روزنامه توسعه ایرانی نوشت: همیشه بحث بر سر این بوده که «گشت ارشاد» را چه کسی گردن می‌گیرد. روسای قوا و نهادهای زیرمجموعه‌شان همواره از زیر بار مسئولیت آن گریخته‌اند. این بار اما نوک پیکان این مسئولیت بیش از هر زمان دیگری به سوی وزارت کشور است؛ به ویژه آنکه احمد وحیدی روز شنبه ضمن آنکه حجاب را از ارکان هویتی نظام خواند، از فرماندهی انتظامی بابت اجرای طرح «نور» و به گفته او «ایجاد آرامش» تقدیر کرد.
احمد علیرضابیگی، نماینده مجلس نیز دو روز پیش صریحا گفت که بازگشت گشت ارشاد کار دولت است و وزارت کشور رأسا آن را اداره می‌کند.
اما سوالی که پس از پیدا شدن نهاد مسئول مطرح میشود، این است که اساسا «وزارت کشور بنا به کدام قانون و فرمانی گشت ارشاد را بازگردانده است؟»
جلال محمودزاده، نماینده مهاباد دیروز در تذکری شدیداللحن پس از اشاره به درگیری‌هایی که میان مامورین گشت امنیت اخلاقی با بانوان رخ داده، خطاب به وزیر کشور نوشت: «جناب وزیر! سوال اینجاست که به استناد کدام قانون مامورین به خودشان اجازه می‌دهند که با این شیوه با بانوان برخورد کنند؟ جنابعالی به عنوان متولی امنیت کشور باید مجری قوانین باشید نه اینکه اجازه دهید بر خلاف ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی بانوان را با قهر و تهدید سوار بر خودروهای گشت نمایند.»
سنگر گرفتن پشت سخنرانی‌های رهبری
تندروها و مشتاقان ون‌های سفید این سوال را با توسل به «رهبری» پاسخ می‌دهند. کمی قبل از بازگشت دوباره گشت ارشاد تحت عنوان «طرح نور»، رهبر انقلاب در دو نوبت، طی سخنرانی روز قدس و عید فطر، دقایقی از سخنان خود را به مسئله حجاب اختصاص دادند.
بدین ترتیب جدلی که میان فضائلی و حامیان برخوردهای خیابانی با حجاب درگرفت، به توافق ختم نشد و این معما نیز قوت بیشتری گرفت که «بازگشت ون‌ها و رویه تنش‌زایی که تندروها بر طبل آن می‌کوبند با اذن و تایید رهبری است یا با انتقاد و تذکرات جدی رهبر انقلاب همراه است؟»
در سخنرانی نماز عید فطر ضمن تصریح بر اینکه «یقینا نظام جمهوری اسلامی درصدد این نیست که کسانی را به زور وادار به دینداری کند»، تاکید کردند: «اما در مقابل ناهنجاری دینی هم وظیفه دارد؛ نباید کوتاهی کنیم. مسئولین و آحاد مردم و آمرین به معروف و ناهیان از منکر در این زمینه وظیفه خود را باید انجام بدهند.»
به فاصله کمی پس از این اظهارات، فرماندهی انتظامی تهران بزرگ اعلام کرد که اجرای طرح جدید برخورد با بی‌حجابی به نام «نور» را از شنبه ۲۶ فروردین آغاز خواهد کرد. این همزمانی موجب شد تفسیرها بر این باشد که در واقع سخنرانی رهبری، فرمان بازگشت گشت ارشاد بود و تندروها نیز در مقابل انتقادات و هشدارها نسبت به چنین تصمیمی، با پشتوانه بیانات رهبری از آن دفاع می‌کردند.
سه روز پیش اما با توئیت یکی از چهره‌های نزدیک به رهبری، این سنگر تندروها فرو ریخت. مهدی فضائلی، عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب چند روز پس از بازگشت دوباره ون‌های گشت ارشاد، در شبکه ایکس نوشت: «کشف حجاب، حرام شرعی و هم حرام سیاسی است. منتهی دشمن با نقشه و برنامه وارد این کار شده و ما هم باید با برنامه و نقشه وارد بشویم. کارهای بی‌قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد. به تازگی برخی مسئولان به دلیل کارهای بی‌قاعده تذکر دریافت کردند.»
شریعتمداری: بیت معظم «سخنگو» ندارد
توئیت او با واکنش تند معتقدان به دگماتیسم «یا روسری، یا توسری»! مواجه شد. بلافاصله کانال تلگرامی روزنامه کیهان، توئیت انتقادی مهدی سلحشور، مداح معروف را منتشر کرد که در واکنش به فضائلی نوشته بود: «جهت اطلاع امت حزب‌الله؛ قطع به یقین می‌گویم سلوک حضرت آقا تضعیف سرباز در میدان نیست، تذکری هم لازم باشد به خود فرمانده می‌دهند نه از بالای برج و بارو و سکوی دشمن...»
خود حسین شریعتمداری یک روز بعد در کیهان خطاب به فضائلی نوشت: «بیت رهبر معظم انقلاب «سخنگو» ندارد و چنانچه تذکری ضرورت داشته باشد، مستقیماً و با ذکر مأخذ از سوی دفتر معظم‌له به اطلاع مخاطبان آن، اعم از مسئولان و یا مردم می‌رسد.»
انشقاق بر سر حجاب و نحوه مواجهه با آن که حالا دیگر به یک معضل لاینحل برای نظام تبدیل شده، به جایی رسیده که نزدیک‌ترین چهره‌ها به لایه‌های اصلی حاکمیت را نیز در تقابل با یکدیگر قرار داده است
خبرگزاری فارس که پیشتر برای بازگشت دوباره گشت ارشاد پویش راه انداخته بود نیز واکنش نشان داد و به تصریح نوشت که «تذکر رهبری در جهت ترمیم نه تعطیل طرح است پس نباید تذکر رهبری را به معنای مخالفت با کلیت طرح تفسیر کرد.» این رسانه همچنین خواستار آن شد که «شورای نگهبان تایید قانون قوی و همه جانبه در خصوص جرایم، عواقب و پیامدهای احتمالی که برای چندین مرتبه از طریق مجلس شورای اسلامی تصویب شده را تسریع نماید.»
سایت رجانیوز، وابسته به داماد ابراهیم رئیسی اما واکنشی ابتکاری به خرج داد و با بازنشر یک توئیت قدیمی از فضائلی با مضمون ضروری بودن رعایت حجاب، خبر داد که او با این توئیت خواسته «ابهامات ناشی از سخنان نسنجیده‌اش را برطرف کند.»
تذکر به قوت خود باقی است
ترفند رجانیوز اما جواب نداد و فضائلی در توئیت دیگری نوشت آنچه به عنوان سند عقب‌نشینی او منتشر کرده‌اند، یک توئیت قدیمی، مربوط به یک و نیم سال قبل است. او ضمن تایید محتوای توئیت قبلی خود، تاکید کرد که توئیت دیروز که مربوط به تذکر رهبری به برخی مسئولان «بابت کارهای بی‌قاعده» بوده، به قوت خود باقی است.
بدین ترتیب جدلی که میان او، کیهان، رجانیوز، فارس و دیگر سینه‌چاکان گشت ارشاد درگرفت، به توافق ختم نشد و این معما نیز قوت بیشتری گرفت که «بازگشت گشت ارشاد و رویه تنش‌زایی که تندروها بر طبل آن می‌کوبند با اذن و تایید رهبری است یا با انتقاد و تذکرات جدی رهبر انقلاب همراه است؟»
برای حل این معما، بسیاری از فعالان رسانه‌ای و سیاسی اشاره می‌کنند به اینکه آن دسته از توئیت‌های مهدی فضائلی که در ارتباط با رهبری است، بدون هماهنگی قبلی نوشته نمی‌شوند.
مرور یک تجربه مشابه
در میان واکنش‌ها، هاتف صالحی، فعال رسانه‌ای در پاسخ به حسین شریعتمداری که گفته است اگر تذکری باشد باید مستقیما و توسط آقایان گلپایگانی و حجازی، مقامات ارشد دفتر رهبری صورت گیرد، ماجرایی مشابه در دوران محمود احمدی‌نژاد را یادآوری کرد.
آیا رهبر انقلاب مانند آنچه سال ۹۵ رخ داد، به صراحت تکلیف این اختلافات بر سر گشت ارشاد را روشن خواهند کرد یا موضوع حجاب به سبب حساسیتی که پیدا کرده مشمول چنین صراحتی نخواهد شد؟
او به توئیت مهدی فضائلی در شهریور ۹۵ اشاره کرد. فضائلی در آن توئیت درباره ملاقات احمدی‌نژاد با رهبری نوشته بود که جزئیات این ملاقات مشخص نیست اما «قطعی است» که احمدی‌نژاد در این دیدار با «نهی صریح» آقا در مورد نامزد شدن در انتخابات ۱۳۹۶ مواجه شده است.
صالحی ادامه داده که در آن زمان، پس از این توئیت، «حامیان احمدی‌نژاد ضمن تکفیر جناب فضائلی، معتقد بودند مطالب نقل شده از رهبری باید از مجاری رسمی اعلام شود!»
نهایتا رهبری در درس خارج فقه به این اختلافات اشاره کرده و گفتند: «یک آقایی آمده پیش من، من هم به ملاحظه صلاح حال خود آن شخص و صلاح حال کشور را به ایشان گفتم که شما در فلان قضیه شرکت نکنید. نگفتیم هم شرکت نکنید، گفتیم صلاح نمی‌دانیم ما که شما شرکت کنید... یکی بگوید فلانی گفته، یکی بگوید نگفته، یکی بگوید چرا پشت بلندگو نگفته؟ خب حالا این هم پشت بلندگو.»
هاتف صالحی در پایان شرح این ماجرا نوشته است که «بیایید از تاریخ درس بگیریم و در برابر حقایق قد عَلَم نکنیم!»
با این تجربه، این سوال پیش می‌آید که آیا رهبر انقلاب در این فقره نیز مانند آنچه سال ۹۵ رخ داد، به صراحت تکلیف این اختلافات بر سر گشت ارشاد را روشن خواهند کرد یا موضوع حجاب به سبب حساسیتی که پیدا کرده مشمول چنین صراحتی نخواهد شد؟
این ره که تو می‌روی ...
سیدمحمود رضوی، مشاور محمدباقر قالیباف هم در امتداد توئیت فضائلی طی یادداشتی نوشت: «در سال‌های اخیر جماعت پر سر و صدا و پرهزینه (تندروها)، اتفاقات بدی را برای نظام رقم زده‌اند.» او در بخش دیگری از این یادداشت تصریح کرد: «تندروها به دنبال آن هستند که هزینه کارهای بی‌قاعده بر دوش رهبری معظم افتد.»
با این صف‌بندی‌ها پُرواضح است که انشقاق بر سر حجاب و نحوه مواجهه با آن که حالا دیگر به یک معضل لاینحل برای نظام تبدیل شده، دیگر از صف‌بندی میان مرد ماست‌پاش مشهد با یک مادر و دختر و درمانگاه قم و نارنجستان شیراز و باغ شازده کرمان و بی‌آرتی و دانشگاه و کف خیابان گذشته و به جایی رسیده که نزدیک‌ترین چهره‌ها به لایه‌های اصلی حاکمیت را نیز در تقابل با یکدیگر قرار داده است.
این حد از دودستگی، آن هم در حاکمیت «یکدست» بر سر حجاب، سند دیگری است که نشان می‌دهد راهی که ون‌های سفید در خیابان‌های شهرها می‌روند نه به سوی حجاب و عفاف، بل به سوی ترکستان است و رعب‌انگیزی این ون‌ها و مامورانش این بار هم توفیقی حاصل نخواهد کرد!
محبوبه ولی
- 19
- 5
