حذف زنان و مقابله با آنها در ایران؛ محدودیت‌ها به تغییر رویکرد منجر می‌شود؟!

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: سوپر انقلابیون حاضر در مجلس در حالی این روزها دائما نوید اجرای مصوبه پرحاشیه حجاب و عفاف را می‌دهند تا به زعمشان بساط بی‌حجابی در کشور را جمع کنند که در روزهای اخیر برخی ایستگاه‌های مترو تهران شاهد حضور پرتعداد و رعب‌انگیز حجاب‌بان‌هاست. در گوشه‌ای دیگر از کشور، در اصفهان، کنسرت خواننده سنتی به بهانه حضور نوازنده زن، لغو می‌شود تا به اعتقاد برخی صاحبنظران به شهروندان حد و حدود مضاعف محدودیت‌‌ها را در اکوسیستم سیاسی جدید کشور یادآور شود. اکوسیستمی که به نظر می‌رسد بیش از رشد و اعتلای اقتصادی و توسعه فرهنگی و رهایی از فقر و بی‌عدالتی در پی اجرای منویات تندروترین گروه‌‌های ایدئولوژیک جامعه باشد. با این همه، نتیجه این یادآوری‌ها تاکنون، چیزی در خور انتظار نبوده است؛ دیروز انتشار تصاویری از جشن فارغ‌التحصیلی دانشجویان پردیس کیش دانشگاه شریف در حالی که دختران حاضر، تنها کلاه فارغ‌التحصیلی بر سر داشتند، از منظر بسیاری نه تنها نشان‌دهنده بی‌ثمری تندروی‌ها در عرصه‌های مختلف برای زنان بوده است که حتی می‌توان در آن رد پای پررنگ شدن شکل جدیدی از مقابله در برابر این تندروی‌ها را به وضوح مشاهده کرد. 

در این میان در حالی مصلحان اجتماعی، از روی‌ آوردن به تساهل، ایجاد فضای گفت‌وگو و گسترش سیاست‌های ترویج رواداری، مدارا و مشارکت دادن مردم در حل مسائل و گسترش نهادهای مدنی و اجتناب از افزایش جرم‌انگاری‌‌ها در حوزه سبک زندگی و موضوعات فرهنگی و اجتماعی سخن به میان می‌آورند؛ که به نظر می‌رسد شمشیر از نیام برآمده سیاست‌گذاران غالب امروز کشور در پی مدارا نیست و قصد دارد پیکر زخمی جامعه ایرانی را شقه شقه‌تر از همیشه کند. 

رقابت مقامات استانی در نمایش تشرع

آخر هفته گذشته؛ علیرضا قربانی، خواننده موسیقی سنتی از لغو هفت شب کنسرت خود در شهر اصفهان خبر داد. دلیل لغو کنسرت، حضور نوازنده زن در بین گروه نوازندگان علیرضا قربانی اعلام شد!

هرچند محمود سالاری، معاون هنری وزارت فرهنگ زمان لغو کنسرت اعلام کرده بود که «متأسفانه در روند برگزاری این کنسرت برخی ناهماهنگی‌ها با ارشاد استان منجر به لغو این برنامه شد»؛ اما در روزهای اخیر توضیحات معاون امنیتی استاندار اصفهان نشان داد که ماجرا فراتر از ناهماهنگی است. او در صحبت‌هایش از رویکرد جدیدی در میان مسئولان استانی پرده برداشت. به نحوی که به نظر می‌رسد میان مسئولان کنونی در اعمال محدودیت‌‌های بیشتر برای زنان رقابت درگرفته است؛ حتی فراتر از آنچه در قانون آمده یا در پایتخت سیاستگذاری می‌شود.

محمدرضا جان‌نثاری، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار اصفهان به تازگی در یک نشست خبری با تایید بر اینکه دلیل لغو کنسرت به‌رغم مجوز وزارت ارشاد، حضور نوازنده زن بوده، گفت که «نظرات فقهی در قبال این موضوع متفاوت است که آیا زن می‌تواند تک‌نواز باشد؟ باید برای آن تکلیف ملی معلوم شده و ابلاغ شود». او ادامه داد که «ما باید همه افکار عمومی را در نظر بگیریم، بالاخره قشر عظیمی از افکار عمومیِ ما این موضوع را نمی‌پسندند. صراحت هم ندارد، تعیین تکلیف رسمی هم درباره این موضوع نشده است».

در حالی او دغدغه‌‌های فقهی خود را در یک نشست خبری به عنوان معاون امنیتی و اجتماعی استانداری بیان می‌کرد که بارها در اصفهان کنسرت‌‌هایی با تکنوازی زنان برگزار شده و در این سال‌ها نیز با وجود حضور پررنگ قشر سنتی در این شهر، خبری مبنی‌بر جریحه‌دار شدن احساسات عمومی منتشر نشده است. 

واکنش مخبر به آش شور مقام امنیتی اصفهان

آش پخته شده این مقام اجرایی در اصفهان چنان شور بود که دیروز واکنش تلویحی معاون اول رئیس‌جمهور را نیز در پی داشت. محمد مخبر، در جلسه هیات وزیران ضمن تاکید بر لزوم احترام همه دستگاه‌ها به مجوزهای رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد برای برگزاری مراسم‎ فرهنگی گفت: «همه باید به این مجوزها احترام بگذارند و در صورت وجود برخی اشکالات احتمالی، این مسائل را از طریق مرجع صادرکننده مجوز پیگیری کنند.» محمود سالاری، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  نیز که خود چندی پیش در دفاع از حاشیه‌ها و محدودیت‌های برگزاری کنسرت در مشهد گفته بود که «مگر کسی تاکنون در واتیکان کنسرت داشته» هم صدایش درآمد و در پاسخ به اظهارات معاون امنیتی استانداری اصفهان گفت: «در شهری که یکی از قدیمی‌ترین هنرستان‌های موسیقی دختران وجود دارد و هر ساله تقاضای حضور در این هنرستان افزایش پیدا می‌کند، اینکه سلیقه خود را به عنوان قانون اعمال کنیم، کار شایسته‌ای نیست. در بیانیه قدیمی‌تر نیز آمده بود که این موجب وهن و توهین است که من این را متوجه نشدم که چه وهن یا توهینی است. ضمن اینکه ایشان گفته بودند اگر قانونی هست به من اعلام کنید؛ این یعنی چه؟! قانونی که شما گذاشتید، نو است». 

سالاری ادامه داد: «مگر قانون می‌خواهد که کسی بیاید روی صحنه و نوازندگی کند؟ قانون به ما می‌گوید عفت عمومی، حجاب و شأن مخاطب باید رعایت شود؛ این مسائل قانون دارد و آیین‌نامه تخلفات ما نیز موجود است».

با وجود این سخنان تند و تیز، سالاری تلویحا به شکست خود بر حاکمیت چنین نگاهی در کشور هم معترف شد و عملا رویه جدید مقامات اصفهان در خصوص اجرای موسیقی زنده در این شهر را پذیرفت و گفت که «به اندازه‌ای که زورمان برسد پیگیری انجام خواهیم داد».

در این میان اما بسیاری از اهالی موسیقی که تا پیشتر محدودیت‌‌های اجرا در شهرهای مذهبی مثل مشهد و قم را پذیرفته بودند، پیش‌بینی می‌کنند که با وجود رقابت مسئولان استانی برای آتشی نشان دادن تشرع مردم در استان‌‌های تحت مسئولیت، هیچ بعید نیست که دیگر استانداران و معاونینشان نیز به تبعید از این رفتار و گفتار، سخن از گروه‌هایی به میان آورند که تاب تحمل زنان بر صحنه در حال نوازندگی را ندارند و به‌رغم قانون به صورت خزنده این موضوع را به رویه جاری و ساری در کشور بدل کنند. 

حذف زنان یا مقابله با آنها

اما دیروز اتفاق دیگری هم افکار عمومی را به سمت خود جلب کرد. تصاویری از فارغ‌التحصیلی گروهی از دانشجویان دانشگاه پردیس کیش صنعتی شریف.  تصاویر از آن جهت حائز اهمیت شد که دختران حاضر در آن تنها کلاه فارغ‌التحصیلی بر سر داشتند. 

روابط عمومی دانشگاه صنعتی شریف ضمن محکوم کردن این اقدام در بیانیه‌ای اعلام کرد: «متاسفانه در بخش پایانی مراسم و هنگام اهدای جوایز و‌گرفتن عکس دسته‌جمعی، مواردی از عدم رعایت شئونات و قوانین مشاهده شد که در شأن خانواده بزرگ دانشگاه صنعتی شریف نبود و منجر به امتناع رئیس و معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه از مشارکت در اهدای بخشی از جوایز و ترک سالن همایش از سوی رئیس دانشگاه شد».

در همین راستا، همچنین برخی رسانه‌ها از استعفای علی سلک غفاری، رئیس پردیس بین‌المللی کیش دانشگاه شریف خبر دادند.

این اتفاق البته از آن جهت قابل توجه بود که در روزهای اخیر خبرهای رسمی هر روز از افزایش ممنوعیت‌‌های قانونی در خصوص کسانی است که حجاب بر سر نمی‌کنند حکایت دارد. از به کارگیری گسترده افرادی موسوم به حجاب‌بان در ورودی متروها و میادین مهم برخی از شهرهای کشور گرفته تا توقیف و جریمه سنگین خودروهایی که سرنشین آنها حجاب ندارد. حتی این موضوع در دانشگاه‌‌های کشور نیز به اشکالی چون محرومیت دانشجویانی که از این موضوع تمکین نمی‌کنند هم فراوان قابل ذکر است. 

نگاهی به آمار پراکنده و بعضا غیررسمی در این باره نشان می‌دهد که حاکمیت از تمام ابزارهای تنبیهی خود برای این موضوع در خصوص زنان بهره می‌برد. موضوعی که با به اجرا درآمدن آزمایشی مصوبه‌ حجاب و عفاف، روی تندتری هم به خود خواهد گرفت. با این حال آنچه این محدودیت‌‌ها و ممنوعیت‌‌ها و برخوردها در پی داشته است، نتوانسته به تغییر رویکرد برخی از زنان منجر شود.

سعیده علیپور