پهپادهای کامیکازه UAV-X؛ قاتلین احتمالی ارزان قیمت اما موثر مراکز نفتی عربستان سعودی

گروه حوثی های یمن یک روز پس از حمله پهپادی به دو مجتمع و میدان نفتی بزرگ و مهم در شرق عربستان سعودی اعلام کرد که این گروه پشت این ماجرا بوده و برای این کار از پهپادهای کامیکازه ساخت خود استفاده کرده است. در مقابل مقامات ایالات متحده می گویند که این گروه توانایی انجام چنین حمله ای در این سطح پیچیدگی و دقت را ندارد و منشاً حملات نه یمن بلکه عراق و شاید ایران بوده است. مقامات سعودی نیز اگر چه حمله را به طور مستقیم به ایران نسبت نداده اند اما ادعا دارند که این حملات با استفاده از پهپادهای ساخت ایران صورت گرفته است.

بر اساس گزارشی که در ژانویه سال کنونی در نشست شورای امنیت سازمان ملل قرائت شد، ادعا شده بود که نیروهای شیعه حوثی یمن که چندین سال است در مقابل حملات عربستان سعودی و امارات و به طور کلی ائتلاف عربی مقاومت می کنند و موفقیت های قابل توجهی نیز در این زمینه بدست آورده اند نسبت به گذشته در زمینه تولید، توسعه و استفاده از سلاح های پهپادی پیشرفت زیادی داشته اند، به طوری که پهپادهای جدید این نیروها می توانند مسافت بیشتری را طی کرده و آسیب بیشتری به مواضع مورد نظر خود وارد کنند. به همین دلیل با گذشت زمان بر شدت، قدرت و برد حملات حوثی ها به مواضع عربستان مانند فرودگاه ها، پایگاه های نظامی و مجتمع های نفتی افزوده شده است و این گروه هشدار داده اند که هر لحظه امکان انجام حملات تازه ای به مواضع عربستان سعودی و امارات وجود دارد.

برخی از این پهپادهای کامیکازه یا پهپادهای انتحاری، از جمله پهپاهای UAV-X با حداکثر برد ۱٫۵۰۰ کیلومتر می توانند به نیروهای حوثی این توانمندی را بدهند که از محل استقرار خود در یمن بخش زیادی از مجتمع های نفتی عربستان سعودی را مورد حمله قرار دهند. سرتیپ یحیی سریع، سخنگوی حوثی ها در شبکه خبری تحت کنترل این گروه اعلام کرد که این گروه عملیات پهپادی اخیر را انجام داده است. او ادعا کرده که در این عملیات از ۱۰ پهپاد استفاده شده و آن را پاسخی به دخالت ارتش عربستان در جنگ یمن که منجر به ویرانی و کشتار وسیع مردم این کشور از سال ۲۰۱۵ تاکنون شده عنوان کرده است. علیرغم این ادعای رسمی اما طرف دیگر ماجرا و ایالات متحده خوانش دیگری از منبع این حملات دارند. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در توئیتر خود مدعی شد که ایران پشت این حملات بوده است، ادعایی که توسط محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، رد شده و آن را نهایت دروغگویی و فریب مقام های آمریکایی توصیف نامید.

دولت ایالات متحده ادعا می کند که نیروهای حوثی از ایران دستور گرفته و این نیروها در زمینه تکنولوژی و آموزش پهپادی از پشتیبانی های ایران برخوردارند. پمپئو همچنین اعلام کرد که هیچ سندی وجود ندارد که نشان دهد این حملات از خاک یمن صورت گرفته است. عربستان سعودی نیز به طور رسمی تاکنون ایران را به طور مستقیم مسبب این حملات ندانسته است اما ایران را در این ماجرا دخیل می داند.

آمریکایی ها می گویند که این حمله نه با پهپاد بلکه با موشک های کروز و از خاک عراق یا ایران صورت گرفته است، روایتی که با آنچه ایران و حوثی ها می گویند بسیار متفاوت است. روز یکشنبه، تصاویر ماهواره ای گرفته شده از ۱۷ قسمت مختلف از پالایشگاه ها و میدان های نفتی مورد حمله قرار گرفته منتشر شد که ایالات متحده آن ها را سندی دال بر صورت گرفتن حمله توسط ایران می داند. وال استریت ژورنال نیز گزارش داده که افراد کارشناس در این حوزه گفته اند که بر اساس شواهد و این تصاویر، پالایشگاه های سعودی توسط موشک و نه پهپاد مورد هدف قرار گرفته اند.

در تصاویر منتشر شده که توسط ماهواره های جاسوسی ایالات متحده گرفته شده اند، صدمات وارد شده به این تاسیسات در قسمت غربی و شمال غربی آن ها دیده می شود. آمریکایی ها همین مسئله را تایید کننده ادعای خود می دانند زیرا به باور آن ها حملاتی که از شمال به این تاسیسات شده می تواند به قسمت غربی و شمال غربی تاسیسات صدمه وارد کند و نه حملاتی که از سمت جنوب (یمن) صورت گرفته باشد.

این حمله بی سابقه که تولید نفت عربستان سعودی را به نصف کاهش داد و باعث افزایش ۲۰ درصدی قیمت نفت در عرض یک روز شد، باعث چنان آتش سوزی گسترده ای در بزرگ ترین پالایشگاه متعلق به شرکت نفتی آرامکو سعودی گردید که دود آن از فضا نیز قابل مشاهده بود. بر اساس گزارش شورای امنیت سازمان ملل، از سپتامبر ۲۰۱۸ تاکنون ۶ فروند پهپاد متعلق به حوثی ها که برای عملیات شناسایی و تهاجمی مورد استفاده قرار گرفته بود بدست آمده است.

در این میان، پهپادهای UAV-X دارای موتورهای بسیار قوی تری نسبت به پهپادهای قبلی قاصف-۱ هستند. پهپادهای قاصف برد کمتری داشته و تنها برای هدف قرار دادن اهدافی در داخل مرزهای جنوبی عربستان و یمن مناسب بودند. سخنگوی نیروهای حوثی در کنفرانس خبری پس از بر عهده گرفتن این ماجرا گفته است که این حملات به دلیل مشارکت نیروهایی در داخل خاک عربستان تا به این حد دقیق و موفقیت آمیز بوده و به مقامات این کشور هشدار داده که حملات بیشتری در راه خواهد بود.

پهپادهای مورد استفاده حوثی ها که نمونه هایی از آن ها ساقط شده، در واقع پرنده هایی بدون سرنشین هستند که مواد منفجره روی آن ها نصب شده و با کلاهک انفجاری که دارند باعث انفجار در محل برخورد می شوند.

اما پهپادهای جدید UAV-X نه تنها قادرند که مواضعی را در مسافت های طولانی تر هدف قرار دهند بلکه در برخی از آن ها تا ۱۸ کیلوگرم مواد منفجره جاسازی شده است که قدرت انفجاری بالایی دارند. بدین ترتیب تحقیقات نشان می دهد که قدرت و برد پهپادهایی که از نیمه سال ۲۰۱۸ توسط نیروهای حوثی مورد استفاده قرار گرفته بسیار بیشتر از گذشته شده است.

در این میان عربستان سعودی درخواست سازمان ملل برای بررسی سیستم هدایت پهپادهای UAV-X ساقط شده را رد کرده که بسیار عجیب به نظر می رسد زیرا با بررسی این سیستم ها می توان منشأ و سازنده قطعات پهپادهایی که در یمن استفاده می شود را مشخص کرد.

مقامات آمریکایی ادعا دارند که این حملات با استفاده از موشک های کروز و دستکم ۲۰ فروند پهپاد صروت گرفته که با ایجاد آتش سوزی در پالایشگاه نفتی ابقیق و میدان نفتی خوریس، باعث نصف شدن تولید نفت و کاهش ۵ درصدی تولید در مقیاس جهانی شده است. هنوز مشخص نیست که چه سیستم های دفاعی در اطراف این مراکز مستقر بوده و اگر سیستمی نیز وجود داشته از چه نوعی بوده است.

با این وجود، سیستم های رهگیر موشکی مانند سیستم دفاعی پاتریوت ساخت ایالات متحد که توسط عربستان سعودی برای مقابله با تهدیدات بالستیکی استفاده می شود و رادارهای زمینی نیز دارای شکاف ها و نقاط کوری هستند که از مسیر آن ها، پهپادها و موشک های کروز با قدرت پرواز در ارتفاع پایین و مسیرهای مارپیچ می توانند به اهداف مورد نظر برخورد نموده و این سیستم های پیچیده را ناکام بگذارند.

جاشوا پولاک، کارشناس موشک و سلاح های هسته ای در این باره چنین می گوید: «این سلاح ها تا زمانی که به اندازه کافی به رادار نزدیک شده و از افق آن عبور کنند قابل شناسایی نخواهند بود، زمانی که دیگر برای انجام واکنش بسیار دیر شده است».

پهپادها مانند موشک های کروز، به شدت در حال گسترش و تقویت هستند. این سیستم های تهاجمی و شناسایی که از انواع بسیار ساده تا پیچیده ساخته می شوند در اشکال و اندازه های مختلف بوده و کاربرد آن ها در حدی توسعه یافته که در مواردی نیروهای داعش برای حمله به نیروهای طرف مقابل  انواع بسیار کوچک و ساده ای که برای اهداف غیرنظامی (مانند فیلم برداری از نمای بالا) استفاده می شده را به کار گرفته اند. در واقع استفاده از این پهپادها به نیروهای یمنی امکان داده که با هزینه ای بسیار اندک دست به انجام عملیاتی کوچک اما ایذایی و تاثیرگذار دست بزنند که بدون استفاده از پهپاد امکان انجام آن ها حتی با هواپیماهای پیشرفته نیز وجود ندارد.

سیستم های مرسوم دفاع هوایی برای مقابله با پهپادهای کوچک، کند و با ارتفاع پروازی پایین ساخته نشده اند و حتی سیستم ها لیزری که اخیراً برای این منظور ساخته شده و آمریکا ادعا می کند که در یک مورد با اسفاده از آن ها یک پهپاد ایرانی را ساقط کرده است (ادعایی که قویاً توسط مقامات ایرانی رد شده و مقامات آمریکایی نیز سندی برای تایید ادعای خود منتشر نکرده اند) نیز گاهی برای مقابله با پهپادهای کوچک به مشکل بر می خورند.

همچنین در صورت استفاده از تعداد زیادی پهپاد انتحاری در صورت حمله به مناطق وسیعی مانند مراکز نفتی و امنیتی عربستان سعودی، سیستم های دفاعی امکان خنثی کردن تمامی تهدیدات را ندارند، اتفاقی که در مورد حملات قبلی نیروهای حوثی به عربستان رخ داده بود.