریکایی که از زمان روی کار آمدن محمدرضا فرزین در کانال ۴۳ هزار تومانی مستقر شده بود، این روزها پا در کانال ۴۹ هزار تومانی نیز گذاشته و تنها یک قدم تا قیمت ۵۰ هزار تومان فاصله دارد. هرچند تغییر سکاندار بانک مرکزی با هدف مدیریت نرخ ارز و جلوگیری از تداوم رشد قیمت‌ها انجام شد، اما بررسی‌ها حاکی از افزایش حدود شش هزار تومانی قیمت دلار ظرف یک ماه و نیم اخیر است.

نکته قابل تامل این است که مقامات دولت سیزدهم که دیگر کنترلی روی شرایط بازار ارز ندارند همچنان گزاره‌های قبلی خود را تکرار می‌کنند و از کاهش قیمت ارزهای خارجی سخن می‌گویند. کارشناسان اما می‌گویند که تشدید تنش‌های سیاسی ایران با غرب و افزایش فشارها علیه کشورمان همچنان تهدیدی جدی برای اقتصاد محسوب می‌شود. از سوی دیگر آمارهای نگران‌کننده از حجم نقدینگی و تورم نیز موضوع دیگری است که نمی‌تواند جلوی رشد قیمت دلار را بگیرد.

شائبه افزایش تعمدی دلار از سوی دولت با هدف جبران کسری بودجه نیز موضوع مهم دیگری است که این روزها مطرح می‌شود. در این میان نیز مدیر تجارت بانک مرکزی اعلام کرده که «قیمت دلار آزاد حباب دارد». اما سوال اساسی این است که بانک مرکزی قرار است از چه سازوکاری برای ترکیدن این حباب قیمتی که چندان هم مورد تایید کارشناسان نیست استفاده کند؟

همچنین باید پرسید که آیا پیش‌بینی سال گذشته سازمان برنامه و بودجه که خبر از قیمت بالای ۲۰۰ هزار تومانی دلار می‌دهد در حال تحقق است؟

آن‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد دلار در روزهای گذشته به‌طور عمده در مسیر افزایش قیمت در حرکت بوده است، به‌طوری که توانسته به سرعت کانال‌های قیمتی را یکی پس از دیگری پشت‌سر بگذارد و در یک قدمی ۵۰ هزار تومانی شدن قرار بگیرد. اسکناس آمریکایی در معاملات روز شنبه و در شرایطی که بازار در تعطیلی به سر می‌برد توانست وارد کانال ۴۸ هزار تومانی شود. دیروز دلار اما این کانال را نیز پشت سر گذاشت و نرخ ۴۹ هزار تومانی را نیز به خود دید. ثبت چنین نرخ‌هایی در بازار ارز آن هم با وجود ادعاهای مطرح‌شده از سوی مقامات دولتی برای کاهش قیمت ارز نشان از بی‌اثر بودن وعده‌های دولتی‌ها در مدیریت نرخ ارز دارد. در حقیقت بازار این روزها واقعیت‌ها را دنبال می‌کند و با نگاه به چالش‌های سیاسی و اقتصادی مسیر آتی حرکت خود را مشخص می‌کند. با این وجود دولتمردان همچنان تصور می‌کنند که با وعده درمانی و اعلام این مساله که قیمت‌های موجود در بازار غیرواقعی است می‌توانند به جنگ افزایش قیمت ارز بروند. محمدرضا فرزین که مدت کوتاهی است سکاندار بانک مرکزی شده از جمله آنهایی است که ادعا می‌کرد چشم‌انداز بازار ارز کاهشی است اما تنها در یک ماه و نیمی که از زمان استقرارش در بانک مرکزی می‌گذرد دلار ۶ هزار تومان گران‌تر شده است.

دیروز و در شرایطی که میل به صعود در معاملات بازار ارز پررنگ بود نیز یکی از اعضای بانک مرکزی بار دیگر لب به سخن گشود و از غیرواقعی بودن نرخ‌ها در بازار ارز سخن گفت. شیوا راوشی مدیر کل تجارت خارجی بانک مرکزی در صحبت‌های روز گذشته خود اعلام کرد: «نرخ‌سازی صورت گرفته برای دلار بازار آزاد مبنای واقعی نداشته و چند سال گذشته منابع ارزی کشور با اعداد و ارقام گفته شده و از طریق منابع صادر‌کنندگان تامین شده است، امسال ۳۰ درصد از سال گذشته افزایش ورود ارز داشتیم. مردم نباید با این موضوع، هیجانی برخورد کنند تا ضرر نکنند، بازار آزاد در حال حاضر با حباب مواجه شده است، تامین نیازهای واقعی کشور وضعیت کاملا ثابتی دارد، ارز در بازار بیشتر از قبل وجود داشته و بانک مرکزی در این هفته سیاست‌های جدیدی را اعلام خواهد کرد تا روند معاملات ارز بسیار بهتر از قبل شود.» هرچند بازار ارز در سایه سیاست‌های بانک مرکزی هر روز با قیمت‌های جدیدی مواجه می‌شود اما مقامات بانک مرکزی همچنان امیدوارند که بتوانند بازار را وارد مسیر نزولی قیمتی خود کنند.

نکته قابل توجه این است که سال گذشته سازمان برنامه و بودجه در گزارشی و با فرض دو سناریوی رفع تحریم و ماندگاری تحریم اقدام به پیش‌بینی قیمت ارز تا سال ۱۴۰۶ کرده بود. در گزارش یاد شده، قیمت دلار با فرض تداوم تحریم‌ها برای سال جاری ۳۵ هزار تومان پیش‌بینی شده بود که قیمت دلار حتی از این پیش‌بینی نیز فراتر رفته است. این گزارش پیش‌بینی کرده که دلار تا سال ۱۴۰۶ به ۲۸۴ هزار تومان نیز در صورت تداوم تحریم‌ها برسد. این گزارش هرچند از سوی یکی از کارشناسان سازمان برنامه و بودجه منتشر شده بود، اما سازمان یادشده در واکنشی تند اعلام کرده بود که گزارش یادشده مورد تایید سازمان نبوده و حتی شنیده‌ها از برکنار کارشناس مربوطه حکایت دارد.

واقعیت این است که اقتصاد ایران از یک سو آماج حملات سیاسی کشورهای غربی قرار گرفته و از سوی دیگر نیز گرفتار چالش‌های اقتصادی از قبیل کسری بودجه، نقدینگی و تورم است. در صورتی که دولتمردان تن به واقعیت‌ها ندهند و تلاشی برای رفع تنش‌های سیاسی و همچنین اصلاحات اقتصادی نکنند، دلار سیر صعودی خود را ادامه خواهد داد که نتیجه آن نیز سقوط رفاهی ایرانیان است.