به گزارش فرادید، ایده‌ها درباره پراکندگی جهانی انسان‌های نوع ما (هومو ساپینس) در طول زمان تغییر کرده است. امروزه انسان‌ها در هر قاره‌ای جز قطب جنوب زندگی دائمی دارند، اما همیشه این‌طور نبوده است. پس از اینکه گونه‌ی ما یعنی هومو ساپینس حداقل سی هزار سال پیش در آفریقا ظاهر شد، برخی از آنها در نهایت به خارج از آنجا سفر کردند و در سراسر جهان پراکنده شدند.
پرسشی که در این مطلب به پاسخ آن می‌پردازیم اینست که نخستین انسان‌های مدرن یا هوموساپینس‌ها چه زمانی به هر یک از هفت قاره رسیدند؟
خروج از آفریقا
امروزه ایده‌های پذیرفته‌شده درباره تکامل انسان نظریه «خروج از آفریقا» است که بر اساس آن هومو ساپینس در آفریقا تکامل یافت و به سایر قاره‌ها پراکنده شد، گاهی جایگزین سایر اعضای جنس هومو یا هومینین‌ها شد یا با آنها آمیزش کرد.
برخی دانشمندان زمانی فرضیه «چندمنطقه‌ای» را در نظر می‌گرفتند که بر اساس آن هومو ساپینس در مکان‌های دیگری مانند اروپا و آسیا نیز تکامل یافت. به گفته مایکل پتراگلیا، دیرین‌انسان‌شناس و مدیر مرکز تحقیقاتی تکامل انسان در دانشگاه گریفیث در بریزبن استرالیا، این فرضیه اکنون رد شده است: «هیچ حمایتی از فرضیه چندمنطقه‌ای تکامل انسان وجود ندارد. تمام شواهد به منشأ و حرکت هومو ساپینس از آفریقا اشاره دارند.»
بر اساس مطالعات اخیر، هومو ساپینس حدود ۳۰۰.۰۰۰ سال پیش از هومینین‌های قبلی در آفریقا تکامل یافت و گونه ما نخستین بار از آنجا حدود ۲۰۰.۰۰۰ سال پیش پراکنده شد یا حدود ۱۰۰.۰۰۰ سال پس از تکامل.
ورود به آسیا
گونه‌ی ما ابتدا از آفریقا به منطقه مدیترانه شرقی پراکنده شد، احتمالاً از راه منطقه سینا بین مصر، اردن و اسرائیل. اگرچه امروزه سینا بیابانی است، دانشمندان معتقدند وقتی انسان‌های مدرن نخستین بار به آنجا سفر کردند، بسیار سبزتر بوده است.
بر اساس یک فرضیه دیگر، انسان‌های اولیه مدرن از آفریقا از راه یک پل زمینی در انتهای جنوبی دریای سرخ به شبه‌جزیره عربستان سفر کردند که احتمالاً آن زمان سبزتر بوده است. مطالعه‌ای که سال ۲۰۰۶ منتشر شد نشان داد چنین پلی وجود نداشته است. با این حال، محققان یادآوری کردند باب المَندَب (به معنای تنگه اشک‌ها) همیشه به اندازه چند مایل عرض داشته، بنابراین ممکن است انسان‌ها با شنا یا قایق‌سواری از آن عبور کرده باشند.
هومو ساپینس از مدیترانه شرقی سریعاً به شرق و به سمت آسیا پراکنده شد. پتراگلیا می‌گوید امواج مختلفی از انسان‌های اولیه ممکن است بیش از ۱۰۰.۰۰۰ سال پیش در سواحل نزدیک آسیا مستقر شده و سپس به مناطق داخلی آن حرکت کرده باشند. بین ۵۴.۰۰۰ تا ۴۴.۰۰۰ سال پیش، برخی هومو ساپینس‌ها با دنیسوان‌ها (گونه‌ای دیگر از انسان‌های اولیه) آمیزش کردند. از این رو، واریانت‌های ژنی دنیسوان‌ها اکنون در ژنوم‌های بسیاری از آسیایی‌ها مشاهده می‌شود.
ورود به اروپا
قدیمی‌ترین شواهد هومو ساپینس در اروپا از غار آپیدیما در جنوب یونان بدست آمده که قدمت آنها به حدود ۲۱۰.۰۰۰ سال پیش می‌رسد، اما اگر این تاریخ‌گذاری درست باشد، ممکن است از یک موج بسیار اولیه مهاجرت هومو ساپینس نشأت گرفته باشد که در اثر یک دوره یخ‌زدگی از بین رفته یا به عقب بازگشته است.
به طور معمول، دانشمندان قبول دارند گونه‌ی ما به شکل دائم بین ۵۰.۰۰۰ تا ۶۰.۰۰۰ سال پیش به اروپا رسید و آن زمان با جمعیت‌های موجود از خویشاوندان نزدیک خود یعنی نئاندرتال‌ها آمیزش کرد و جایگزین آنها شد.
ورود به اقیانوسیه
تاریخ‌گذاری دی‌ان‌ای میتوکندریال نشان داده که هومو ساپینس حدود ۶۰.۰۰۰ سال پیش به جنوب‌شرقی آسیا رسید و از آنجا به مناطق ماقبل‌تاریخی سوند و ساهول که بعدها به جنوب‌شرقی آسیا و استرالیا تبدیل شدند، پراکنده شد که آن زمان عمدتاً خشکی بودند.
شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد انسان‌های مدرن تا ۵۰.۰۰۰ سال پیش در منطقه گینه نو حضور داشتند. اکنون دانشمندان فکر می‌کنند آنها از آنجا به جزایر اقیانوس آرام در امواجی از مهاجرت پراکنده شده‌اند که شامل گسترش لاپیتا در حدود ۳.۰۰۰ سال پیش و گسترش پولینزی در حدود ۱.۵۰۰ سال پیش می‌شود.
ورود به آمریکای شمالی
نظریه پیشرو در مورد منشأ بومیان آمریکای شمالی این بود که سرخپوستان دیرین حدود ۱۳.۰۰۰ سال پیش از سیبری از راه یک پل خشکی به نام برینگیا به آلاسکا رسیدند. اما باستان‌شناسان اکنون شواهدی از سکونتگاه‌های پیش‌کلوویسی و حتی ردپای انسانی قدیمی‌تر از نیومکزیکو کشف کرده‌اند که نشان می‌دهد نخستین انسان‌های شمالی از این مسیر و شاید از سواحل اقیانوس آرام حداقل ۲۳.۰۰۰ سال پیش وارد شده‌اند.
ورود به آمریکای جنوبی
شواهد باستان‌شناسی و ژنتیکی نشان می‌دهد انسان‌های مدرن اولیه از شمال آمریکا از راه آمریکای مرکزی به آمریکای جنوبی پراکنده شدند، جایی که فسیل‌ها و آثار باستانی نشان می‌دهد آنها حدود ۱۵.۰۰۰ سال پیش به آنجا رسیدند. برای نمونه، قدمت مونته ورد ۲ در جنوب شیلی به حدود ۱۴.۵۵۰ سال پیش بازمی‌گردد. با این حال، برخی دانشمندان بر سر تاریخ ورود نخستین انسان به آمریکای جنوبی اختلاف نظر دارند.
ورود به قطب جنوب
طبق آنچه به طور معمول گفته می‌شود، نخستین فردی که به قطب جنوب رسید، جان دیویس، کاشف و شکارچی آمریکایی بود که گفته می‌شود سال ۱۸۲۱ به این قاره رسید. با این حال، ادعای او مورد بحث و اختلاف نظر است. ممکن است این فرد هنریک بول، تاجر نروژی یا کارستن بورچگرونک، کاشف نروژی باشد که هر دو ادعا کرده‌اند سال ۱۸۹۵ به آنجا رفته‌اند. این نظریه نیز مطرح شده که مائوری‌های اولیه از نیوزیلند در قرن هفتم به قطب جنوب سفر کرده‌اند، اما این نظریه از سوی بسیاری از مورخان و دانشمندان رد شده است.
- 11
- 6
