بازتاب-پایگاه خبری-تحلیلی “نشنال اینترست” در گزارشی، ضمن اشاره به وضعیت بحرانی پیرامونِ امنیت نیروگاه اتمی زاپوریژیا به عنوان بزرگترین نیروگاه اتمی اروپا و گسترش درگیری های نظامی به این نیروگاه، به طور خاص به این مساله اشاره کرده که اوج گیری تنش ها در این رابطه می تواند زمینه را جهت وقوع یک بحران بزرگترِ انسانی چه از حیث نشت تشعشعات اتمی به محیط بیرونی و چه حتی آغاز جنگی جهانی سوم و گسترده تر شدن دامنه جنگ اوکراین فراهم کند.
نشنال اینترست در این رابطه می نویسد:
«همزمان با آماده شدنِ آژانس بین المللی انرژی اتمی جهت بازدید از نیروگاه اتمی زاپوریژیای اوکراین، جهان تا حدی نسبت به کاسته شدن از سطح تنش ها در رابطه با نیروگاه مذکور و آسیب رسیدن به آن در چهارچوب درگیری های روسیه و اوکراین، آسوده خاطر شده است. با این حال، هنوز در این رابطه یک نکته وجود دارد که جای نگرانی دارد: این نگرانی مرتبط با این مساله می شود که چگونه نیروگاه های اتمی غیرنظامی در مناطق جنگی می توانند به بمب هایی تبدیل شوند که عملا جهان را در آستانه جنگ جهانی سوم قرار می دهند.
در این راستا در اواخر هفته گذشته، رئیس کمیته منتخب دفاعی در مجلس عوام بریتانیا هشدار داد که هرگونه آسیب رساندنِ عامدانه به نیروگاه اتمی زاپوریژیای اوکراین که موجب نشت تشعشعات اتمی از این نیروگاه شود، نقضِ صریح ماده ۵ اساسانامه ناتو است. این ماده از تمامی اعضای ناتو می خواهد که برای دفاع از هر یک اعضای متحد ناتو که به نوعی هدف حمله قرار می گیرد، وارد عمل شوند.
در این نقطه باید پرسید که وقوع چنین اتفاقی تا چه اندازه محتمل و قریب الوقوع است؟ اواخر پنجشنبه گذشته، تمامی جریان برقِ خارجی نیروگاه اتمی زاپوریژیا قطع شد. تنها منبع تامین انرژی این نیروگاه، عملا ژنراتورهای دیزلی تامین برق اضطراری بوده که صرفا به اندازه پنج روز توان تامین برق نیروگاه زاپوریژیا را دارند و از این طریق می توانند امنیت و ادامه فعالیت پمپ های الکتریکی خنک کننده نیروگاه مذکور را تامین انرژی کنند.
اگر این جریان برق نمی بود، امکان اینکه ظرف ۸۰ دقیقه، نیروگاه اتمی زاپوریژیا با یک بحران جدی به دلیل بالا رفتنِ درجه حرارت در آن و عدم فعال بودن سیستم های خنک کننده اش رو به رو شود (نظیر آنچه تاسیسات اتمی فوکوشیما در ژاپن تجربه کرد) بسیار بالا بود.
مقام های اوکراینی به این تهدید کاملا واقف و آگاه هستند. درست به همین دلیل هم بوده که هفته گذشته اقدام به توزیعِ قرص های یُد در میان شهروندان اوکراینی کرده اند تا در صورت وقوع حادثه در نیروگاه اتمی زاپوروژیا، از ابتلای گسترده افراد به سرطان تیروئید جلوگیری کنند.
رومانی به عنوان یک کشورِ عضو ناتو نیز این مساله را به خوبی درک می کند، در اوایل ماه جاری میلادی، وزیر بهداشت این کشور، شهروندان رومانیایی را تشویق کرد تا قرص های یُد را از داروخانه های اقصی نقاط این کشور به صورت رایگان دریافت کنند. در عین حال همسایه رومانی یعنی کشور مولداوی نیز اقدام به واردات یک مییلون قرص یُد برای شهروندان خود کرده است.
کشورهای اروپایی جدای از اینکه این اعتقاد را دارند که شاید نیروگاه های اتمی در خاک اوکراین در نتیجه درگیری ها آسیب ببینند و همین مساله به نشتِ رادیو اکتیو از آن ها ختم شود، به این مساله نیز تا حدی باور دارند که شاید روسیه بخواهد از تهدید این مساله جهت ترساندنِ کشورهای عضو ناتو نیز استفاده کند. مساله ای که عملا می تواند برای این کشور در مقام یک اهرم کاربردی کنشگری کند. البته که آن ها به این نکته نیز توجه دارند که اوکراین صرفا یک نیروگاه اتمی ندارد. این کشور، نیروگاه های اتمی دیگری نیز دارد که روسیه می تواند تهدیدِ به حمله به آن ها را داشته باشد.
در این نقطه باید پرسید که واکنش و پاسخ واشینگتن چیست؟ در این رابطه دو ایده محوری مطرح می شود که هر دو قریب به ۷۰ سال است که منسوخ شده اند. اول، بازرسی بازرسان و کارشناسان آژانس بین المللی انرژی اتمی از نیروگاه اتمی زاپوریژیا است. با این همه باید توجه داشت که اساسا فلسفه کاری آژانس بین المللی انرژی اتمی از بدو تاسیس آن، حراست فیزیکی از نیروگاه های اتمی و یا غیرنظامی سازی مناطق پیرامونی آن ها نیست.
آژانس بین المللی انرژی اتمی نمی تواند امکانات دفاعی را برای نیروگاه زاپوریژیا فراهم کند و کارشناسان آن نیز از این قابلیت برخوردار نیستند. از سوی دیگر، آمریکا در ماه های اخیر وعده ساخت نیروگاه های اتمی و فعال‌سازی راکتورهای جدید در شماری از کشورهای اروپایی را داده است. این در حالی است که واشینگتن به این نکته توجه ندارد که امکان دارد آن ها نیز به سرنوشتی مشابه با نیروگاه اتمی زاپوریژیا دچار شوند. از این رو، در شرایط کنونی بسیاری به دولت بایدن انتقاد می کنند که چرا خود رسما وارد میدان نمی شود و اقدامات حراستی را از نیروگاه های اتمی اینچنینی که در کشورهای دوست و متحد آمریکا ایجاد شده و یا قرار است ایجاد شوند، برقرار نمی کند؟»
به طور کلی باید مساله حراست از امنیتِ نیروگاه های اتمی نظیر زاپوریژیا را جدی گرفت زیرا انجام یک اشتباه در مورد آن ها می تواند به بحرانی فراگیر و حتی درگیری های گسترده در قالب هایی نظیر وقوع جنگ های جهانی ختم شود.
- 11
- 2
