رشد ۳۴ درصدی تقاضای طلا در ترکیه

تلاش بانک مرکزی ترکیه در راستای مهار تورم ۲رقمی و جلوگیری از سقوط ارزش لیر، با سخنرانی «رجب طیب اردوغان» پوچ شد. رئیس‌جمهوری ترکیه، نرخ بهره را ابزار دشمنان ترکیه و «مادر تمام شیاطین» توصیف کرد. دولت استانبول خواهان نرخ سود پایین است تا روند رشد اقتصادی ترکیه تا زمان انتخابات زودهنگام حفظ شود. سقوط ارزش لیر در سال جاری میلادی منجر به افزایش تقاضای طلا شده است. مردم ترکیه در ۳ماه ابتدایی سال جاری میلادی بالغ بر ۹۵۰ میلیون دلار طلا خریده‌اند که رشد سالانه بی‌سابقه ۳۴ درصدی را نشان می‌دهد.

سناریوی سقوط لیر ترکیه به کف تاریخی بازهم تکرار شد. شواهد باز هم از وجود ردپای «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهوری ترکیه در پرونده نزول اخیر ارزش لیر نسبت به دلار آمریکا حکایت دارند. اردوغان پس از نشست روز جمعه با مشاوران اقتصادی‌اش درباره سیاست پولی اظهار نظر جدیدی ارائه داد که تلاش وی برای دخالت مستقیم در امور مربوط به بانک‌مرکزی را مسجل کرد. رئیس‌جمهوری ترکیه علاوه بر مطالبه نرخ‌های پایین بهره، نرخ بهره را «مادر تمام شیاطین» خطاب کرد! بروز این رویکرد آنهم زمانی‌که بانک‌مرکزی ترکیه در راستای مهار تورم ۲رقمی و مقابله با بحران ارزی در حال تلاش است، سرمایه‌گذاران داخلی را سردرگم کرد.

به این ترتیب، اختلاف عقیده دولت و بانک‌مرکزی به بازارها نفوذ کرد و نرخ برابری دلار به لیر را به رکورد ۳۷/ ۴ رساند.  بانک‌مرکزی رشد نرخ بهره را ابزار مناسب برای شرایط فعلی اقتصاد ترکیه می‌داند؛ اما اردوغان و مشاوران اقتصادی وی با این سیاست مخالف هستند و به کاهش نرخ بهره برای بقای رشد اقتصادی گرایش دارند. دولت  بسته‌های انبساطی خود را پیش از انتخابات ژوئن تقویت کرده است تا موفقیت خود را در کارزار سیاسی پیش رو تضمین کند؛ اما سرمایه‌گذاران نگران رشد افزون بر ظرفیت ترکیه هستند.

لیر نسبت به دلار در سال جاری میلادی بالغ بر ۱۲ درصد تضعیف شده است و تورم نزدیک به نرخ ۱۱ درصدی حرکت می‌کند. پول ترکیه روز پنجشنبه به دلیل افزایش گمانه‌ها درخصوص افزایش نرخ بهره فوری از سوی بانک‌مرکزی وارد کانال افزایشی شده بود؛ اما بلافاصله پس از اظهار نظر اردوغان وارد سراشیبی شد. اردوغان، رشد نرخ بهره را ابزار دشمنان ترکیه توصیف کرد که پشت سفته‌بازان بازار ارز و لابیگران نرخ سود پنهان شده‌اند.

لیر پس از این اظهارات نزدیک به ۴/ ۱ درصد نزول کرد؛ چراکه فشار اردوغان به بانک‌مرکزی در راستای جلوگیری از افزایش نرخ بهره، پیام روشن رئیس‌جمهور به سیاست‌گذاران پولی بود. نسبت تسهیلات به سپرده در نظام بانکی ترکیه باتوجه به افزایش وابستگی بخش فاینانس به استقراض از منابع خارجی به ۱۲۰ درصد افزایش یافته است که رکورد تاریخی محسوب می‌شود. 

علاوه بر این، نسبت بدهی‌های ارزی (FX-Denominated Debt) نسبت به تولید ناخالص داخلی نیز با ثبت رکورد ۵/ ۶۹ درصدی، با فاصله زیادی رتبه اول از این حیث را در مقایسه با سایر بازارهای نوظهور به ترکیه اختصاص داده است.  این نسبت در سال ۲۰۰۹ میلادی، ۲/ ۳۹ درصد بود که از رشد شدید بدهی و افزایش وابستگی به وام‌های خارجی حکایت دارد. لهستان با نسبت ۵/ ۵۳ درصدی در رتبه دوم و آرژانتین با نسبت ۵۱ درصدی سومین کشور در میان اقتصادهای نوظهور هستند که با بحران بدهی‌های ارزی مواجه شده‌اند.

پناه مردم ترکیه به طلا

سقوط ارزش پول ملی ترکیه همزمان با تداوم ماندگاری نرخ تورم ۲رقمی، مردم این کشور را به بازار طلا کشانده است. مردم ترکیه برای محافظت از سرمایه خود به خرید زیورآلات، شمش و انواع سکه از جنس طلا روی آورده‌اند. شهروندان ترکیه در ۳ماه ابتدایی سال جاری میلادی بالغ بر ۹۵۰ میلیون دلار طلا خریده‌اند که نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۷ رشد ۳۴ درصدی را نشان می‌دهد. این میزان از رشد با توجه به داده‌های شورای جهانی طلا، رتبه دوم در مقایسه با سایر کشورها را برای ترکیه همراه داشته است. پناه به ذخایر امن همواره نشانه‌ای از وجود تلاطم در اقتصاد است و رشد ۳۴ درصدی از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران نسبت به بهبود وضعیت در میان‌مدت (بازه ۲ساله) حکایت دارد.