همه چیز درباره شیزوفرنی؛ اختلال روانی جدی

شیزوفرنی

شیزوفرنی چیست؟

شیزوفرنی به عنوان یک بیماری روانی جدی شناخته می شود که افراد مبتلا به آن درکی غیرمعمولی از واقعیت دارند. معنی شیزوفرنی می تواند نتیجه ترکیب خیال، وهم یا رفتار و افکار بیمارگونه باشد که موجب آسیب زدن به عملکرد افراد می شود، در برخی از موارد می تواند به ناتوانی هم منجر شود. 

افرادی که شیزوفرنی دارند به دریافت درمان در طول عمر خود نیازمند هستند، درصورتی که درمان در مراحل اولیه صورت بگیرد به تحت کنترل قرار دادن علائم قبل از آنکه مشکلی جدی ایجاد کند، کمک کرده و ممکن است به بهبودی در طولانی مدت منجر شود. 

همه چیز درباره شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی

تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی چیست؟

باید اشاره کرد که برخلاف تصوری عمومی مردم، اطلاعاتی چندانی از این بیماری ندارند و اسکیزوفرنی و شیزوفرنی را جدای از هم می دانند همچنین فکر می کنند که هرکدام تعریف متفاوتی را شامل می شوند. در صورتی که صرفا در تلفظ باهمدیگر متفاوت هستند. در زبان فرانسه و آلمانی به این بیماری شیزوفرنی گفته می شود که به ساختار و لغت دستوری برمی گردد. به طورکلی این دو بیماری باهمدیگر ارتباط کلی اما تفاوتی لغوی دارند و خصوصیات اصلی در هر دو نام مربوط به بهم ریختگی فکری می باشد. 

در زبان های فرانسه و آلمانی به این بیماری شیزوفرنی گفته می شود که به دلیل سختار لغوی و دستوری آن می باشد. به طورکلی این دو بیماری دارای ارتباطی کلی و تفاوت های لغوی هستند. خصوصیت اصلی هردوی آنها به به هم ریختگی فکری برمی گردد. 

در سال ۱۹۰۸ یکی از پزشکان از این واژه برای اولین بار استفاده کرد. اصلی ترین نشانه ای که این بیماری از خود نشان می دهد به تصورات و افکار ناخوشایند در مورد اتفاقاتی برمی گردد که فرد اصلا هیچ پیش زمینه درخصوص آنها ندارد. 

یکی از بزرگترین مشکلات ناشی از این بیماری هم ایجاد اتفاقات و رویدادهایی است که اصلا حقیقت ندارند و هیچگاه نیز به وقوع نمی پیوندند. قسمتی از بیماری را می توان توهم یک اتفاق بد و تلخ دانست، برای مثال فرد به صورت مداوم توهم خیانت از سوی همسرش را تصور می کند در حالی که هیچگاه این اتفاق نمی افتد و بارهای این توهم تکرار می شود. 

انواع شیزوفرنی:

این بیماری به طورکلی در پنج حالت مختلف خود را نشان می دهد اما بیماری حاد و بسیار جدی محسوب می شود که براساس سطحی که دارد باید مورد درمان قرار بگیرد. روند درمانی هر پزشک با دیگری متفاوت خواهد بود اما در آخر با درمان افسردگی یک ریشه عمیق و متصل ایجاد می کند. پزشک باید نوع بیماری را بشناسد و بعد از آن باید براساس علوم و دانسته هایش تصمیم نهای را بگیرد و از یک روش درمانی استاندارد استفاده کند. 

درمان شیزوفرنی به صورت پله ای انجام می شود و حتی در موارد لازم می توان از دارو و تزریقات نیز استفاده کرد تا فرد آرام شده و از روند خشم وی تاحدی جلوگیری شود. درحقیقت تصمیم گیری درخصوص روند درمان بیماری براساس علم و ساختار پزشکی انجام می شود به کاراکتر و وضعیت فرد نیز بستگی خواهد داشت. به طورکلی انواع شیزوفرنی شامل موارد زیر می باشند: 

پارانوئید:

این بیماری در جوانان و نوجوانان بروز می کند و به ساختار روان پریشی بسیار شبیه است. در این بیماری افراد هذیان گفته و مدام فکر می کنند که شخصی دیگر قصد دارد به آنها آسیب برساند. درحقیقت ریشه این بیماری می تواند به هر اتفاقی در ذهن برگردد که خیلی نمی توان برایش محدوده مشخص کرد. 

نمی توان یک محدوده خاص برای این نوع مشخص کرد اما در نهایت هر عاملی که نشان از بیماری اختلال شیزوفرنی داشته باشد می تواند در این دسته بندی قرار بگیرد.

اختلال اسکیزوافکتیو:

این اختلال زمانی ایجاد می شود که فرد درکنار افسردگی با اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی هم درگیر شده باشد، به همین ترتیب فرد بیمار دارای علامت های مختلفی خواهد بود که شامل دیوانگی، شیدایی، افسردگی و تمامی علائم اسکیزو می شوند. این بیماری می تواند دوره ای حاد داشته باشد.

انواع و اقسام شیزوفرنی

اسکیزوفرنی کاتاتونیک:

این اختلال کمیاب و نادر خواهد بود و غالبا از روی افکار فرد تشخیص داده می شوند. بیماران مبتلا به این نوع اختلال با افرادی که درگیر دوره مستی بعد از مواد الکلی هستند، اشتباه گرفته می شود. 

اسکیزوفرنی آشفته:

این نوع بیماری هم بین افراد نوجوان و جوان دیده می شود و حتی فرد از مهارت های حرکتی، دامنه توجه و هوش هم نمی تواند به درستی استفاده کند، حتی در برخی از موارد موضوعات ساده و ابتدایی را فراموش خواهند کرد. 

اسکیزوفرنی خفیف:

این بیماری در دسته خفیف و ضعیف خود می تواند با توهم و هذیان گویی همراه باشد که افراد در دامنه رفتاری خود نشان نمی دهند اما در هرصورت صحبت های عجیب و عدم ابراز احساسات در آنها دیده می شود. درمان متخصصان در درمان این بیماری و افسردگی و بیماری دوقطبی درگیر اشتباه می شوند که باید بسیار مورد توجه قرار بگیرد. 

علائم شیزوفرنی در بزرگسالان:

همانطور که اشاره شد شیزوفرنی با تنوعی از مشکلات در شناخت، رفتار و احساسات همراه است. علائم و نشانه هایی که ممکن است ایجاد کنند در طیف گوناگونی قرار می گیرند که غالبا شامل توهم ذهنی، توهم دیداری یا گفتار آشفته می باشند از طرفی بازتاب از عملکرد افراد را شامل می شود. علائمی که شیزوفرنی در بزرگسالان ایجاد می کند شامل موارد زیر می باشد: 

توهم ذهنی:

توهم به معنی عقاید نادرست که پایه واقعیت ندارند می باشد، برای مثال اگر فکر می کنید که ممکن است به شما آسیبی برسد یا مورد تهاجم و حمله قرار بگیرد امکان دارد توهم ذهنی داشته باشید. برخی از رفتار یا نظرات به صورت مستقیم شما را هدف قرار می دهند، شما دارای توانایی خاصی هستید، شهرت دارید، فردی دیگر عاشق شما است یا حتی فاجعه در حال وقوع است و... از جمله علائم توهم هستند. اغلب افرادی که شیزوفرنی دارند مشکل توهم را نیز دارا می باشند. 

توهم دیداری:

این توهم شامل دیدن، شنیدن یا حس کردن چیزهایی است که وجود ندارند اما برای افراد مبتلا به شیزوفرنی وجود دارند. تاثیری که توهمات دیداری دارند به اندازه یک تجربه واقعی و عادی خواهد بود. توهمات دیداری می توانند در هریک از حواس وجود داشته باشند اما شنیدن صداها یکی از شایع ترین انواع می باشند که در شیزوفرنی بزرگسالان شایع است. 

آشفتگی فکر یا گفتار:

آشفتگی فکر را می توان از آشفتگی گفتاری نتیجه گرفت. در افراد مبتلا به شیزوفرنی گفتوگوهای موثر از بین می روند و جواب هایی به سوالات داده می شود که ممکن است به صورت نسبی، کامل یا نامربوط باشند. به ندرت امکان دارد که افراد کلمات بی معنا را کنار هم قرار دهند که هیچ درکی از آنها وجود ندارد و دربرخی از موارد به عنوان سالاد کلمات شناخته می‌شوند.

محرک رفتاری غیر طبیعی یا به‌شدت آشفته: 

این مورد نیز یکی دیگر از علائم شیزوفرنی بزرگسالان محسوب می شود که به روش های گوناگونی بروز خواهد کرد و از رفتارهای نابخردانه و کودکانه تا آشفتگی‌های غیرقابل پیش‌بینی متغیر خواهد بود. تمرکز این افراد بر روی یک هدف خاص نیست به همین دلیل انجام وظایف مربوط به آن دشوار می باشد. این رفتار غیرطبیعی آنها شامل مقاومت دربرابر قوانین، حالت بدنی غیرمعمول یا نامناسب، عدم مسئولیت‌پذیری یا حرکات اضافی و بی‌فایده باشد.

علائم منفی:

این موضوع به کاهش یا نبود توانایی جهت عملکرد طبیعی برمی گردد. به عنوان مثال فرد ممکن است بهداشت شخصی خود را نادیده گرفته یا هیچ گونه احساسی را از خود بروز ندهد. برای مثال عدم برقراری تماس چشمی، تغییر نکردن حالات صورت یا گفتار و... از طرفی ممکن است فرد علاقه خود را به انجام دادن کارهای روزمره از دست بدهد و از نظر اجتماعی به انسامی گوشه گیر تبدیل شود. 

علائم ناشی از شیزوفرنی در طول زمان برای بزرگسالان از نظر شدت و نوع تغییر خواهند کرد که شامل دوره های حاد و بهبودی می باشند، از طرفی برخی از علائم ممکن است همواره حضور داشته باشند. 

علائم ناشی از شیزوفرنی در مردان از اوایل دهه ۲۰ سالگی آنها شروع می شود و در بانوان این علائم غالبا در اواخر دوره ۲۰ سالگی آغاز خواهد شد. تشخیص علائم شیزوفرنی در کودکان ویا افرادی که بالای ۴۵ سال سن دارند، غیرشایع است.

علائم شیزوفرنی

علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان:

علائمی که نوجوانان مبتلا به اسکیزوفرنی بروز می دهند مانند بزرگسالان خواهد بود، اما تشخیص بیماری دشوارتر می شود، این موضوع تاحدی مربوط به علائم اولیه اسکیزوفرنی در نوجوانان در حال رشد معمولی است و در دوران نوجوانی رایج خواهد بود، از جمله این موارد می توان به علائم زیر اشاره کرد:

- کناره گیری از دوستان و خانواده

- کاهش عملکرد در مدرسه

- مشکل خواب

- تحریک پذیری یا خلق افسرده

- کمبود انگیزه 

- استفاده تفریحی از مواد مخدر مانند ماری جوانا، مت آمفتامین ها یا ال اس دی در برخی موارد می تواند علائم و نشانه هایی مشابه ایجاد کند. 

در مقایسه با علائم اسکیزوفرنی در بزرگسالان، نوجوانان ممکن است:

- کمتر دچار توهم می شوند

- احتمال توهمات بصری بیشتر است

درمان های دارویی شیزوفرنی:

برای درمان اسکیزوفرنی درمان دارویی وجود ندارد بلکه تمامی داروهای تجویز شده می توانند از بروز اختلال در موارد شدیدتر جلوگیری کنند و تا حدی اثر کنترل کنندگی دارند. از طرفی می توانند برای بیماری علائمی مانند خواب آلودگی، خشکی دهان، یبوست، تاری دید و سرگیجه ایجاد کنند، از طرفی باعث اختلا در فعالیت و حتی حرکت نیز می شوند. در نتیجه باید در انتخاب آنها شدیدا دقت شود و پزشک معالج در این موارد حساسیت زیادی به خرج دهد. 

درصورتی که در مصرف دارو برای این افراد مشکل وجود داشته باشد یا از این کار امتناع می کنند می توانید از روش های تزریق عضلانی استفاده کنید. باید اشاره شود که داروهای ضدافسردگی به عنوان یک تاخیر در بروز اختلال می باشد و در بیان عامه با نام داروهای درمانی از آنها یاد می شود. درصورتی که داروها مصرف نشوند بیماری می توانند طیف وسیعی از اختلالات رفتاری را ایجاد کند که نمی توان آنها را کاملا با داروهای تاثیر مثبت رفع کرد. 

درمان های شیزوفرنی

آیا روند درمان بیماری مفید و مؤثر است؟

یکی از مهمترین دغدغه هایی که معمولا برای اطرافیان بیماران شیزوفرنی وجود دارد به روند درمانی و تاثیرپذیری برمی گردد. براساس تحقیقات حضور یک روانشناس می تواند تا ۵۰ درصد بر کنترل بیماری تاثیر بگذارد. حتی خانواده هم سهم بسیار زیادی در درمان این اختلال خواهند داشت. 

در درجه اول باید یک پزشک خوب برای درمان افسردگی و در کنار آن شیزوفرنی انتخاب کرد. بعد از آن برمبنای نیاز و آنچه پزشک مشخص می کند فرد باید به کلینیک یا مطب مراجعه کرده و در نهایت براساس دستورات ارائه شده عمل کند. 

براساس شواهد موجود درمان ها می توانند تاحد زیادی از اختلالات شدیدتر جلوگیری کنند. اگر به دنبال جواب درمان قطعی شیزوفرنی هستید باید اشاره کرد که در بیشتر موارد شما می توانید از سیر صعودی بیماری پیشگیری کنید اما مسئله مهم و حساس این است که در صورتی که تنها تمرکز شما روی درمان قطعی است؛ دلیل خوبی برای مراجعه به روانپزشک نخواهد بود. 

گردآوری: بخش روانشناسی سرپوش