ارزانی ارز در راه است؟/ واکنش بازار به آزادسازی دلارها

روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: روز گذشته پس از کش‌و‌‌قوس‌های فراوان، دارایی‌های ارزی بلوکه شده در کشور‌های خارجی به حساب بانک‌های ایرانی در قطر واریز شد و در طرف دیگر قرارداد نیز زندانیان آمریکایی از کشور خارج شدند. محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی در رابطه با آزادسازی دارایی‌های ارزی گفت: «امروز معادل ۵ میلیارد و ۵۷۳ میلیون و ۴۹۲ هزار یورو به حساب ۶ بانک ایرانی در دو بانک الاهلی و الدخان واریز شد.

منابع ارزی ایران در قطر به حساب ۶ بانک ایرانی شامل کشاورزی، سامان، پاسارگاد، گردشگری، کارآفرین و شهر واریز شده است.» همچنین فرزین در رابطه با روش استفاده از این دارایی‌ها افزود: «طبق توافقات، انجام تمامی پرداخت‌ها توسط سوئیفت و کارگزاران بین‌المللی بانک‌های قطری خواهد بود. کلیه منابع حاصله ذخایر ارزی بانک مرکزی است و بنا به مصالح ملی و برای تقویت ریال استفاده خواهد شد.» در راستای صورت بخشیدن این مبادلات نرخ ارز نیز در بازار تهران دچار نوسانات کاهشی شد. قیمت هر برگ اسکناس دلار آزاد در بازار دیروز با حدود ۱۶۰تومان کاهش نسبت به نرخ روز پیشین به رقم ۴۹ هزار و ۴۲۰ تومان رسید. در این میان روز گذشته رئیس‌جمهور نیز جهت شرکت در نشست سازمان ملل وارد آمریکا شد. در هفته‌های گذشته سیگنال‌هایی مبنی بر احتمال تداوم جدی‌تر گفت‌وگو‌ها میان ایران و آمریکا در حاشیه نشست مجمع سازمان ملل منتشر شد.

حال به‌نظر می‌رسد پس از اتمام فرآیند آزاد‌سازی دارایی‌های ارزی، گفت‌وگو‌های احتمالی هیات دولت و مقامات غربی می‌تواند اخبار جدیدی باشد که بازار به آن واکنش نشان می‌دهد. دیروز دوشنبه ۲۷ شهریور ماه روند نرخ شاخص ارزی در معاملات غیررسمی بازار ارز تهران کاهشی بود. هر برگ از این اسکناس آمریکایی که در واپسین معاملات نقدی روز یکشنبه به نیمه‌های کانال ۴۹ هزار تومانی رسیده بود، در بازار روز گذشته افت قیمت ۱۶۰ تومانی دیگری را نیز تجربه کرد و در رقم ۴۹ هزار و ۴۲۰ تومان به فروش رسید. انتقال دارایی‌های ارزی بلوکه شده به بانک‌های ایرانی در کنار انتقال زندانیان آمریکایی به خارج از کشور را می‌توان عامل کاهشی شدن نرخ دلار در بازار روز گذشته دانست. البته که به تعبیر تحلیلگران ارزی تاثیر اخبار مذکور در ماه‌های اخیر به تدریج روی نرخ ارز مشاهده شده و بخشی از ثبات تابستانه بازار نیز در راستای این اخبار صورت گرفته است.

اما با توجه به نشست پیش روی مجمع عمومی سازمان ملل می‌توان گفت احتمال انتشار اخبار جریان‌ساز جدید برای بازار ارز وجود دارد، چرا که از هفته‌های پیشین مقامات وزارت خارجه کشور نشست مذکور را محل مناسبی جهت تداوم گفت‌وگو‌ها با غرب معرفی کردند. حال باید دید سفر جدید ابراهیم رئیسی به نیویورک برای فعالان ارزی چه چیزی به ارمغان می‌آورد.  روز گذشته همزمان با افت نرخ دلار، قیمت سکه نیز در معاملات بازار تهران کاهشی شد. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در بازار روز گذشته با حدود ۲۴۰ هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روز پیشین به رقم ۲۷ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسید.

***

بررسی تأثیر پول‌های آزادشده بر بازار ارز

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: با  انتشار اخبار آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران از کره جنوبی، برخی معتقدند این امر بر ارزش پول ملی و نرخ دلار تاثیر می‌گذارد. حتی در طی دو روز اخیر دلار با ۰.۳۲ درصد کاهش به رقم ۴۹ هزار و ۴۷۰ تومان رسید. در گزارش پیش‌رو، تاثیر عواملی چون آزادسازی پول‌ها و سفر رئیس‌جمهور به نیویورک را بر بازار ارز بررسی کرده‌ایم.

کاهش اخیر قیمت دلار با خبر انتقال پول‌های بلوکه شده در کره جنوبی به حساب‌های ایران در قطر همراه شده است. رییس کل بانک مرکزی گفت: ۵ میلیارد و ۵۷۳ میلیون و ۴۹۲ هزار یورو به حساب ۶ بانک ایرانی در دو بانک الاهلی و الدخان در قطر واریز شد. محمدرضا فرزین توضیح داد: ۶ بانک ایرانی در ۲ بانک قطری حساب باز کردند و طبق توافقات انجام شده تمام پرداخت‌ها توسط کارگزاران بانک‌های قطری و همچنین سوئیفت صورت گرفت. روز یکشنبه (۲۶ شهریور) از مقامات قطری نامه رسمی دریافت کردیم که حساب ۶ بانک ایران فعال شده و امروز معادل پنج میلیارد و ۵۷۳ میلیون و ۴۹۲ هزار یورو به حساب بانک‌های ایران و ۲ بانک قطری واریز شده است.

رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: تمام منابع حاصله، ذخایر بانک مرکزی و پشتوانه ریال هستند که در جهت تقویت ریال استفاده خواهند شد.

دستاورد سازی با ادعای افزایش ارزش پول ملی

همراهی کاهش قیمت دلار و انتقال پول‌ها به حساب ایران برای برخی از رسانه‌ها وسیله مناسبی برای دستاوردسازی برای دولت سیزدهم در زمینه تقویت پول ملی شده است.

برای مثال فارس در گزارشی ادعا کرده با واریز ارزهای آزادشده ایران به حساب بانک‌های ایرانی در قطر، ‌ایران امکان خرید کالا و پرداخت وجه آن با روال متعارف بانکی را از طریق این ارزها خواهد داشت. این خبرگزاری پیش‌بینی کرد بخشی از این ارزها به صورت اسکناس وارد چرخه ارزی شود و قیمت دلار غیررسمی تا ۴۷ هزار تومان هم در هفته اول کاهش یابد.

طبق این گزارش با برنامه دولت و بانک مرکزی در تثبیت قیمت ارز، ‌سهم پول داغ از نقدینگی‌ کاهش بسزایی یافته و سپرده‌های بلند‌مدت افزایش داشته و همین امر موجب کاهش قابل توجه تقاضای ارز برای سرمایه‌گذاری و همچنین واسطه‌گری شده است. ادعای خبرگزاری فارس حاکی از آن است که در آینده نزدیک، با پیگیری‌ها و سفرهای پیش‌ِ روی رئیس‌کل بانک مرکزی، ‌سایر منابع ارزی ایران نیز در دسترس قرار می‌گیرد که‌ آثار مثبت آن در بازار و مبادلات ارزی مشاهده خواهد شد.

همچنین روزنامه «ایران» رسانه رسمی دولت هم در ادعایی از کلمه «برگ‌ریزان» برای پیش‌بینی خود از نرخ دلار در روز‌های آتی استفاده کرده است. طبق ادعای این روزنامه با دسترسی کامل ایران به این منابع ارزی قدرت بازارسازی بانک مرکزی در بازار ارز افزایش یافته و کنترل فرمان ارز در میرداماد تسهیل می‌شود. این روزنامه در ادامه عنوان کرده که با ثباتی که در بازار ارز از ۶ ماه گذشته شکل گرفته است، کسی تمایلی به سرمایه‌گذاری و استفاده از دلار برای حفظ ارزش دارایی خود ندارد.

عدم امکان پیش‌بینی دقیق به دلیل نبود شفافیت 

یک کارشناس اقتصادی تصریح کرد: دولت اطلاع دقیقی از نحوه مصرف ۶ میلیارد دلار ارائه نداده است تا از این خبر برای تاثیر بر بازار ارز به نفع خود بهره‌برداری کند و با توجه به این عدم شفافیت، پیش‌بینی دقیقی از زمان‌های طولانی‌مدت نمی‌توان داشت. چگونگی خرج کردن این دلارهای آزاد شده می‌تواند آثار متفاوتی بر بازار ارز داشته باشد.

محمدصادق جنان‌صفت در مورد رابطه کاهش قیمت این روزهای ارز و خبر آزادسازی منابع بیان کرد: بازار دلار به خبرهایی ازاین دست حساس است و تصور کسانی که در بازار آزاد دلار فعالیت دارند این است که شاید بخشی از دلارهای آزاد شده را بانک مرکزی به صورت اسکناس وارد بازار یا از دلارهای ذخیره دیگر استفاده کند و کمی از مقاوم شدن مرز دلار از ۴۹ تا ۵۰ تومان را کاهش دهد. این کارشناس اقتصادی معتقد است: فعلا اثر روانی این خبر اتفاق افتاده. البته تقاضا و مصرف دلار هم کم خواهد شد و اثرش تا یک الی دو هفته هست تا بعد چه اتفاقی بیافتد.

جنان صفت رابطه کلی تاثیر پول‌های بلوکه شده بر بازار ارز را چنین توضیح داد: اگر سخنان مقامات اقتصادی در دولت مانند رئیس‌کل بانک مرکزی درست باشد و ۶ میلیارد دلار پول آزادشده به بانک‌ها و اقتصاد سرازیر شود و بانک‌ها از آن پول به هر صورتی که می‌خواهند ولو به صورت اسکناس استفاده کنند، اثر فوری و کوتاه مدت بر بازار ارز خواهد داشت. حتی اگر بخشی از این پول‌ به صورت اسکناس به بازار وارد شود باز به همین صورت اثر فوری و کوتاه‌مدت خواهد بود

این کارشناس اقتصادی افزود: اما اگر به گونه‌ای باشد که این پول برای خرید کالاهای اساسی خرج شود و برداشت آن  توسط بانک‌های قطری و با اجازه گرفتن از آمریکا باشد اثر آن خیلی فوری و آنی نخواهد بود. شاید برای زمان دیگری مثلا یکسال بتواند اثر بگذارد البته این امر هم بستگی دارد که این پول‌ها برای خرید چه کالاهایی هزینه و آن کالاهای غیرتحریمی چه مواردی را شامل می‌شود.

او در خصوص تاثیرگذاری این پول‌ها بر بازار نیز تأکید کرد: حجم تجارت خارجی به این شکل که اطلاعات رسمی نشان می‌دهد بدون نفت ۱۱۰ میلیارد دلار است و این ۶ میلیارد دلار درصد بسیار کمی از این حجم است؛ ولی باز هم بستگی دارد به اینکه از این مقدار ارز، دلار اسکناسی به بازار تزریق می‌شود یا خیر.

آرامش بلندمدت در  بازار بدون اصلاحات ساختاری ممکن نیست

همچنین استاد دانشگاه خوارزمی  در خصوص عمق تاثیر آزادسازی منابع بلوکه شده بر بازار ارز تاکید کرد: مسئله این است که تمام آثار احتمالی پول‌های آزاد شده بر بازار ارز، موقتی خواهد بود. یعنی ما نباید منتظر آثار درازمدت و عمیق باشیم. برای تداوم وضعیت آرامش در بازار ارز، نیازمند اصلاحات ساختاری در اقتصاد هستیم که دولت و بانک مرکزی باید به فکر آن باشند.

وحید شقاقی شهری افزود:  تاثیر این آزادسازی به این صورت است که دست بانک مرکزی برای واردات دارو یا هر محصول ضروری غیرتحریمی به اندازه ۶ میلیارد دلار باز شده. یعنی اگر این منابع آزاد نمی‌شد باید معادل این مبلغ را از منابع دیگر مصرف می‌کرد. این موجب می‌شود منابع ارزی در اختیار بانک مرکزی عملا برای سایر مایحتاج کشور استفاده شود یعنی دست بانک مرکزی برای منابع ارزی در اختیار خود باز گذاشته می‌شود.

این کارشناس اقتصادی درباره هیجانات این روزهای بازار دلار گفت: خبر آزادسازی پول‌ها می‌تواند انتظارات تورمی را ایجاد کند یعنی یک آرامش ذهنی در جامعه ایجاد می‌کند. بحثی که در بازار هست این است که این خبر، آغاز آزادسازی منابع مختلف بلوکه شده است و اگر این امر آزادسازی تداوم پیدا کند، می‌تواند بر انتظارات تورمی تاثیرگذار باشد.

به نظر می‌رسد کارشناسان اقتصادی بر کوتاه مدت بودن اثر این اخبار توافق دارند. در اقتصاد ایران سابقه آزادسازی منابع بلوکه شده حتی به ارقام بسیار بالاتر وجود داشته اما تأثیر درازمدت بر بازار نداشته است. روند فزاینده افزایش نرخ ارز در دو سال اخیر، گواه این قضیه است که تیم اقتصادی دولت برای کنترل بازار پول‌های خارجی به‌ویژه دلار، ابزار کافی در اختیار ندارد. 

***

مذاکره با آمریکا؛ سوغاتی نیویورک 

روزنامه آرمان امروز نوشت: در روزهای اخیر خبر برگزاری نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به صدر اخبار جهان آمده و بسیاری از روسای جمهور جهان برای این رویداد مهم عازم آمریکا شدند.

در همین رابطه سیدابراهیم رئیسی نیز عازم نیویورک شد تا سخنرانی سالانه خود را ایراد کند. سخنرانی که شاید مهم ترین اتفاق این سفر نباشد و در کنار آن اتفاقات مهم تری رخ دهد.

یکی از احتمالات این است که ممکن است در سطح وزارت خارجه یا معاونین آن مانند آقای باقری مذاکرات و گفت‌ و گوهایی با طرف های غربی انجام شود.

 با این که اروپایی ‌ها در حال حاضر برای جمهوری اسلامی شمشیر را از رو بستند و موضع‌ گیری ‌های تندی علیه جمهوری اسلامی دارند اما نمایندشان یعنی مدیرکل امور خاورمیانه چند روز پیش در تهران بود و ملاقات ‌هایی انجام داده و بر همین اساس بعید نیست مذاکرات تکمیلی در نیویورک انجام شود.

تحلیلگران بر این باور هستند که این می‌ تواند فرصت خوبی باشد تا گفت ‌و گو در سطح معاونین وزیرخارجه یا بالاتر انجام شود.

علی اصغر زرگر، تحلیلگر مسائل بین الملل در رابطه با این سفر می گوید: مشخصا در یک سفر نمی ‌توان دستاوردی درست کرد. یعنی ما در ایران عادت داریم دستاوردسازی کنیم وگرنه سفر می‌تواند زمینه‌ ساز خوبی شود.

وی افزود: شما در یک سفر می‌ توانید پیشنهاد خوبی دهید که زمینه ‌ساز یک دستاورد شود اما نمی تواند نتیجه آنی داشته باشد. می ‌توانید با چند نفر ملاقات داشته باشید و بعضی از سوء‌تفاهم‌ها را برطرف کنید و دور جدید همکاری‌ هایی را شروع کنید اما قاعدتا نباید امیدی به سفر برای دستاورد داشت اما می ‌تواند زمینه‌سازی برای کارهای مثبت باشد.

زرگر ادامه داد: امیدواریم که هر ملاقاتی انجام می ‌شود در راستای تأمین منافع ملت ایران باشد و کمک کند تا مشکلات ما کاهش پیدا کند.

این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در خصوص احتمال دیدار هیات ایرانی در نیویورک با نمایندگان عربستان سعودی گفت: ظاهرا این یکی از موضوعاتی است که حداقل در خبرها بحث آن است که ممکن است با مقامات عالی ‌رتبه عربستان سعودی ملاقاتی صورت گیرد.

ضمن اینکه از خود آقای رئیسی دعوت شده که به مکه برود و سفری به عربستان داشته باشد اما اینکه این سفر چه زمانی انجام شود را نمی ‌دانم. بعید نیست ملاقاتی بین هیات ایرانی و عربستانی در حاشیه این اجلاس، انجام شود.

زرگر تصریح کرد: اما باید توجه داشت که مهم ترین مساله مذاکره با آمریکاست و این امر باید در اولویت قرار گیرد.

در همین خصوص و در تایید این صحبت ها، کنعانی در پاسخ به سوالی در خصوص اخبار منتشر شده در مورد برگزاری نشست‌ هایی در حاشیه مجمع عمومی برای مذاکرات رفع تحریم ‌ها با توجه به سفر شب گذشته هیات ایرانی به نیویورک گفت: آقای رئیس‌ جمهور شب گذشته به همراه هیأتی عالی رتبه برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل عازم نیویورک شدند و این سفر فرصت بسیار خوبی برای انجام دیدارها و گفت‌ و گوهاست.

در این سفر علاوه بر سخنرانی رئیس‌جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل، ایشان دیدارهای دوجانبه‌ای را نیز با تعدادی از همتایان خود از دیگر کشورها خواهند داشت و در برخی از نشست‌های جانبی نیز حضور خواهند یافت.

کنعانی با بیان این که جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با استیفای حقوق ملت به مسیر دیپلماسی کاملا پایبند است و از فرصت‌های دیپلماتیک استفاده خواهد کرد، گفت: بر اساس علاقه‌ مندی طرف‌های مقابل، ایران برای انجام مذاکره و گفت‌ و گو برای بازگشت متعهدانه همه طرف‌ ها به برجام ملاحظه محدودکننده‌ای ندارد.

این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان این ‌که تهران، مسیر رفع تحریم ‌ها را در چارچوب گفت‌ و گوهای دیپلماتیک دنبال کرده و به مسیر مذاکره و دیپلماتیک پایبند بوده است، گفت: چنان چه در مسیر دیپلماتیک، روزنه ‌ای برای رفع تحریم‌ های ظالمانه و بازگشت متعهدانه همه طرف ‌ها از جمله آمریکا به برجام باشد، از این روزنه‌ها استفاده خواهیم کرد و در همین چارچوب امکان انجام گفت ‌و گوها و مذاکرات با واسطه در حاشیه نشست‌ مجمع عمومی سازمان ملل وجود دارد.

کنعانی با تاکید مجدد مبنی براین که ایران مسیر مذاکره را با جدیت دنبال خواهد کرد، افزود: تلاش ایران برای رفع تحریم ‌های ظالمانه محدود به مسیر مذاکره در چارچوب برجامی نخواهد بود و موضوع خنثی‌ سازی تحریم‌ ها کما این که تا امروز با جدیت دنبال شده و نتایج بسیار خوب داشته، با جدیت در موازات مسیر مذاکره ادامه خواهد یافت.

به دنبال این صحبت ها بود که بار دیگر احتمال مذاکرات با غرب جدی تر شد و بسیاری بر این باور شدند که اساسا مهم ترین دست آورد از نیویورک می تواند تداوم مذاکرات با آمریکا باشد و اگر این اتفاق به صورت مستقیم رخ دهد مشخصا نتایج بهتری خواهد داشت.

اقدامی که تا به امروز وزارت خارجه به اشتباه از آن سر باز زده است و سبب شده تا ایران متضرر شود و زیان های زیادی را متحمل شود.

با این وجود تحلیلگران بر این باور هستند که هر وقت از این مسیر اشتباه بازگردیم باز هم می تواند خوب باشد و می تواند نتایج مثبتی برای کشور داشته باشد.

نتایج مثبتی که در دو سال اخیر به علت تعلل های دولت سیزدهم ملت از آن محروم بوده و تحلیل های اشتباه سبب شده تا دولت سیزدهم مسیر اشتباه را در سیاست خارجی طی کند و به اشتباه به بریکس و شانگهای دل خوش کند. پیمان هایی که با حضور کشورهای ورشکسته ای نظیر پاکستان، اتیوپی و آرژانتین شکل گرفته اند و نتیجه مثبتی برای ایران نخواهند داشت.