دلار۴۴ هزار تومانی جرم است یا لایک کردن؟

روزنامه آفتاب یزد نوشت: انگار بعضی از مسئولان آمده‌اند که با اظهاراتی، مردم را عصبانی کنند آنهم در روزگاری که آوار مشکلات بر سرشان ریخته و بیشتر از هر زمان دیگری نیاز به آرامش فکری دارند اما برخی از مسئولان انگار مسئولیتشان این است که نگذارند مردم آرام باشند. اخیرا یک مقام در امور فضای مجازی با تاکید بر ضرورت تبیین مسئولیت افراد در قبال فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، گفته بود: «هر شخص نسبت به تولید محتوا، انتشار و به اشتراک گذاردن مطلب در صفحه خود، محتوای کامنت‌های دیگران در این صفحه و لایک مطالب دیگران مسئولیت قانونی دارد». وی در تشریح اقدامات مجرمانه در فضای مجازی که منجر به پیگرد قضائی می‌شود، افزود: «توهین به مقدسات، شخصیت‌ها، باورها، اعتقادات و اقوام، تبلیغ نژادپرستی، تهدید، انتشار اکاذیب، انتشار شایعات، تولید و انتشار اخبار و اطلاعات و تحلیل‌های غیرواقعی از شرایط، پدیده‌ها و حوادث را در شبکه‌های مجازی دارای عناوین مجرمانه خواند که قانون‌گذار برای آن مجازات در نظر گرفته است.»

او در بخشی از سخنان خود بیان کرده: «ایجاد، مدیریت و عضویت در صفحات گروه‌ها و کانال‌هایی که اقدام به انتشار مطالب غیرقانونی می‌کنند، تگ و هشتگ در راستای فراخوان‌ها و اقدامات گروه‌های غیرقانونی و ضد امنیتی، درج نظرات غیرمجاز سایر افراد در صفحه شخصی خود و درج این نوع نظرات در صفحه دیگران نیز از موارد مجرمانه در فضای مجازی است که برخورد قضائی به همراه خواهد داشت.»

اول جرم را تعریف کنید بعد مجرم را مجازات کنید

حالا تعیین مجازات برای جرمی که وجود ندارد با واکنش‌هایی از سوی حقوقدان‌ها همراه شده است. یک حقوقدان در واکنش به این اظهارات نوشته است: «۱-عضویت در کانال و گروه و دنبال کردن یک صفحه و دیدن و خواندن مطالب سایرین عنوان مجرمانه‌ای ندارد. ۲- ایجاد گروه مجازی هم جرم نیست. ۳- اگر در گروه فوق شخصی مطلبی گذاشت ربطی به ادمین ندارد.»

همچنین نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل دادگستری در این‌باره و با بیان این‌که «همه بزرگان کشور امروز کانال یا اکانتی در فضای مجازی دارند، یعنی آن‌ها مجرم هستند؟» به خبرآنلاین می‌گوید: «اول باید جرم بودن یک مسئله در قانون مشخص شود، لذا بیان چنین مسائلی نه جنبه فقهی و شرعی ندارد. این فقط یک اظهار نظر کارشناسی است که می‌تواند رد شود. اگر این موارد در بعضی محاکم اجرا شود باید به خدا پناه برد، چراکه مهمترین اصل در قانون، اصل قانونی بودن جرم و مجازات است، یعنی اول قانونگذار باید جرم را تعریف کند و بعد برای آن مجازات تعریف کرد.» وی ادامه می‌دهد: «درباره هر چیزی اول باید قانونگذاری شود، درهمین مورد هم اول باید تشریفات قانونی در مجلس سپری شود، اگر موضوع با طی تشریفات قانونی مصوب شد آن موقع بیایند بگویند لایک کردن جرم است، اما پیش از آن‌که قانونی مصوب شود و منعی در کار باشد، نمی‌توان گفت لایک زدن و هشتگ درست کردن غیرقانونی است.»

گفتنی است در فضای مجازی لایک کردن یک موضوع چندین جنبه و برداشت دارد، لایک کردن یعنی برایم جالب بود (چه موافق مطلب چه مخالف)؛ در جای دیگر لایک کردن یعنی موافق هستم؛ یا می‌تواند به نوعی ذخیره مطلب دانست. لایک کردن یک مطلب لزوما به معنای تایید آن مطلب نیست. اما فالو یا دنبال کردن چطور؟ فالو یعنی پیام‌ها و مطالب این کاربر را به من نشان بده. میخواهم ببینم چه می‌گوید و حرفش چیست. در اینجا نیز «فالو» کردن باز به معنای تایید نیست؛ وقتی شخصی صفحه‌ای را دنبال می‌کند، می‌خواهد بداند چه چیزهایی در آن منتشر می‌شود. به گزارش خبرآنلاین، اینکه کسی مطلبی را منتشر کند، می‌تواند مسئولیت قانونی داشته باشد اما خواندن آن مطلب که نمی‌تواند مسئولیت قانونی به همراه داشته باشد! مثل این است که گفته شود خواندن شعارهای روی دیوار جرم است!

واکنش کاربران

از سوی دیگر این اظهارات با واکنش‌هایی از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شده است.

یکی از کاربران در این باره نوشته است: «لایک کردن را دیگر جرم دانستن! زیاده روی هست!».

یکی دیگر از کاربران اینطور می‌نویسد: «مگر معاون دادستان مجلس هستش که قانون وضع میکنه».

دیگری نوشت: «از الان دیگه صحبتی نمیکنم با خودمم قهر میکنم».

کاربران دیگر نوشته اند: «اینجوری باشه یک وقت زندان کم نیارین»، «من هرچیزی دوست داشته باشم لایک میکنم یعنی الان من یک مجرم خطرناکم؟»، «چیز دیگه نبود که بگه. یعنی اینا تو قانونه»، «دیگه چی جرم محسوب میشه بابا گرونی خفه مون کرده»، «هر کامنت هر مطلب در فضای مجازی ابتدا باید تاییدیه وزارت ارشاد را داشته باشد. و لوگوی تاییدیه طراحی شده که هر مطلب مجوزدار بر تصویر یا فیلم یا... نشان داده شود!»، «یه لیست از فعالیت‌های غیرمجرمانه بزارین کار رو راحت‌تر میکنین، هر چند همین کامنت هم مصداق مجرمانه داره!»، «چندوقت دیگه به هرکی بگی دمت گرم تفسیر به تایید و لایک می‌شود. پس لاجرم مجرم محسوب میشه»، «کاش برای دلار چهل و چهار هزارتومنی هم جرم تعیین می‌کردید»، «حتی خواندن هم جرم حساب میشه لااقل راه‌های مناسب پیدا شود گرانی و فقر و تبعیض و مشکلات اساسی مردم حل شود خصوصا دهک‌های پایین و پایین‌تر که شامل مددجویان کمیته و بهزیستی می‌شود با حقوق ماهی ۵۰۰ تومن که درد و رنج آور است»، «بجای این حرف‌ها اقتصاد را درست کنید و به درمان رسیدگی کنید».