ابهامات بازارثانويه ارز را برطرف كنيد

دوازدهم تیر بود که وزیر اقتصاد از تشکیل بازار ثانویه ظرف ۴۸ ساعت خبر داد. یک روز پس از اعلام این خبر نیز، رئیس کل بانک مرکزی از آغاز به‌کار این بازار خبر داد و گفت که بازار ثانویه کار خود را آغاز کرده و از محل ۲۰ درصد صادرات کالاهای بخش خصوصی فعال می‌شود. آنطور که اعلام شده، در این بازار واردکننده با صادرکننده تفاهم می‌کند و البته ارز به صورت فیزیکی ارائه نمی‌شود، بلکه از حساب صادرکننده به حساب واردکننده منتقل می‌شود. در واکنش به ایجاد بازار ثانویه، مسئولان و صاحب‌نظران اقتصادی واکنش‌های بعضا متفاوتی ابراز داشتند.

برخی آن را به فال نیک گرفتند و برخی نگران شروع سوداگری جدیدی در بازار ارز شدند. در همین راستا، روز گذشته دبیر اسبق کانون صرافان شرط موفقیت بازار ثانویه را حضور صرافی‌ها دانست و همزمان رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت ایران برای عدم بازگشت به سیستم سبزه‌میدانی، خواستار لحاظ مکانیزم بورسی برای تعیین نرخ پایه در بازار ثانویه شد. مجلسی‌ها نیز در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری عدم شمول بازار ثانویه به ارائه ارز حاصل از صادرات کالاهای پتروشیمی، فولادی و کانی‌های فلزی را چالش جدیدی برای سیاست‌های ارزی دولت اعلام کردند.

صرافی‌ها حضور داشته باشند

روز گذشته دبیر اسبق کانون صرافان با استقبال از ایجاد بازار ثانویه به‌منظور شفافیت و تعادل عرضه و تقاضا، شرط موفقیت این بازار را حضور صرافی‌ها دانست. امیر نجومی با بیان اینکه بازار ثانویه ارزی بر اساس سامانه نیما می‌تواند روی تابلوی معاملات بورس یا تابلوی معاملات دیگری فعالیت کند، افزود: با توجه به اینکه ارز حاصل از عملیات صادرکننده در یک کشور و واردکننده نیز در کشور دیگری حضور دارد، بدون حضور صرافان برای تجمیع ارزهای دوطرف، طرح بازار ثانویه ارزی شکست خورده است.

او با بیان اینکه ایجاد بازار ثانویه ارزی برای کشف قیمت و شفافیت و همچنین تعادل عرضه و تقاضا را باید، به فال نیک گرفت، عنوان کرد: با توجه به تفاوت میان ارزهای مختلف و همچنین تمایل صادرکننده به تبدیل ارز خود در خارج از کشور و با توجه به اینکه منابع پولی واردکنندگان همگی در یک کشور قرار دارد، مکانیزمی که امکان تبدیل ارز به قیمت واقعی بازار را فراهم کند، هنوز در طرح بازار ثانویه ارزی مغفول مانده است.

تعیین نرخ با مکانیزم بورسی

همچنین رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت ایران، خواستار تعیین مکانیزم بورسی برای تعیین نرخ پایه در بازار ثانویه شد تا کشف قیمت که یکی از ابهامات خرید و فروش ارز در بازار ثانویه است، رفع شود. بابک افقهی افزود: ابهام جدی در کشف قیمت در بازار ثانویه وجود دارد و این موضوع، ما را به سیستم سبزه‌میدانی برمی‌گرداند که مردم از چند نفر سوال کنند و از قیمت معامله در سامانه نیما، مطلع شوند.

در چنین شرایطی همچنان صرافان قدیم و سیستم غیرشفاف، نرخ را تعیین می‌کنند و بازاری ایجاد می‌شود که به‌صورت پراکنده، غیرشفاف و نامشخص، معامله و خرید و فروش را صورت می‌دهد؛ پس هیچ فردی هم در جریان نیست که چرا این قیمت تعیین شده است؛ بنابراین اگر سیستم کشف قیمت به عهده بورس گذاشته شده و کارگزاری‌ها وارد عمل شوند، قیمت نیز بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و اظهارنامه‌های صادراتی نیز از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا، کشف قیمت می‌شوند. او اظهار کرد: در آن سیستم، اتفاقی که رخ می‌دهد، آن است که همه به طور شفاف، معامله حواله‌های ارزی را ملاحظه می‌کنند؛ در حالی‌که سامانه نیما این اجازه را به افراد دیگری نمی‌دهد که به غیر از دو طرف معامله، نرخ را مشاهده کنند.

یک پیشنهاد به دولت

یک اقتصاددان نیز ضمن استقبال از ایجاد بازار ثانویه ارز در بورس گفت: امیدوارم تبدیل ارز صنایع فولاد، پتروشیمی و صنایع معدنی در ایران الزام نشود، چراکه این اقدام خروج سرمایه سنگینی را از کشور رقم می‌زند. بهمن آرمان افزود: کسانی که به دولت دارند فشار می‌آورند تا برای تنظیم بازار، ارز حاصل از صادرات پتروشیمی و فولاد را وارد بازار کنند تا التهاب فروکش نکند، رهنمود اشتباهی می‌دهند، چراکه ارز صادرات این واحدها که رقمی در حدود ۲۰ میلیارد دلار را تشکیل می‌دهد، به‌طور مستقیم در طرح‌های توسعه آنها سرمایه‌گذاری می‌شود.

نامه مجلسی‌ها به رئیس‌جمهوری

روسای کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه و بودجه و رئیس کمیته پولی و بانکی مجلس نیز در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری عدم شمول بازار ثانویه به ارائه ارز حاصل از صادرات کالاهای پتروشیمی، فولادی و کانی‌های فلزی را چالش جدیدی برای سیاست‌های ارزی دولت دانستند. در بخشی از این نامه آمده است که: از مجموع اظهارات جنابعالی، معاون اول محترم رئیس جمهور و رئیس کل محترم بانک مرکزی اینگونه مستفاد می‌شود که بازار متشکل ارزی مورد نظر دولت، بازاری است با گستره و عمق اندک. به این معنی که تصمیم گرفته‌اید فقط ارز ناشی از صادرات کالاهای گروه سوم در این بازار عرضه شود. تصمیم ارزی جدید دولت در صورتی کارآمد و اثرگذار خواهد بود که از گستره و عمق کافی برخوردار باشد.

سوسن یحیی‌پور