با وجود اینکه سال‌هاست درباره مکمل‌های ورزشی که عمدتا در باشگاه‌های بدنسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد هشدار داده می‌شود، همچنان بازار خرید و فروش این مکمل‌ها داغ است. هشدار‌دهنده اینکه‌درصد بالایی از این مکمل‌ها به‌صورت قاچاقی وارد کشور می‌شود، حال آنکه به‌دلیل حساسیت موضوع باید نظارت‌های بهداشتی زیادی روی ورود این مکمل‌ها وجود داشته باشد. به‌تازگی سرپرست اداره کل فرآورده‌های سنتی، طبیعی و مکمل سازمان غذا و دارو گفته است: برآوردهای سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد، حداقل بین ۱۰ تا ۱۲درصد از آمار فروش محصولات مکمل تغذیه‌ای و ورزشی در سال، احتمالا قاچاق است.
بیماری‌های در کمین بدنسازان را می‌توان به‌دلیل مصرف داروهای مکمل و نوع تغذیه دانست. مکمل‌های بدنسازی، مکمل‌های غذایی هستند که از سوی ورزشکاران و به‌ویژه افراد بدنساز یا به اصطلاح بادی‌بیلدینگ کار مصرف می‌شوند. این مکمل‌ها به دلایل مختلف همچون تسریع افزایش وزن، تسریع کاهش وزن و بهبود ظاهر ورزشکار مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روزها استفاده از انواع هورمون‌های نیروزا میان جوانانی که تب داغ تناسب اندام و عضلانی شدن را در سر دارند رایج شده است. این در حالی است که نمی‌توان اصل یا تقلبی‌بودن داروهای موجود در بازار را با قطعیت تشخیص داد و همین باعث شده تا داروهای تقلبی به میزان قابل توجهی در بین ورزشکاران مصرف شود. این داروها به‌دلیل تقلبی بودن، ترکیبات مشخصی ندارند و مشخص نیست که چه تاثیرات مخربی بر بدن مصرف‌کنندگان دارند.
باید توجه داشت، کسانی که تمایل دارند از داروهای مکمل اصل استفاده کنند، تنها باید این داروها را از مراکز مجاز، یعنی داروخانه‌ها، تهیه کنند و توجه داشته باشند که مکمل خریداری شده‌شان، برچسب اصالت و سلامت و کد رهگیری داشته باشد. در آذر ۹۶، عضو هیات‌مدیره انجمن ترومای ایران با انتقاد از مصرف داروها و مکمل‌های بدنسازی توسط برخی جوانان گفت: « مصرف این گونه داروها سبب سیاه شدگی سر استخوان ران در ناحیه لگن و معلولیت‌های ناتوان‌کننده می‌شود.» ذبیح ا... حسن‌زاده اظهار کرد:
« این داروها معمولا در باشگاه‌های بدنسازی در اختیار جوانان گذاشته می‌شود یا در فضای مجازی و ماهواره تبلیغات زیادی روی آنها انجام می‌شود؛ در تبلیغات ماهواره‌ای به شدت روی افکار عمومی کار می‌شود تا ضرورت مصرف دارویی را القا کنند.» درضمن مصرف این داروها عوارض کلیوی و کبدی شدید ایجاد می‌کند، زیرا متابولیسم و سوخت و ساز این داروها در این اعضا انجام می‌شود. برای مثال این داروها نه‌تنها قد را بلند نمی‌کند، بلکه هزینه‌های سنگینی بر افراد تحمیل کرده و سلامتی آنها را نیز تهدید می‌کند.
قاچاق ۱۸۰۰میلیارد تومان مکمل‌ها
سرپرست اداره کل فرآورده‌های سنتی، طبیعی و مکمل سازمان غذا و دارو گفت: برآوردهای سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد، حداقل بین ۱۰ تا ۱۲درصد از آمار فروش محصولات مکمل تغذیه‌ای و ورزشی در سال، احتمالا قاچاق است. مهناز خانوی افزود: فروش مکمل تولیدی و وارداتی بین ۱۰ تا ۱۵هزار‌میلیارد تومان است، اگر ۱۲درصد این رقم قاچاق باشد،هزار و ۸۰۰میلیارد تومان عدد قاچاق مکمل‌های ورزشی و غذایی در کشور است.
او ادامه داد: در حال حاضر ۶۰درصد مکمل‌های مصرفی از جمله قرص، کپسول و شربت‌های مکمل در داخل تولید می‌شوند، اما از نظر عددی فروش این محصولات تنها ۳۰درصد است، یعنی مصرف‌کننده به‌لحاظ فرهنگی اعتمادی به محصول ایرانی ندارد. خانوی با اشاره به اینکه در حال حاضر بهترین برندهای خارجی مکمل‌های ورزشی و خوراکی سطح دنیا مجوز واردات دارند، گفت: در بحث مکمل‌های ورزشی خطر خیلی جدی وجود دارد. کشفیات ما نشان می‌دهد، مکمل ورزشی در بسته بندی بدون برچسب خارجی عرضه می‌شوند که اغلبشان در زیر زمین و از پودر مهتابی سوخته تهیه می‌شوند.
تولید‌کنندگان به‌جای کراتین پودر مهتابی سوخته را وارد مکمل می‌کنند، شاید به همین دلیل آمار مرگ و میرهای عجیب و زودهنگام و ناگهانی و سکته‌های جوانان زیاد شده است. او افزود: ما به نوجوانان و جوانان هشدار می‌دهیم، اگر فرآورده‌ای برچسب سلامت و اصالت ندارد، مصرف نکنند. نبود برچسب سلامت و اصالت یعنی آن محصول از کانال نظارتی وزارت بهداشت نگذشته است. به گزارش فارس، خانوی ضمن اشاره به ساماندهی عرضه فرآورده‌های دارویی و مکمل‌ها در عطاری در ادامه از قانونی کردن فعالیت عطاری‌ها در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: سال گذشته بیش از سه‌میلیارد تومان محصولات قاچاق از سطح عطاری‌ها جمع آوری شد. همچنین قرار است، وزارت بهداشت به‌زودی کار نظارت بر عطاری‌ها را عهده‌دار شود.
کبد، کلیه و دستگاه گوارش، قربانی مکمل‌های ورزشی
رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور درباره تاثیرات مکمل‌های غذایی و ورزشی بر سلامت جامعه به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: آنچه در بین ورزشکاران تحت عنوان مکمل مصرف می‌شود، اغلب مکمل غذایی نیستند، بلکه دارو هستند، چون برخی شرکت‌های مجوزهای ورود دارو را ندارند، با عنوان مکمل، آن را در بازار توزیع می‌کنند. ایرج خسرونیا می‌افزاید: بخش قابل توجهی از این مکمل‌ها از طریق عطاری‌ها و داروخانه‌ها بدون نسخه به فروش می‌رسد. جالب است بدانید که این محصولات حتی در باشگاه‌های بدنسازی و زیبایی اندام هم به فروش می‌رسد.
به‌گفته او بسیاری از جوانان مصرف‌کننده این محصولات به نارسایی‌های کلیوی، کبد، پوکی استخوان و اختلال تفکر دچار می‌شوند. این پزشک می‌افزاید: وقتی افراد چند ماه از این داروها استفاده می‌کنند، به‌دلیل هورمون، عصاره گیاهی و کورتن مقداری آب در بدنشان جمع می‌شود؛ در این روند فرد فکر می‌کند که عضلاتش رشد کرده است، اما غافل از اینکه این داروها روی کلیه و کبد تاثیر گذاشته و اجازه فعالیت مناسب به این اندام‌ها را می‌دهد. خسرونیا تاکید می‌کند: از عوارض شایع مصرف این داروها می‌توان به ورم اندام‌ها اشاره کرد. البته باید دانست وزارت بهداشت و درمان سعی کرده جلوی توزیع و فروش این داروها را در ورزشگاه‌ها بگیرد.
هرچند فروش دارو به شکل زیر زمینی بوده و حتی سودجودیان از طریق ماهواره نیز مبادرت به فروش این محصولات می‌کنند. به‌گفته او در جامعه ما بسیاری از زنان، مردان و جوانان به‌دلیل دسترسی به مکمل‌ها مبادرت به مصرف کرده و مبتلا به بیماری‌های ناشی از آن شده‌اند. رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور درباره اقدامات وزارت بهداشت و درمان برای مدیریت در توزیع مکمل‌ها غذایی و ورزشی می‌گوید: این مکمل‌ها بدون ضابطه به فروش می‌رسد.
برای مثال در عطاری‌ها شاهد فروش این مکمل‌ها هستیم و این قضیه هیچ‌ربطی به وزارت بهداشت ندارد، چون عطاری‌ها از نهاد دیگری مجوز فعالیت کسب می‌کنند. باید دانست که اگر به‌جای مکمل، دارو از طریق عطاری‌ها یا دیگر افراد خاطی به فروش می‌رسید، وزارت بهداشت توانایی شکایت و فعالیت قانونی را داشت. به‌گفته او عطاری‌ها باید مبادرت به فروش داروهای گیاهی، دمنوش و ... کنند، اما به داروخانه‌ای با انواع مکمل و دارو تبدیل شده‌اند.
خسرونیا از دیگر تاثیرات مخرب مصرف مکمل‌ها بر بدن می‌گوید: دارو بعد از مصرف وارد سیستم گوارش شده و بعد از طریق کبد و کلیه مورد تجزیه قرار می‌گیرد. سموم موجود در مکمل‌ها از هورمون و کورتن تشکیل شده و تاثیرات مخرب فراوان روی کبد، کلیه، مغز و دستگاه گوارش دارد. به‌گفته او این مکمل‌ها نارسایی‌های کبدی را به‌دنبال دارد. برای مثال فردی که سال‌ها از این مکمل‌ها استفاده کند، شاید کلیه یا کبد خود را از دست بدهد. به‌گفته او توصیه می‌شود، بدون تجویز پزشک هیچ‌دارویی به رژیم غذایی اضافه نشود.
- 23
- 9
