بیماری اوتیسم|انواع، علائم، تشخیص و درمان اوتیسم

تشخیص اختلال اوتیسم طبق رفتارهای شخص مبتلا است

بیماری اوتیسم چیست؟

اوتیسم یا درخودماندگی،  نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص می شود. علایم این اختلال تا قبل از سه سالگی بروز می کند و دلیل اصلی آن هنوز ناشناخته است. به افردی که این اختلال را دارند اوتیستیک یا درخودمانده گفته می شود. این اختلال در پسران شایع تر از دختران است.

اوتیسم نوعی اختلال است که ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می سازد. در برخی موارد، رفتارهای خود آزاردهنده و پرخاشگری نیز دیده می شود. در این افراد، حرکات تکراری( دست زدن، پریدن) و پاسخ های غیرمعمول به افراد، دل بستگی به اشیاء یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده می شود.

تاخیر در توانایی های حرکتی در کودکان اوتیستیک متنوع میباشد و شامل تاخیر در نشستن، خزیدن، راه رفتن و نیز قدم برداشتن غیرطبیعی، کنترل ضعیف وضعیتی و نیز ناتوانی در برنامه ریزی حرکتی میباشد.

به عبارت دیگر، به اختلال در برقراری ارتباطات، تعاملات اجتماعی، بازی های تخیلی در کودکان زیر ۳ سال اختلال در خود ماندگی گفته میشود.

علت اوتیسم چیست؟

دلایل بروز اوتیسم در کودکان

اوتیسم (Autism) یك ناتوانی طولانی مدت است كه منجر به اختلال عملكرد عصبی روانی در فرد می شود. 

علت اصلی اوتیسم كاملاً شناخته شده نیست، اما در سال های اخیر تحقيقات و مطالعات بسياري در این زمینه صورت گرفته است. تحقيقات تأكید زيادي بر منشاء زیست شناختی و عصب شناختی در مغز دارد. در بسیاری از خانواده ها سابقه اوتیسم و یا اختلالات مربوط به آن وجود داشته است كه ریشه ژنتیك را مطرح می كند اگر چه تابحال ژن خاصی كه مربوط به اوتیسم باشد شناخته نشده است. محققان در خصوص نقش ژنتیك در علت شناسی اوتیسم اختلاف نظر دارند و تعدادی از آن ها تركیب چندین ژن را بعنوان علت اختلال مطرح می كنند. چندین نظریه در مورد اوتیسم مطرح شده كه هیچیك بطور دقیق اثبات نشده است.

محققین معتقدند که تحت شرایط خاصی تعدادی از ژن های ناپایدار باعث اختلال در عملکرد مغز و در آخر بروز اُوتیسم میشوند . تعداد دیگری از پژوهشگران هم بر روی احتمال بروز اُوتیسم در دوران بارداری تحقیق می کنند. آن ها معتقد هستند که یک عامل ویروسی ناشناخته، اختلال متابولیسمی، و یا الودگی به مواد شیمیائی محیطی در دوران بارداری می تواند عامل ایجاد این بیماری باشد. احتمال بروز اُوتیسم در کودکانی که بیماری هائی مثل سندرم ژن ایکس حساس، توبروس سلروسیس، سندرم روبلا، و فنیل کتنوریای درمان نشده داشته باشند بیشتر است.

به هر حال دلیل اتیسم هر چه که باشد، باید بدانیم که این کودکان یا با اوتیسم بدنیا می آیند و یا این که امادگی ابتلا به آنرا دارند.این بیماری برخلاف آنچه که تصور می شد بخاطر بدی تربیت و یا عدم توانائی والدین در بزرگ کردن کودک نمی باشد. اوتیسم یک بیماری روانی نیست. بچه ها اتیستیک قابل معالجه هستند و نباید از آن ها قطع امید شود و نیز بهتر است بدانید که هیچ عامل روانی شناخته نشده است که سبب بروز اوتیسم در کودکان شود.

انواع بیماری اوتیسم

سه نوع مختلف از اختلالات طیفی اوتیسم وجود دارد :

اختلال اوتیسم کلاسیک

این چیزی است که بیشتر مردم هنگام شنیدن کلمه" اوتیسم" به آن فکر می کنند، افراد مبتلا به اختلال اوتیسم معمولاً دارای تاخیرهای زبانی قابل توجهی ، چالش های اجتماعی و ارتباطی و رفتارها و علائق غیر معمول هستند. بسياري از افراد مبتلا به اختلال اوتیسم هم دارای معلولیت ذهنی هستند.

سندروم آسپرگر

افراد مبتلا به سندرم آسپرگر معمولاً علایم اندکی نسبت به "اختلال اوتیسم" دارند. آن ها امکان دارد چالش های اجتماعی و رفتارها و علائق غیر معمول داشته باشند. با این حال، معمولاً مشکلات زبانی یا ناتوانی ذهنی ندارند. این بیماری همچنين" اوتیسم غیر طبیعی" هم نامیده می شود.

اختلال فراگیر رشد یا PDD

این بیماری با عنوان اوتیسم غیرمعمول ( atypical autism) هم شناخته می شود. این نوع مشکل شامل کودکانی می شود که دارای برخی از رفتارهای اوتیسمی هستند ولی در ديگر گروه ها طبقه بندی نمی شوند.

سندرم رت

این سندرم قبلا در گروه اختلال طیف اوتیسم طبقه بندی می شد ولی اینک تائید شده است که علت سندرم رت، ژنتیکی است. کودکان مبتلا به سندرم رت که عمدتاً دختران هستند، در ابتدا دارای توسعه ی طبیعی هستند اما بعد از مدتی مهارت های ارتباطی و اجتماعی خود را از دست می دهند. در فاصله ی ۴- ۱ سالگی، حرکات تکراری دست جای استفاده ی هدفمند از دست را می گیرد. بچه های مبتلا به سندرم رت معمولاً دچار مشکلات شناختی جدّي می شوند.

علایم بیماری اوتیسم 

خصوصیات رفتاری کودکان مبتلا به بیماری اوتیسم

علایم اوتیسم، معمولاً در سه سال اول زندگی، خود را نشان میدهد و بعضی از کودکان از بدو تولد این علایم را بروز می دهند ولی بعضی ها هم در ابتدا عادی و طبیعی هستند ولی از هیجده تا سی و شش ماهگی به بعد، به یک باره علایم این بیماری را نشان میدهند و ناگهان زبان گفتاری و مهارت های اجتماعی را از دست می دهند.

اوتیسم در پسران چهار برابر بیشتر از دختران است، هیچ محدودیت نژادی، قومی، یا اجتماعی ندارد ؛ اوتیسم روند رو به رشدی دارد و علت رشد بیماری، و دلیل بروز آن هنوز مشخص نشده است. بعضی از علایم اوتیسم شامل موارد زیر میباشد : 

• فرد مبتلا به اوتیسم اصرار به یكسانی داشته و در مقابل تغییر مقاوم هست
• مشكلات شدید تكلمی دارند
• غان و غون نکردن تا ۱۲ ماهگی
• كلمات و یا جملات دیگران را تكرار می كنند
• ناتوانی از به اشتراک گذاشتن علایق یا دستاوردها با دیگران مثلاً با دست اشاره نکردن به هر چیز مورد توجه
• توجه شدید به اجزای اشیا
• خنده و گریه بی دلیل دارند و یا بدون علت مشخص نگران و مضطرب میشوند
• دوست ندارند در اغوش گرفته شوند و یا اشخاص دیگر را در بغل گیرند
• احساس درد كمتر یا بیش از حد دارند
• از خطرات نمی ترسند
• پایبندی وسواس گونه به برنامه ها یا برنامهٔ روتین روزانه
• حرکات تکراری مانند بالا و پایین بردن دست ها یا انگشتان شبیه بال زدن یا به هم پیچاندن، تاب دادن یا چرخانیدن آن ها

تشخیص اختلال اوتیسم

تصاویر کودک مبتلا به اوتیسم

تشخیص اختلال اوتیسم طبق رفتارهای شخص مبتلا است. ناتوانی در برقراری ارتباطات اجتماعی، حساسیت به نور و صدا، سکوت، پرخاشگری، حالات و حرکات غیرعادی بدن یا صورت، پرهیز از برقراری تماس چشمی، تاخیر در یادگیری حرف زدن و لحن یکسان از علایم اختلال اوتیسم هستند. پژوهش ها نشان می‌دهند روش ارتباط سلول های عصبی در مغز کودک مبتلا به اوتیسم با کودکان سالم متفاوت است و این سبب ناتوانی آنها در انجام فعالیت های روزمره و تجزیه تحلیل رویداد ها می شود.

هیچگونه آزمایش پزشکی برای تشخیص اوتیسم وجود ندارد.  تشخیص دقیق و درست باید طبق مشاهده طرز برقراری ارتباطات، وجود رفتار های ناخواسته و نمودارهای رشد و تکامل افراد تعیین شود. برای تشخیص نهایی ناهنجاری، آزمایشات بسياري باید انجام گیرد ، برای این که بسياري از رفتارهای مرتبط با اوتیسم با ديگر ناهنجاری های ذهنی و جسمی مشترک است.

شخص مبتلاء به اوتیسم ممکن است یکی یا همه این علایم را باشدت های مختلف از خویش نشان دهد. در صورتیکه کادر درمان دانش و امکانات کافی برای تشخیص اوتیسم را نداشته باشند، امکان آن وجود دارد که فرد مبتلاء به این اختلال بدون تشخیص و بدون گرفتن درمان کافی به حال خود رها شود.

در نیمی از کودکان مبتلا تا سن ۱۲ ماهگی علائم بیماری اوتیسم قابل رویت است و تقریباً ۹۰- ۸۰ درصد از موارد نهایتا تا دو سالگی علائم بیماری را بروز می دهند. کودکان مبتلا به اوتیسم علائمی را در سراسر زندگی خود خواهند داشت ولی این امر نیز امکان پذیر است که با افزایش سن بهتر شوند. شناسایی هرچه سریعتر بیماری اوتیسم درنوزادان راههای کمک به کودک و روش های درمانی بهتری را دراختیار پزشک قرار می دهد.

بی توجهی والدین برای تشخیص اوتیسم

توجه والدین به فرزندان مبتلا به اوتیسم

پزشک اطفال کودک باید در معاینه های سلامت کودک به علائم اوتیسم توجه کند. ولی پزشک تمام روز را با کودک نمی گذراند و با توجه به اینکه تشخیص اتیسم طبق مشاهدهٔ رفتار کودک صورت ميگیرد ، مشارکت والدین بسیار ضروری است و گفتگو بین والدین و پزشک برای تشخیص اختلال طیف اتیسم کودکان حیاتی است.

اما بسياري والدین حتی از سوال کردن از پزشک کودکشان ترس دارند یا فهمیدن توضیح برخی اصطلاحات یا مفاهیم پزشکی میتواند برایشان دشوار باشد. به عنوان مثال یکی از علایم اتیسم چیزی است که پزشکان آنرا « علایق محدود تکراری» می نامند مانند کنار هم چیدن اسباب بازی ها به ترتیبی خاص یا علاقه به شیئی خاص است که باید حتماً در خصوص این عبارت از پزشک کودکتان سوال کنید تا منظور او را متوجه شوید.

سطح هوش کودکان مبتلا به اوتیسم

در مورد سطح هوشی، کودکان اوتیسمی به دو دسته کلی تقسیم می شوند؛

دسته اول کودکانی هستند که با فرایند شناختی درجه بالا که هیچ مشکل هوشی ندارند. این دسته از کودکان دچار اوتیسم اگر قطعه ای از موسیقی را بشنوند، میتوانند بدون آموزش آنرا تکرار کنند.

دسته دوم کودکانی هستند که از فرآیند شناختی پایینی برخوردارند ولی معلول ذهنی به حساب نمی آیند و صرفا در انجام کارهای روزانه ضعیف تر عمل می کنند.

درمان اوتیسم

کودک مبتلا به بیماری اوتیسم ممکن است ساعت ها یک بازی تکراری انجام دهد

نوع درمانی که یک کودک برای اختلال طیف اوتیسم دریافت می کند، بستگی به نیازهای فردی او دارد. از آن جایی که اوتیسم یک اختلال طیف است و هر کودکی که به آن مبتلا است منحصر به فرد است، درمانهای مختلفی برای اوتیسم وجود دارد. این درمان ها میتوانند شامل درمانهای برای بهبود گفتار و رفتار و گاهی نیز داروهایی برای مدیریت مشکلات دیگر مرتبط با اوتیسم باشد.

سن طلایی درمان اوتیسم تا پیش از ۵ سالگی است. هر چه در سن پائین تری اختلال تشخیص داده و بازتوانی ها شروع شود، احتمال طبیعی شدن بیشتر است، ولی باید بپذیریم که این کودکان همیشه تا حدودی با سایر همسالان خود متمایز هستند.

گزینه های درمانی بسیار محدودی برای اصلاح علائم و نشانه های مرتبط با اوتیسم وجود دارد. دخیل بودن فاکتورهای ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و شناختی در اوتیسم باعث شده است که اثرات بالقوه و مفید مداخلات درمانی کاهش یابد.

 دارو درمانی

 دارو برای جلوگیری از خشم، بدخلقی، مشکلات حواس،  بیش فعالی، مشکلات خوب، بی احتیاط بودن، حساس بودن و زود عصبی شدن ، بکار می رود.

تجزیه رفتار کاربردی( ABA)

برای تقویت مهارتهای گوناگون کاربرد دارد. این برنامه در منزل بچه صورت می گیرد.

درمان و تدریس به کودک اوتیسمی( TEACH)

در این روش به کودک با استفاده از عکس ها نشان می‌دهند که چه کارها و مهارتهایی را باید انجام دهد.

بهبود بیماری اوتیسم با رژیم غذایی حذف گلوتن و کازئین

بسياري از متخصصان و حتی بسياري از والدین بر این باور می باشند که مهارت های اجتماعی و تکلم در فرزندانشان با این رژیم از تغییرات مثبت قابل توجهی برخوردار می شود. ولی لازم به ذکر است که این رفتارها و نتایج مثبت با چندین ماه رعایت رژیم و البته رفتارها و واکنش های منفی ابتدایی همراه می باشد.

غذاهای ممنوعه در تغذیه کودکان اوتیسم

۱- گندم و محصولات حاوی انواع نان، بیسکویت، ماکارانی، کیک، کلوچه، و ...

۲- تمامی غذاهای آماده، کنسروها، چاشنی ها، رنگ های مصنوعی، ادویه جات، فلفل قرمز ، شکلات، شکر و هر آنچه دارای شکر و یا حتی شیرین کننده های مصنوعی و افزودنی ها و نگهدارنده ها.

۳- شیر و محصولات لبنی شامل: شیر، ماست، بستنی، کشک و انواع  پنیر و ....

۴- شکر و تمام محصولات تهیه شده با آن باید شدیداً در رژیم غذایی کودکان محدود شوند که شامل انواع نوشیدنی ها، شیرینی جات و … میباشد و بهتر است شكر در هیچ شکلی مصرف نشود و به جای آن عسل جایگزین گردد.

۵- تقریباً میتوان اذعان نمود که تمام موادغذایی مصنوعی و فراوری شده روی خردسالان اوتیسمی اثر سوء دارند و باعث ایجاد خشونت و رفتارهای تکراری  و کلیشه ای شدیدی می گردند. پس این مواد باید حتما از رژیم غذایی کودکان اوتیسم حذف گردد.

۶- رنگ ها در این بیماری نقش بسياري دارند از جمله رنگ نارنجی

۷- نوشابه ها  بالاخص نوشابه های مشکی اثر بسیار  وحشتناکی در رفتار کودکان اوتیسمی دارد.

۸- برخی از این کودکان نسبت به ادویه جات تند و محرک مثل فلفل ممکن است واکنش نشان دهند پس بهتر از تغذیه کودکان حذف گردند.

۹- مواد نگه دارنده ای که در کنسروها و صنایع بسته‌بندي مورد استفاده قرار می گیرند نیز در مضان اتهام قرار دارند.

عواملی که خطر ابتلا به اوتیسم را کاهش می دهد

توجه به مصرف موادغذایی دوران حاملگی برای جلوگیری از بیماری اوتیسم کودک

تحقيقات جدید نشان می دهد کودکانی که مادرشان پیش از حاملگی و در طول بارداری مکمل های ویتامین مصرف کرده بودند، کم تر مبتلا به اتیسم تشخیص داده شدند. این مطالعه شامل بیش از ۴۵ هزار کودک بود.محققان در این مطالعه به این نتیجه رسیدند که کاهش ریسک ابتلا به اوتیسم در نوزاد با مصرف اسیدفولیک و مکمل های مولتی ویتامین در زمان بارداری مرتبط است.

یافته ها نشان می دهد مصرف اسیدفولیک و مولتی ویتامین میتواند شیوه ای برای حفاظت از کودکان در مقابل ابتلا به اتیسم باشد.به گفته پژوهشگران درحال حاضر استفاده اسیدفولیک در طول بارداری برای پيش‌گيري بروز از نقایص تولد در قسمت نخاع و مغز توصیه می شود. اسیدفولیک نقش اساسی در رشد عصبی جنین داشته و کمبود ویتامین موجب ایجاد مرحله اولیه شروع اتیسم در بچه می شود.

گردآوری: بخش سلامت سرپوش