«از منظر امام خميني اساسا ريشه تحجر و مقدس‌مآبي در سطح جامعه را بايد در سطح حوزه‌ها جست‌وجو كرد»؛ اين جمله‌اي است كه نه از ميان روشنفكران ديني يا سكولار و نه در رسانه‌هاي بيگانه، بلكه در رجانيوز و در قالب يك مقاله مفصل عليه بخشي از حوزه‌هاي علميه منتشر شده است. دوگانه اسلام سنتي و اسلام انقلابي اخيرا و بعد از انتقادي كه حضرات آيات مكارم شيرازي و نوري همداني به اظهارات رحيم‌پور ازغدي در قم داشتند، آغاز شد. همان تجمعي كه طلاب در آن روحاني را تهديد كرده بودند و به‌خاطر همان پلاكاردها آن بخش از تجمع بيشتر از اختلاف اصلي ديده شد.
بعد از آن اتفاق، فعالان اصولگرا در توييتر و رسانه‌ها تلاش كردند تا با زدن هشتك براي رحيمپورازغدي از وي در مقابل مراجعي كه به اظهارات او انتقاد كرده بودند، دفاع كنند. رحيم‌پور حوزه را «بي‌سواد» و «ماشين توليد انبوه مرجع‌سازي» و همچنين «سكولار» خوانده بود.
رجانيوز بدون اشاره به بيانيه‌هاي مراجع در مخالفت با سخنراني رحيم‌پور ازغدي به بررسي قرائت‌هاي مختلف از اسلام در ميان حوزويان پرداخته و بخشي از آنها را «انقلاب‌زدا» و «بدون غيرت انقلابي» معرفي مي‌كند.
نويسنده رجانيوز در مقاله خود به تحريك جامعه پرداخته، مي‌نويسد: «امام خميني توصيه مي‌كنند در يك حركت اجتماعي، قبل از هر كار تكليف اين مقدس‌‌نماها را روشن كنيد.»
سايت جهان‌نيوز هم در دفاع از ازغدي عنوان كرد: «ادعاي رحيمپورازغدي درباره حوزه علميه قابل آزمون است؟!/ استاد را اعدام كنيد!» نويسنده اين يادداشت با اشاره به اينكه از ليبرال‌ترين تئوريسين‌ها تا چپ‌گرايان در مورد عدالت نظريه دارند، اما درحالي كه اساس شيعه بر عدالت است اما حوزه در اين باره نظريه‌اي ندارد. نويسنده نيز از اين بابت «احساس شرم» مي‌كند. او همچنين معتقد است كه گفتن و نگفتن رحيم‌پور «واقعيت» را تغيير نمي‌دهد. همچنين درباره كتاب آيت‌الله جوادي آملي مي‌نويسد: «بعيد است اين كتاب بتواند نظر يك دانش‌آموخته متوسط فلسفه علم را جلب كند!»
علاوه بر آن حسين قدياني از سرمقاله‌نويسان وطن امروز ذيل عنوان «استاد را اعدام كنيد» نوشت: «اصلا زيبنده نيست عالم ما، در برابر ياوه‌گويي سكولارها و روحاني‌نماها ساكت باشد اما ۴ كلمه حرف حساب يك دلسوز را اين‌گونه تند جواب دهد كه مشتي ليبرال ضددين، مدافع حوزه شوند براي ما!» به نظر مي‌رسد اين تازه آغاز ماجرايي است كه همه ابعاد آن هنوز به طور كامل روشن نشده است.
هرچند آتش توپخانه رسانه‌اي دوستان رحيم‌پور ازغدي براي حمايت از او همچنان روشن است اما پس از گذشت بيش از يك هفته از تجمع پر‌مناقشه مدرسه فيضيه واكنش علما، اساتيد و فعالين سياسي نسبت به اظهارات عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي ادامه دارد. سيدرضا اكرمي، عضو جامعه روحانيت مبارز معتقد است كه مطرح كردن موضوعاتي مانند سكولاريزه شدن حوزه در جمع طلاب موضوع درستي نيست. هر چند اكرمي منكر اين ادعاي ازغدي نشد اما به عقيده او محل بيان اشكال شوراي عالي انقلاب فرهنگي است نه حوزه علميه. اكرمي با تاكيد بر ضرورت تغيير سياست‌هاي حوزه مي‌گويد طلاب، علما و اساتيد براي اصلاح امور بايد به موضوعات روز ورود كرده و تاثيرگذار ظاهر شوند.
هفته گذشته يكي از اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي در سخناني مدعي شدند كه حوزه علميه در حال سكولار شدن است. ارزيابي شما از ادعاي سكولاريزه شدن حوزه چيست؟
آنچه هفته گذشته در مدرسه فيضيه رخ داد از جهات جامعه‌شناسي و روانشناسي قابل بحث و بررسي است. نكته اول آنكه اكنون حوزه در اين روزها مانند دانشگاه تعطيل رسمي است و اساتيد و مراجع به زيارت، سياحت و استراحت رفتند و مدرسين عالي مقام در حوزه حضور ندارند. اين روزها افرادي در حوزه مي‌مانند كه فارغ بال هستند و طبيعتا در چنين شرايطي نمي‌توان به مسائل اصلي و كليدي رسيدگي كرد. نكته دوم آن است كه كشور اين روزها با فشار تبليغاتي و رسانه‌اي امريكا رو به رو است. اين كشور متخاصم براي آنكه بدعهدي و بدقولي خود به سبب خروج از برجام را پوشش دهد، ايران را تحت آماج شديد حملات تبليغاتي قرار داده و از اين موضوع بسيار مهم نبايد غافل شد.
در چنين شرايطي دشمن با سوءاستفاده از مشكلات تلاش دارد بر فكر مردم تاثير گذاشته و صحبت كردن از هر مقوله‌اي كه به نفع دشمن باشد كار صحيحي نيست. از نمونه اين كار‌هاي اشتباه بيان نقاط ضعف و ايرادات خودمان است. بايد هوشيار بود كه در زمين دشمن بازي نكنيم. ما در مسائل اقتصادي، اشتغال و امثالهم مشكلاتي داريم كه در تمام دنيا وجود دارد و محدود به ما نيست اما دشمن از اين نقطه ضعف استفاده مي‌كند بنابراين در شرايط كنوني بايد بيش از گذشته هوشيار بود. شرايط امروز به گونه‌اي نيست كه مسائل درون‌گروهي و خانوادگي به اين شكل مطرح شود زيرا چنين اتفاقي به كيان گروه ضربه جبران‌ناپذيري خواهد زد.
نكته سوم؛ آقاي رحيم پورازغدي اعتقاد داشتند طلاب در حوزه به جاي آنكه تمدن اسلامي، حكومت‌داري و جهان‌داري صحبت كنند، به موضوعاتي مي‌پردازند كه براي جامعه سودي ندارد. ايشان اعتقاد دارند كه طلاب بايد نگرش خود را تغيير داده تا به سكولاريزم دچار نشوند. ممكن است انتقاداتي در اين زمينه وجود داشته باشد اما سخن گفتن در ايام تعطيل، در شرايطي كه فرصت براي مطرح كردن موضوعات اينچنيني فراهم نيست، كار مناسب و شايسته‌اي نيست.
آقاي ازغدي اگر دلسوزي داشته و دوست دارد حوزه فعال، به روز و جهاني شود بايد در شوراي عالي فرهنگي كه خودشان عضو هستند، به اين موضوع ورود كنند. بايد توجه داشته باشيم در اين مسائل دانشگاه‌ها به حوزه ارجعيت دارد. دانشگاه‌هاي كشور بايد كمي از تئوري فاصله گرفته و به مسائل روز كشور، اقتصاد و جامعه ورود كنند. موضوعاتي از اين دست بايد در شوراي عالي انقلاب فرهنگي مطرح شود نه آنكه در حوزه آن هم در شرايطي كه مدرسين و اساتيد حضور ندارند. هر سخن جايي و هر نكته مكاني دارد. ايشان اگر سوز دل دارد، پس از آغاز به كار حوزه به جمع مدرسين رسمي و غيررسمي حوزه رفته و دل‌نگراني‌هاي خود را مطرح كند.
مطرح كردن اين مسائل در جمع طلاب اتفاق خوبي نيست. طلبه‌ها نيز خالي از اشكال نيستند و ما بر اين موضوع واقفيم. روايت داريم كه بايد در هر شرايطي دانشمند و عالم زمان بود تا براي مقابله با نقشه‌هاي دشمنان از غافله عقب نمانيم. بايد مقابل شايعه‌سازي دشمن ايستاد. متاسفانه به نظر مي‌رسد آقاي ازغدي توجه نداشته است كه سخن حق و حكيمانه را بايد در ظرف زمان و مكان و اهل مناسب مطرح كند نه افرادي كه به اين مسائل توجه كليدي و ساختاري ندارند.
بنابر اظهارات شما، تلويحا گفتيد كه انتقادات آقاي رحيم پورازغدي درست بوده و فقط در زمان و مكان نامناسبي مطرح شده است. آيا نشانه‌هايي در راستاي صحت ادعاي ايشان درباره سكولاريزه شدن حوزه وجود دارد؟
علوم انساني همواره محل اختلاف دانشمندان و عرفا بوده است. برخي معتقدند فقط بايد روي عرفان افراد توجه كرد، برخي ديگر مي‌گويند فقط بايد به اخلاقيات توجه كرد و دسته سوم معتقدند بايد بحث علمي صورت پذيرد تا از هر فردي در جايگاه مناسب استفاده شود. ممكن است در حوزه افرادي حضور داشته باشند كه از مسائل روز عقب باشند اما محل بيان ايراد و اشكال در ايام تعطيل آن هم در مدرسه فيضيه نيست.
آيا سياست‌هاي حوزه نيازمند بازنگري است؟
سفر مقام معظم رهبري به قم و ديدار با مراجع تقليد تجربه و منبع مناسبي براي اين موضوع است. ايشان در اين سفر درباره مسائل ساختاري، زيربنايي و كليدي حوزه صحبت كرده و از آنان خواستند تا در سياست‌ها بازنگري شود.اينكه مقام معظم رهبري وقت مي‌گذارند و موضوعات را با اساتيد مطرح مي‌كنند نشان از آن دارد كه حوزه بايد فعال‌تر و شاداب‌تر شود اما راه اين مهم تاكيد بر نقاط ضعف نيست بلكه راهكار عملي شدن منويات مقام معظم رهبري آن است كه با تشكيل گروه‌هاي مختلف در راستاي راهنمايي‌هاي ايشان بكوشيم. اين مشكل معطوف به حوزه نيست بلكه دانشگاه‌ها هم به اين آفت مبتلا هستند. دانشگاه نسبت به مسائل كشور فعال، شاداب و كوشا نيست. ما بايد از ظرفيت‌هايي كه در كشور داريم نهايت استفاده را برده و شرايط را تغيير دهيم.
برخي معتقدند نگراني جريانات تندرو از افزايش تاثير‌گذاري مراجع روي افكار عمومي است از اين رو حوزه و علما را به عناوين مختلف متهم كرده و تخريب مي‌كنند. آيا اين نگراني در بخش كوچكي از جامعه وجود دارد؟ اساسا اين اعتقاد درست است؟
اين اعتقاد درست نيست. دشمن مشغول فعاليت روي نقاط ضعف ما است. ما نبايد در زمين دشمن بازي كنيم. شايد درست نباشد از القابي چون تندرو استفاده كنيم بلكه من معتقدم برخي افراد در چنين اوهامي به سر برده و قابليت تعميم به كل را ندارند. اين افراد وقتي با مشكلات مواجه مي‌شوند، به جاي رجوع به نقش خود فرافكني كرده و همه از جمله حوزه را متهم مي‌كنند.
حوزه، علما و مراجع در اصلاحات سياسي، اجتماعي و فرهنگي چه نقشي را ايفا كرده و خواهند كرد؟
زماني كه ما طلبه بوديم، هم چنين دغدغه و انديشه‌اي در ميان جوانان وجود داشت و جوانان منتظر اشاره علما بودند اما به دليل آنكه حوزه مشغول مبارزه با رژيم پهلوي بود فرصت ورود به اين موضوعات را آن‌طور كه بايد پيدا نمي‌كرد اما پس از انقلاب اين نقش بيشتر شد. اكنون پس از سفر مقام معظم رهبري به قم و صحبت با اساتيد، فرصت بسيار خوبي فراهم شده است تا طلاب، اساتيد و علما مشكلات را حلاجي كرده و تهديد را به فرصت تبديل كنند. ما بايد به مسائل روز جامعه ورود كرده و كشور را به حركت وادار كنيم.
زهير موسوي
- 13
- 2
