تمرین ثبات در بازار ارز

روز گذشته، فضای بازار ارز نسبت به روزهای قبل از آن کاملا متفاوت بود تا نرخ ارز، کمترین نوسان قیمتی را طی یک هفته اخیر تجربه کند. این ثبات قیمتی، از این جهت استثنایی بود که حاصل عملکرد متفاوت بازارساز نسبت به روزهای دیگر و دوراندیشی بازیگران بازار دلار بود. بازارساز، دیروز، بیش از آنکه در تفکر جلوگیری از افزایش قیمت باشد، سعی داشت که بهای ارز مداخله‌ای را که توسط بانک‌ها عرضه می‌شود، نزدیک به قیمت بازار تعیین کند و در مقابل بازیگران بازار نیز با تغییر سیاست و فاصله‌گیری از بازار، از خرید و فروش کور دست کشیده و سعی کردند که جهت درست قیمت را تشخیص دهند.

این مجموعه رویدادها، شرایطی در بازار به‌وجود آورد که روز گذشته به «تمرین ثبات در بازار ارز» تبدیل شود. اما تثبیت این وضعیت نیازمند تداوم راهبرد روز گذشته ازسوی بازارساز و رعایت سیاست‌های اعلانی از سوی سایر اعضای تیم اقتصادی است. به گفته کارشناسان مدیریت نوسان در کنترل قیمت، ماموریت اصلی بازارساز در روزهای پیش‌رو است و فاصله‌گیری از ادبیات غیرتخصصی و اصرار بی‌مبنا بر کاهش قیمت، رسالت سایر اعضای تیم اقتصادی عنوان می‌شود. «دنیای اقتصاد» در گزارشی به بررسی دلایل ثبات بازار ارز پرداخته است. این گزارش در کنار بررسی ثبات ارز، نوسانات نرخ سکه در روز گذشته را نیز علت‌یابی کرده است.

در روزی که بازار ارز با ثبات بود، نوسان به بازار سکه منتقل شد. با این حال، به گفته فعالان هیچ ارتباط منطقی بین نوسان این دو وجود نداشت؛ چراکه دلار تاثیر چندانی در رشد سکه نداشت. در چهارمین روز هفته، دلار در مقابل روزهای آغازین دی‌ماه نسبتا کم‌نوسان بود، ولی در بازار موازی، سکه دومین روز متوالی هیجانی را پشت‌سر گذاشت و با شکستن مرز یک میلیون و ۲۰۰هزار تومان، رکوردهای جدیدی ثبت کرد. در مقابل بازار سکه، روز سه‌شنبه بازار ارز نسبتا روز آرام و کم‌تغییری را پشت‌سر گذاشت و در نهایت با قیمت ۴ هزار و ۱۳۵ تومان به کار خود پایان داد. دلار که روز دوشنبه ۵۰ تومان افزایش قیمت را تجربه کرده بود، روز سه‌شنبه تنها ۱۰ تومان بالاتر رفت. به گفته فعالان، افزایش عرضه ارز توسط بازیگران بازارساز، مدیریت نوسان نرخ حواله درهم و کنار کشیدن شماری از معامله‌گران از جمله عواملی بودند که به کاهش نوسان شاخص ارزی کمک کردند.

به گفته فعالان، قیمت‌گذاری صرافی‌های بانکی روز سه‌شنبه بسیار نزدیک به بازار بود و بسیاری از کارشناسان این موضوع را به فال نیک گرفتند. به گفته آنها، حتی در مقاطعی از روز قیمت‌های بازار با سرعت بیشتری کاهش یافت و در این حالت قیمت صرافی‌های بانکی در مقطعی به میزان اندکی بالاتر از قیمت بازار قرار گرفت. آنچه مسلم بود مدیریت نوسان در روز سه‌شنبه به اندازه‌ای مناسب بود که دلار پس از چند روز با ثبات نسبی مواجه شد. تحولات روز گذشته نشان داد که اگر هدف بازارساز کنترل نوسان باشد، درصد موفقیت او بیشتر خواهد بود؛ بنابراین ثبات قیمت‌ها نباید تله‌ای برای فشار بر بازار در جهت کاهشی کردن قیمت باشد. کاهش قیمت‌های ناگهانی خود می‌تواند تولیدکننده نوسان باشد. این روزها که دامنه نوسان‌های بازار کم شده، بهتر است مسوولان اقتصادی غیرمرتبط با بازار ارز کمتر در این مورد موضع بگیرند و به‌خصوص وعده کاهش قیمت ندهند؛ خصوصا افرادی که در زمان بالا بودن قیمت، با انکار واقعیت‌ها صحبت از کاهش قیمت کرده‌اند، باید به این نکته توجه داشته باشند. مسوولان مرتبط با بازار ارز نیز باید علمی و با درک واقعیت‌ها صحبت و از کلی‌گویی پرهیز کنند.

در هفتمین روز دی‌ماه، سکه تمام بهار آزادی با ۳۰ هزار تومان افزایش به قیمت یک میلیون و ۲۱۷ هزار تومان رسید. این بیشترین رشد روزانه سکه از تاریخ ۵ تیر سال جاری بود و این فلز گرانبهای داخلی را به بالاترین قیمت از اوایل سال ۹۲ رساند. به گفته فعالان، افزایش تقاضای معامله‌گران بزرگ بازار، بالا رفتن تقاضای فصلی و انتظار رشد احتمالی بهای اونس مثلثی بودند که به رشد قیمت سکه کمک کردند. از این عوامل، بازیگران بازار نقش اولین عامل را بسیار پررنگ‌تر دانستند. همسو با رشد بهای سکه تمام، معاملات آتی سکه نیز رونق گرفته است. معاملات آتی سکه روز گذشته با ثبت رقم ۵۸ هزار و ۴۱۳ و همگام با رشد طلای جهانی نشان داد که بازار معاملات آتی سکه همچنان منتظر سیگنال افزایشی برای تحرکات در این بازار است.

چنانچه قیمت‌ها در سررسیدهای مختلف تا نزدیکی ۵۰ هزار تومان نیز رشد داشت، در این ارتباط سررسید شهریور با ثبت رقم افزایشی ۴۸ هزار و ۵۰۰ تومان بیشترین افزایش را در بین سررسیدهای مختلف به ثبت رساند. همچنین روز دوشنبه پس از گذشت ۴سال، رکورد معاملات آتی سکه شکسته شد.اما در بازاراز روز گذشته، نوسان قیمت دلار نسبت به روزهای پیش از آن بسیار کمتر بود. در چهارمین روز هفته، شاخص ارزی معاملات خود را با قیمت ۴ هزار و ۱۳۰ تومان آغاز کرد که افزایشی ۵ تومانی نسبت به قیمت بسته شده روز دوشنبه داشت. در ادامه روز قیمت دلار تا نزدیکی سطح ۴ هزار و ۱۵۰ تومان بالا رفت ولی نتوانست از آن عبور کند تا میزان نوسانات این ارز محدودتر از روزهای قبل شود. به گفته فعالان، افزایش عرضه بازیگران بازارساز مهم‌ترین عاملی بود که موجب شد یکی از کم‌نوسان‌ترین روزهای زمستانی رقم بخورد.

ملاحظات بازار ارز

اکثر کارشناسان تاکید دارند، در فضای کنونی بازار ارز اولویت بازارساز باید مدیریت نوسان باشد تا کاهش قیمت. در این شرایط، عامل تعیین‌کننده‌ای که در روزهای آینده در روند قیمت بازار تاثیرگذار خواهد بود، راهبردی است که بازارساز از آن استفاده خواهد کرد. روز سه‌شنبه بازارساز با استفاده از راهبرد مدیریت نوسان توانست دامنه تغییرات قیمت را محدودتر کند. در این وضعیت، فضای بازار ارز به شکلی شد که شماری از بازیگران ارزی با دوراندیشی تصمیم گرفتند از بازار کنار بروند و معامله خاصی را انجام ندهند تا جهت قیمت مشخص‌تر شود.در این شرایط، اگر بازارساز با مدیریت نوسان ثبات بازار را هدف قرار دهد، امکان تعدیل انتظارات افزایشی وجودخواهد داشت. البته این امر به شرطی صورت خواهد گرفت که بازارساز در دام وسوسه ناگهانی کاهش قیمت‌ها قرار نگیرد. به‌نظر برخی اقتصاددانان و با استفاده از تجارب جهانی، در وضعیت کنونی، کاهش و افزایش شدید قیمت مانند دو لبه یک قیچی است و می‌تواند رفتارهای سفته‌بازی را تشدید کند. به گفته کارشناسان، کاهش شدید قیمت‌ها در حال حاضر تنها به سود یک بخش از دلالان خواهد بود که در انتظار پایین آمدن قیمت‌ها و حمله‌های سفته‌بازانه به بازار هستند.

این در حالی است که بخش‌های زیادی از اقتصاد کشور، هزینه‌های دلار ۴ هزار تومانی و قیمت‌های نزدیک به آن را داده‌اند ولی در شرایطی که بخش‌های دیگر اقتصاد می‌توانند از منافع دلار ۴ هزار تومانی بهره ببرند، کاهش قیمت به منزله محرومیت از این منفعت برای صادرات و رقابت‌پذیری تولیدات داخلی خواهد بود. در یک ماه گذشته و هنگامی که قیمت دلار افزایش یافت، بهای بسیاری از کالاها از جمله کالاهای دیجیتالی تحت‌تاثیر رشد آن بالا رفت. اگر بهای دلار در روزهای آینده کاهش پیدا کند، به‌دلیل چسبندگی قیمت‌ها، بهای کالاهایی که افزایش یافته است، پایین نخواهد آمد. در این شرایط و هنگامی که سایر بخش‌های اقتصاد، بهای دلار افزایشی را پرداخته‌اند، می‌توان با مدیریت نوسان، زمینه کسب منفعت سایر بخش‌های اقتصادی را فراهم کرد. در کنار این، تنها عاملی که می‌تواند سد سفته‌بازها شود، پایداری قیمت و ثبات بازار است. به گفته کارشناسان، به همین دلیل مسوولیت بازارساز در روزهای جاری مدیریت نوسان خواهد بود زیرا در شرایط نوسان، غیر‌قابل پیش‌بینی بودن و نوسان‌سازی منجر به افزایش سفته‌بازی می‌شود. این موضوع می‌تواند روند حاکم بر اقتصاد کلان را مختل کند و با اختلال در این روندها فضا را برای آحاد اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی کند. به این ترتیب، با هدف دور کردن فضای کسب‌و‌کار از شرایط غیر قابل پیش‌بینی باید ثبات و مدیریت نوسان در دستور کار اصلی بازارساز قرار بگیرد.

علل رشد سکه

در حالی که در ابتدای روز، فعالان بازار آغاز افزایشی اونس در بازارهای جهانی را عامل اصلی رشد سکه دانستند، تندتر شدن شیب افزایش قیمت موجب شد که استدلال‌های جدیدتری در بازار مطرح شود. دراین بین، بیشتر بازیگران تاکید می‌کردند که معامله‌گران بزرگ در موقعیت خرید قرار گرفته‌اند و با افزایش حجم خریدهای خود موجب کاهش حجم فیزیکی سکه در بازار شده‌اند. به گفته برخی فعالان، این عده در گذشته به میزان زیادی سکه خریداری کرده‌اند و سعی دارند با بالا بردن بیشتر قیمت، سود بیشتری کسب کنند.

این در حالی است که عده‌ای دیگر باور دارند پس از ماه محرم و صفر، تقاضا برای خرید سکه در بازار افزایش پیدا کرده و این روند تا ابتدای سال ۹۶ ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر، عده‌ای دیگر باور دارند ممکن است روند افزایشی بهای اونس در ابتدای سال ۲۰۱۷ کلید بخورد. با چنین انتظاراتی، تمایل به خرید در بازار افزایش پیدا می‌کرد. با این حال، اگر بدون محاسبه مالیات بر ارزش افزوده قیمت سکه بازار را با ارزش ذاتی آن مقایسه کنیم، سکه بالای ۹۰ هزار تومان حباب دارد. برخی فعالان، با اشاره به این حباب از روند قیمت سکه ناراضی و انتظار دارند با افزایش عرضه زمینه برای طبیعی‌تر شدن قیمت‌ها فراهم شود. این در حالی است که گروه دیگری اعتقاد دارند، قیمت سکه دارای حباب نیست.