گذر از قیمت‌هراسی ارزی

 <

روند افزایشی پاییزی دلار که در اولین روز زمستان ادامه یافته بود، در دومین روز دی‌ماه قطع شد. پس از رشد ۴۵ تومانی روز چهارشنبه و عبور از کانال ۴ هزار تومانی، روز پنج‌شنبه قیمت دلار کمی تعدیل شد و با ۵ تومان افت به قیمت ۴ هزار و ۵ تومان رسید. همزمان با افت روز پنج‌شنبه انتظارات متناقضی در بازار شکل گرفت. برخی معامله‌گران باور دارند، کاهش تقاضا پس از آغاز سال جدید میلادی و افزایش درآمدهای ارزی با توجه به بالا رفتن قیمت نفت و ورود ارز پتروشیمی‌ها به بازار در سه ماه انتهایی سال منجر به کاهش قیمت دلار به زیر ۴ هزار تومان خواهد شد. در همین ارتباط، مدیر اداره صادرات بانک مرکزی نیز در واکنش به عبور دلار از مرز ۴ هزار تومان، تقاضای ایجاد شده در بازار را فصلی، گذرا و غیربنیادین ارزیابی کرد و گفت: «انتظار می‌رود با گذر از این مقطع زمانی، تقاضای ارز مسافرتی و تجاری در بازار فروکش کرده و نرخ حواله‌های ارزی کاهش یابد.» با وجود این، دسته دیگری از معامله‌گران اعتقاد دارند، قیمت دلار در ادامه رشد بیشتری را تجربه خواهد کرد. این عده اعتقاد دارند، متغیرهایی مانند رشد تقاضای احتیاطی، نامشخص بودن مواضع ترامپ نسبت به توافق هسته‌ای، روند افزایشی این ارز در پاییز و تقویت شاخص دلار در بازارهای جهانی از ماندن در کانال ۴ هزار تومان حمایت می‌کنند.

با وجود این انتظارات متناقض،اکثر کارشناسان باور دارند، مدیریت دامنه نوسانات بسیار بیشتر از سطح قیمت اهمیت دارد و حتی عنوان کرده‌اند؛ در‌صورتی‌که سیاست‌گذار ارزی بتواند دامنه نوسانات را مدیریت کند، ماندن دلار در کانال ۴هزار تومان فرصت‌های زیادی را در اختیار اقتصاد ایران قرار خواهد داد. به گفته آنها، بازار داخلی همان‌طور که زمانی از حساسیت و هراس نسبت به سطح ۳ هزار تومان عبور کرد، اکنون نیز می‌تواند از قیمت‌هراسی که نسبت به سطح ۴ هزار تومان در میان برخی افراد وجود دارد، عبور کند. به گفته شماری از کارشناسان، گذر از این هراس خودساخته، اگر بتواند منجر به آرامش بازار و کاهش دامنه نوسانات شود، مقابله با آن شاید منجر به افزایش بی‌ثباتی قیمت شود.

رکورد پاییزی

قیمت دلار در سومین فصل از سال ۹۵ بیشترین بازدهی خود نسبت به پاییزهای ۴ سال اخیر را تجربه کرد. دلار در پاییز ۹۵، ۱۱ درصد افزایش قیمت را تجربه کرد که از سال ۹۱ سابقه نداشت. شاخص ارزی تنها در سه ماه سوم سال ۹۱ بود که رشد بیشتر و ۲۶ درصدی را تجربه کرده بود. با وجود رکورد ۴ ساله پاییزی، رشد ماهانه دلار در آذرماه سال‌جاری تنها ۲ سال عقب رفت. شاخص ارزی در آذر سال‌جاری ۸/ ۷ درصد افزایش قیمت را ثبت کرد که از بازدهی ۱/ ۸ درصدی آذر ۹۳ کمتر بود. با توجه به روند افزایشی دلار در پاییز ۹۵ و افزایش سرعت رشد دلار، برخی معامله‌گران انتظار دارند این روند در زمستان سال‌جاری نیز ادامه پیدا کند. انتظار ادامه روند افزایشی این عده در اولین روز زمستانی محقق شد و این ارز با ۴۵تومان افزایش از کانال ۴ هزار تومان عبور کرد و به قیمت ۴ هزار و ۱۰ تومان رسید. عده زیادی چنین افزایشی را ناشی از افزایش تقاضا در مقطع انتهایی سال میلادی دانستند.

افزایشی‌های بازار معتقدند که شاخص ارزی همچنان با توجه به نرخ حواله درهم و تقویت شاخص دلار در بازارهای جهانی توانایی رشد بیشتری را دارد. در کنار این، آنها باور دارند روند افزایشی دلار منجر به افزایش تقاضای احتیاطی در بازار خواهد شد؛ عامل دیگری که انتظارات این عده را تحت‌تاثیر قرار داده است، نامشخص بودن مواضع دونالد ترامپ نسبت به توافق هسته‌ای بوده است.  با وجود این، عده دیگری در بازار که تعدادشان نیز کم نیست، معتقدند، پس از پایان تقاضای فصلی انتهای سال، قیمت دلار توان رشد بیشتری را نخواهد داشت. به گفته این دسته، مهم‌ترین عاملی که زمینه رشد نزدیک به ۸ درصدی شاخص ارزی در آذرماه را فراهم کرد، رشد تقاضای انتهای سال و انجام تسویه‌های ارزی شرکت‌های تجاری در چنین مقطعی بوده است. به این ترتیب، این عده باور دارند در زمستان تقاضا در بازار کاهش پیدا خواهد کرد. در کنار این، کاهشی‌های بازار امیدوارند که در سه ماه انتهایی سال، میزان عرضه ارز نیز در بازار افزایش پیدا کند. افزایش بهای نفت پس از توافق اوپک، ورود ارزهای بلوکه‌شده، سهولت بیشتر در انجام مبادلات بانکی و افزایش عرضه ارز پتروشیمی‌ها در زمستان مهم‌ترین عواملی هستند که انتظارات کاهشی آنها را فعال‌تر کرده‌اند.

اهمیت مدیریت نوسانات

تقریبا تمام کارشناسان معتقدند فارغ از آنکه قیمت در چه سطحی قرار بگیرد، مدیریت دامنه نوسانات از اهمیت بالاتری برخوردار است. به گفته آنها، اگر واقعیت بازار نشان بدهد که تمایل بیشتری به ماندگاری در کانال ۴ هزار تومان وجود دارد، مقابله در برابر آن موجب بالا رفتن دامنه نوسانات خواهد شد. در واقع، رفت و برگشت میان سطح ۳ هزار و ۴ هزار تومانی تنها ثبات بازار را کم خواهد کرد.

به اعتقاد کارشناسان در چنین شرایطی مهم آن است که از سطح ۴ هزار تومان نترسیم و از هراسی که درباره این کانال قیمتی شکل گرفته است، عبور کنیم، همان‌گونه که در گذشته از هراس سطح ۳ هزار تومانی عبور کرده‌ایم. در اواسط سال ۹۲ نسبت به نوسان قیمت دلار در سطح ۳هزار تومان حساسیت وجود داشت، ولی پس از کاهش قیمت دلار به زیر این سطح در شهریور ۹۲، قیمت این ارز به سرعت به کانال ۳هزار تومان بازگشت و با کنترل دامنه نوسانات، بازار کم کم حساسیت خود نسبت به این سطح را از دست داد. به گفته این دسته از کارشناسان، اگر آثار عبور دلار از کانال ۴هزار تومان کنترل و برای مردم درباره دلایل و اثرات این عبور توضیح داده شود، به جای آنکه چنین گذر کانالی به‌صورت دردناک صورت بگیرد، با حساسیت کمتری صورت خواهد گرفت و بازار پس از مدتی به آن عادت خواهد کرد. برخی فعالان عنوان کرده‌اند، به هر حال روزی با توجه به متغیرهای اقتصادی قیمت دلار از سطح ۴ هزار تومان باید عبور کند و پذیرفت که چنین سطحی تنها یک عدد است، عددی همچون ارقام ۳ هزار و ۳ هزار و ۵۰۰ تومان که زمانی بازار به آن حساسیت داشت.

آرامش سکه

قیمت سکه در پاییز ۹۵ و روزهای ابتدایی دی‌ماه برخلاف دلار نوسان چندانی را تجربه نکرد. هر سکه طرح جدید در پاییز با رشد سه ماهه ۲/ ۲ درصدی همراه شد. در ادامه این روند افزایشی، روز پنج‌شنبه سکه با ۲ هزار تومان افزایش به قیمت یک میلیون و ۱۴۷ هزار تومان رسید. به گفته فعالان، کاهش دامنه نوسانات اونس یکی از عواملی بود که به محدود شدن تغییرات قیمت سکه در بازار داخلی کمک کرد. برخلاف آنچه برخي از كارشناسان پيش‌بيني كرده بودند، نوسان‌هاي بهاي طلا در آخرين هفته كامل سال ٢٠١٦ پردامنه نبود.

دو هفته پيش، چشم‌انداز به شدت انقباضي سياست پولي بانك مركزي آمريكا، بازارها را متاثر كرد تا برخي به اين انتظار برسند كه بازارها در هفته گذشته نوساني بمانند. با اين همه و با وجود ادامه نوسان‌هاي هميشگي، بهاي اونس فلز زرد در ٥ روز كاري گذشته تكان شديدي را تجربه نكرد. اونس در نيمه دوم هفته عمدتا پيرامون مرز ١١٣٠ دلار افت و خيز داشت كه نزديك همان كف ١٠ ماهه دو هفته پيش بود. اونس كه روزهاي چهارشنبه و پنج‌شنبه روي قيمت‌هاي ١١٣١ و ١١٢٨ دلار ايستاده بود، جمعه را هم با قيمت ١١٣١ دلار آغاز كرد. بهايي كه تا ساعت ۵ عصر روز جمعه به وقت تهران براي اونس ثبت شد، ١١٣۰ دلار بود، گرچه هم اكنون كه شما اين گزارش را مي‌خوانيد ممكن است قيمت متفاوتي به‌عنوان قيمت نهايي روز گذشته رقم خورده باشد. در هفته پيش رو بازارها تعطيلاتي خواهند داشت كه جزئيات آن در گزارش بعدي «دنياي اقتصاد» به اطلاع شما خواهد رسيد.