کمبود ۳ شربت‌ سرماخوردگی برای کودکان/ سرم؛ همچنان سهمیه‌بندی

دکتر سیدعلی فاطمی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت کمبودهای دارویی در کشور، گفت: در حال حاضر عمدتا در داروهایی که به صورت شربت هستند و عمدتا برای مصرف کودکانند، کمبود داریم که اصلا هم وارد نشده است. در حال حاضر در زمینه شربت سرماخوردگی کمبود داریم. کمبود شربت دیفن‌هیدرامین هم وجود دارد. برای تب بچه‌ها نه شربت استامینوفن و نه بروفن به اندازه کافی پیدا نمی‌شود. شیاف استامینوفن برای کودکانی که خیلی کوچک هستند و باید استامینوفن را به صورت شیافت استفاده کنند، نیز در داروخانه‌ها جزو اقلام خیلی کمیاب به حساب می‌آیند یا برای سرفه کودکان هم داروها کمبود دارند.

وی افزود: بنابراین علاوه بر کمبودی که در حوزه آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارد، کمبودهایی در سایر اقلام هم داریم و حتی داروهای خیلی ساده مانند قطره نمکی شست‌وشوی بینی نیز که برای کودکان استفاده می‌شد هم در داروخانه‌ها پیدا نمی‌شود.

چرا مکمل‌ها در داروخانه‌ها فراوانند، اما دارو دچار کمبود شده؟

فاطمی افزود: این در حالی است که در داروخانه‌های ما وفور شربت‌های تقویتی و نیروزا و انواع قرص‌ها و کپسول‌های مکمل وجود دارد که ضروری نیستند، اما از آنجایی که قیمت‌گذاری‌شان آزاد است، همه دارند آن‌ها را تولید می‌کنند. ای کاش برنامه‌ریزی و مدیریت درستی وجود داشت که اجازه نمی‌داد بحران کمبود دارو در کشور ایجاد شود.

وضعیت سرم در کشور

فاطمی درباره وضعیت کمبود سرم نیز گفت: وضعیت تامین سرم نسبت به قبل بهتر شده، اما همچنان جزو اقلامی است که کمبود دارد و همچنان به صورت سهمیه‌ای و جیره‌بندی به داروخانه‌ها ارائه می‌شود.

تاثیر کاهش مالیات بر ارزش افزوده مواد اولیه بر رفع کمبودهای دارویی

وی درباره تاثیر کاهش مالیات بر ارزش افزوده مواد اولیه دارویی از ۹ درصد ارز نیمایی به یک درصد ارز نیمایی در رفع کمبودهای دارویی، گفت: باید توجه کرد که اجرای طرح دارویاری خدمت بزرگی به صنعت داروسازی کشور بود که دیگر مجبور نیستند در صف ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی بمانند و ارز نیمایی را تهیه می‌کنند. با این حال باید توجه کرد که شرکت‌های دارویی نسبت به قبل شش تا هفت برابر نقدینگی بیشتری نیاز دارند. شرکتی که A ریال برای خرید مواد اولیه کنار گذاشته، ‌اکنون باید A ضربدر هفت ریال کنار بگذارد. در نتیجه شرکت‌ها دچار کمبود نقدینگی شدند. البته اعلام شد که از طریق تسهیلات بانکی می‌توانند نقدینگی را تامین کنند که باید در این زمینه کمک شود.

فاطمی گفت: نکته دوم هم بحث مالیات بر ارزش افزوده مواد اولیه بود. زمانیکه این ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده بخشی از ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌شد، خیلی بزرگ نبود، ‌ اما وقتی با ارز نیمایی محاسبه شد، عدد بسیار بزرگی می‌شد که این مالیات هم برای تولیدکنندگان سنگین بود. خوشبختانه مالیات بر ارزش افزوده مواد اولیه دارویی به یک درصد کاهش یافت که کمکی به صنعت داروسازی بود که بتواند خریدش را راحت‌تر انجام دهد.

نایب رییس انجمن داروسازان ایران علت آسیب‌پذیر بودن بازار دارو و ایجاد کمبودها متعدد در کشور، گفت: باید توجه کرد که علت مهم این است که به اندازه کافی در ایران ذخیره استراتژیک دارو ایجاد نمی‌کنیم. دارو مانند پوشاک و ... نیست که بتوان خرید آن را عقب انداخت. حتی دارو از غذا هم حساس‌تر است. زیرا غذا را می‌توان در شرایطی تغییر داد، اما دارو باید همان لحظه به دست بیمار برسد و به همین دلیل دارو جزو اقلام استراتژیک و حتی حیاتی محسوب می‌شود و به همین دلیل همه کشورها ذخایر استراتژیک دارو ایجاد می‌کنند. متولی و مطالبه‌گر این موضوع هم باید سازمان پدافند غیرعامل باشد.

ضرورت ایجاد ذخایر استراتژیک برای داروهای اساسی در کشور

فاطمی گفت: باید هر کشوری دو تا سه ماه ذخیره دارویی داشته باشد و اگر به هر دلیلی تولیدکنندگانی بر سر قیمت با سازمان غذا و دارو مشکل داشتند و تولید نکردند، باید بتوانیم از طریق ذخایر دارویی داروی کشور را تامین کنیم. در زمانی دیدیم که به دلیل مصرف رمدسیویر به دلیل کرونا، تزریق سرم بالا می‌رود در این شرایط باید از ذخایر سرم استفاده کنیم یا به دلیل توقف تولید در یک کارخانه، کمبود سرم ایجاد می‌شود. عملا در کشورمان ذخایر استراتژیک دارو تعریف نشده و حتی اگر برنامه آن روی کاغذ وجود داشته باشد، اما در عمل چنین چیزی نداریم. البته ذخیره استراتژیک به این معنا نیست که قرار باشد انبارهای بزرگ ایجاد کنند، بلکه هر شرکتی باید ملزم باشد که خودش ذخایری داشته باشد و هر زمان هم از آن ذخایر برداشت شد، بلافاصله آن را پر کند. این در حالی است که اغلب شرکت‌های دارویی در کشور به اندازه نیاز، دارو تولید شده و به بازار می‌دهند.

وی تاکید کرد: رییس جدید سازمان غذا و دارو باید اولین اولویتش ایجاد ذخایر استراتژیک باشد. البته این ذخایر هم شامل داروهای اساسی است مانند آنتی‌بیوتیک، ‌ سرم و... اینطور نیست که قرار باشد ذخیره استراتژیک از همه داروها وجود داشته باشد، بلکه داروهای اساسی و اولویت‌دار که شامل ۴۰۰ تا ۵۰۰ قلم دارو هستند، ‌ باید ذخیره استراتژیک برایشان تعریف شود.

گفتنی است؛ پیش از این و در اوایل مهرماه، دکتر سیدعلی فاطمی _ نایب رییس انجمن داروسازان در گفت‌وگو با ایسنا از کمبود برخی آنتی‌بیوتیک‌ها در آستانه فصل سرد خبر داده بود. مسوولان وزارت بهداشت و هلال احمر نیز اخیرا از ورود و توزیع ۵۰ تن محموله دارویی آنتی بیوتیک  شامل ۳.۵ میلیون عدد انواع سوسپانسیون آنتی بیوتیک اطفال، آموکسی سیلین، کوآموکسی کلاو، سفکسیم، سفالکسین و آزیترومایسین از طریق هند به کشور خبر دادند؛ این درحالیست که فاطمی این میزان را به اندازه نیاز داروخانه‌ها نمی‌داند و پیش از این در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرده بود که کماکان اگر به داروخانه‌ها مراجعه شود، متاسفانه در مقاطعی آنتی‌بیوتیک ندارند.

***

کمبود داروی کودک در کشور و حق سلامت کودکان

کامبیز نوروزی حقوقدان نوشت: در حوزه حقوق سلامت، حق سلامت کودکان در اولویت خاص قرار می‌گیرد.

دیروز برای کودک دوساله‌ای که سرماخورده و تب کرده‌ بود دنبال شربت استامینوفن یا شربت بروفن بودیم. من و پدر بچه هریک جداگانه جمعا ۱۴-۱۵ داروخانه را گشتیم. هیچکدام نداشتند تا بالاخره از یکی از آنها که از قبل استامینوفن داشت یکی گرفتیم.

کودکان در گروه سنی آسیب‌پذیر قرار دارند که ساده‌ترین بیماری‌ها ممکن است به مرگ یا نقص عضو آنها بیانجامد. از طرفی برخی بیماری‌ها مثل سرماخوردگی در میان کودکان شایع است و داروهای این نوع بیماری‌ها پرمصرف و مورد نیاز همه کودکان است. کمبود این نوع داروها، مثل تب‌برهایی از قبیل شربت استامینوفن و بروفن حق سلامت کودکان را به شدت به خطر می‌اندازند.

نکته آنکه این نوع داروها از داروهای پیچیده و گرانقیمت نیستند که تهیه یا تولید آن دشوار باشد. کمبودهایی از این دست نشان‌دهنده مدیریت ناکارآمد، بی‌برنامگی و از هم گسیختگی نظام تصمیم‌گیری و اجرایی است‌. 

هرچند کشور درگیر مشکلات و بحرانهایی است که کمبود این داروها در برابر آنها به چشم نیاید ولی اگر احساس مسئولیتی وجود داشته باشد باید این نشانه‌ها را برای فهم میزان ناکارآمدی و گسیختگی نظام اجرایی کشور خیلی خیلی جدی تلقی کند. چیزی شبیه لکه‌های اندک و کوچک و ناچیز پوستی که نشانه سرطان پوست‌اند.