چرا وقتی مضطربیم میل به خوردن شیرینی داریم؟

مغز ما فقط ۲ درصد از وزن بدنمان را تشكیل می‌دهد، اما روزانه نیمی از كربوهیدرات بدن ما را مصرف می‌كند. گلوكز مهم‌ترین سوخت مغز است. زمانی كه مغز در معرض استرس شدید قرار می‌گیرد، به ۱۲ درصد انرژی بیشتر نیاز دارد. این موضوع موجب می‌شود بسیاری از افراد به خوردن خوراكی‌های شیرین تمایل پیدا كنند. كربوهیدرات‌ها سریع‌ترین تأمین‌كننده انرژی بدن هستند. در آزمون‌های روان‌شناختی صورت‌گرفته، افرادی كه قبل از آزمون مقدار ناچیزی غذا خورده بودند استرس داشتند، اما عملكرد آنها پس از مصرف غذا به حالت عادی بازگشت.

هنگامی كه گرسنه هستیم بخش زیادی از مغز فعال می‌شود. هیپوتالاموس ونتومدیال (VMH) و هیپوتالاموس جانبی در مركز مغز قرار دارند. این دو ناحیه كه در قسمت فوقانی ساقه مغز قرار دارند در تنظیم سوخت و ساز، تغذیه و عملكرد گوارش نقش دارند. اما هسته آركوآتوس (Arcuatus) همچون دروازه‌بانی در بالای هیپوتالاموس وجود دارد. چنانچه مغز با نبود گلوكز روبه‌رو شود، این دروازه‌بان گلوكز را از قسمت‌های دیگر بدن تأمین می‌كند. از همین رو، به محض این كه مغز نیاز به انرژی پیدا می‌كند، حتی اگر انرژی دیگر قسمت‌های بدن تأمین باشد، مشتاق خوردن شیرینی می‌شویم.

یك آزمایش جالب

این محقق افزود: برای درك بیشتر ارتباط بین مغز و كربوهیدرات‌ها، ما ۴۰ نفر را در دو جلسه مورد آزمایش قرار دادیم. در جلسه اول، از شركت‌كنندگان در این مطالعه خواستیم در مقابل حاضرین، ۱۰ دقیقه سخنرانی كنند. در جلسه بعدی، از آنها نخواستیم كه سخنرانی كنند. پس از پذیرایی از شركت‌كنندگان در پایان هر جلسه، غلظت هورمون‌های استرس یعنی كورتیزول و آدرنالین را در خون شركت‌كنندگان اندازه‌گیری كردیم. بررسی‌ها نشان داد آنهایی كه پیش از سخنرانی غذا نخورده بودند، استرس بیشتری داشتند. در نتیجه بعد از پایان جلسه به طور متوسط ۳۴ گرم كربوهیدرات، اضافه‌تر از زمانی كه سخنرانی نكردند، خورده بودند.

این پژوهشگر درباره مصرف شكلات می‌گوید: اگر كسی برای خوردن شكلات در بعدازظهر با من مشورت كند به او توصیه می‌كنم برای داشتن روحیه بالا و حفظ تندرستی‌اش شكلات بخورد. به همین دلیل افرادی كه كار می‌كنند و غالبا استرس دارند مغزشان نیاز به انرژی بیشتری دارد. اگر فرد چیزی برای خوردن نداشته باشد ممكن است مغز از گلوكزی كه به شكل چربی در سلول‌های عضلانی بدن ذخیره شده است استفاده كند، كه این موجب ترشح بیشتر هورمون‌های استرس می‌شود. از سوی دیگر این فرآیند در دراز مدت خطر حمله‌های قلبی، سكته مغزی یا افسردگی را در فرد افزایش می‌دهد. همچنین می‌تواند موجب كاهش كارایی مغز شود.

چطور به مغز كمك كنیم؟

برای پاسخگویی به نیازهای افزایش یافته مغز هنگام استرس، می‌توانیم از سایر مواد غذایی بیشتر بخوریم یا تنها با مصرف خوراكی‌های شیرین موجب تسهیل كار مغز شویم. حتی نوزادان هم به خوردن مواد شیرین نیاز دارند. از آنجا كه مغز آنها در مقایسه با بدن كوچك‌شان خیلی بزرگ است، نیاز به انرژی زیادی دارند. آنها این انرژی را از طریق شیر مادر دریافت می‌كنند كه حاوی مقدار زیادی قند است.

با گذشت زمان نیاز بدن به شیرینی كاهش می‌یابد، اما به طور كامل از بین نمی‌رود. میزان این نیاز در افراد متفاوت است و به نظر می‌رسد به دیگر شرایط از جمله وضعیت معیشت فرد بستگی دارد. نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد افرادی كه در كودكی استرس زیادی را تجربه كرده‌اند، بعدها در زندگی میل بیشتری به خوردن شیرینی دارند.

راه حل چیست؟

مغز برخی افراد قادر به دریافت انرژی از ذخایر بدن نیست، حتی اگر ذخایر چربی به میزان كافی هم وجود داشته باشد و مهم‌ترین علت آن استرس مزمن و شدید است. برای این كه مغز آنها بی‌انرژی نشود باید به اندازه كافی غذا بخورند. تنها راه رسیدن به عادت‌های غذایی صحیح این است كه محیط دائمی استرس‌زا را ترك كنیم. بنابراین گر چه بسیاری از افراد به شدت تمایل به خوردن شیرینی یا كربوهیدرات‌ها دارند، دلایل چنین اشتیاقی همیشه ناشی از هوس نیست و ممكن است نیاز به نگاهی عمیق‌تر به شیوه زندگی و موقعیت‌های استرس‌زای گذشته و حال شخص باشد. هنگامی كه علت اصلی استرس ریشه‌یابی شد، فرد می‌تواند عادت‌های غذایی خود را مناسب‌سازی كند.