«المنصور ما المنصور و ما ادریک ما المنصور؟» این جملات را که به سیاق آیات قرآن است، سعید حدادیان از مداحان مشهور در وصف حاج منصور ارضی، مداح مشهور و البته جنجالی تهران گفته و در ادامه آورده است: «منصور، منصور است به نصرت الهی ... وای به روزی که حاج منصور حماسه‌سرایی کند.»
حالا مداح ۶۵ ساله باز هم حماسه سروده و همین چند روز پیش در مراسم دعای روز عرفه گفته است: «اون یارو آخرش در استخر مرد؛ این یارو هم آخرش در استخر می‌میرد.» منظورش از «اون یارو» مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بوده و منظورش از «این یارو»، حسن روحانی. او در مراسم عرفه سال ۹۲ هم درباره هاشمی دعا کرد که «ان‌شاءالله خداوند خبر مرگش را برساند».
حاج‌منصور از ۵ سالگی تا مداحی در مسجد ارک
منصور ارضی ۱ اردیبهشت ۱۳۳۲ در کوچه قندی محله خانی‌آباد تهران به دنیا آمد. او خودش را همشهری «تختی» می‌داند. گفته می‌شود مداحی را از ۵ سالگی زیر نظر عمویش «حسن ارضی» یاد گرفته است. «سودازده طره جانانه‌ام امشب، زنجیر بیارید که دیوانه‌ام امشب» تنها بیتی است که می‌گوید از آن دوران به خاطر دارد. در نوجوانی به همراه عمویش در مراسم مختلف به‌ویژه در مراسم دعای کمیل امامزاده قاسم (ع) و همچنین در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) شرکت می‌کرد. در اوایل دهه ۶۰ به دنبال اختلاف با بعضی دیگر از مداحان، محفلی را در مسجد شهدا واقع در بزرگراه محلاتی فعلی یا همان آهنگ سابق تشکیل داد. اما مسجد ارک، اصلی‌ترین پایگاه منصور ارضی در سال‌های اخیر بوده و همچنان نیز طرفداران او برای شنیدن صدایش به آنجا می‌روند.
او همزمان با آغاز جنگ ایران و عراق در بعضی از جبهه‌های جنگ جنوب از جمله خرمشهر، دزفول، اهواز و دو کوهه و جبهه‌های غرب نظیر سنندج، مریوان، سقز، ارومیه، مهاباد، مهران و بوکان حضور داشته است. معروف‌ترین آنها منطقه «دوکوهه» بود که منصور ارضی در آنجا مراسم دعای کمیل را برگزار می‌کرده و یکی از مشهورترین مداحی‌هایش در زمینه دفاع مقدس نیز شعری با مطلع «دوکوهه السلام ای خانه عشق» است.
با گذشت زمان و پس از پایان جنگ، منصور ارضی یکی از پیشگامان ورود به جنبه‌های سیاسی مداحی شد تا جایی که می‌توان او را سیاسی‌ترین مداح ایران نامید. در همان دوران بعد از جنگ، گروهی با نام «نوسازی معنوی حزب‌الله» شکل گرفت که ارضی و الله‌کرم آن را رهبری می‌کردند. آنها در واقع بدنه نیروهای حزب‌اللهی را ساماندهی می‌کردند.
ارضی معروف‌ترین مداح ایران در دهه ۷۰ بود و مداحان معروفی چون حسین سازور، سعید حدادیان، عبدالرضا هلالی، حسن حسین‌خانی، مصطفی روحانی، محمود کریمی و محمدرضا طاهری از شاگردان او به‌شمار می‌روند.
مراسم دعای کمیل در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) و زیارت عاشورای سه‌شنبه‌ها در «حسینیه صنف لباس‌فروشان تهران» و اجرای مراسم هفتگی در «حسینیه بیت الزهرا» و «حسینیه چمنی» هم از جمله فعالیت‌های ثابت حاج منصور ارضی از دهه ۸۰ تا به حال به‌شمار می‌روند.
او همچنین هر ساله در اواخر تابستان در حرم امام رضا (ع) مراسمی چند روزه برگزار می‌کند و به مرثیه‌خوانی می‌پردازد.
شغل منصور ارضی چیست؟
خودش می‌گوید از تامین اجتماعی حقوق می‌گیرد و البته یک موسسه را هم اداره می‌کند و مردم هم به او اعتماد دارند. منظور او پرداخت برخی مبالغ در قالب خیریه و خمس و ... است. البته شایع است که منصور ارضی در بازار پارچه‌فروش‌های تهران حجره دارد اما خودش می‌گوید دروغ است. اینطور که شنیده می‌شود، ابوالفضل بختیاری (دامادش) که او هم مداح است، علاوه بر کارهای خودش، کمک‌دست پدرزن هم هست. ارضی، ۴ دختر و یک پسر دارد.
یک شب آتش ...
بعد از درگذشت دختر حاج منصور بر اثر بیماری سرطان، یکی از تلخ‌ترین اتفاقات زندگی او که به گفته دامادش «روند پیری حاج منصور را سرعت بخشید»، حادثه آتش‌سوزی مسجد ارک و جان باختن ۷۸ نفر در جریان این حادثه بود. ۲۸ بهمن سال ۸۳ مصادف با پنجم محرم، مسجد ارک طعمه حریق شد. از آنجا که این مسجد در دهه اول محرم محل اجرای برنامه عزاداری با جمعیت زیادی است، همچنین به خاطر تقارن برگزاری نماز جماعت با زمان حریق، این حادثه قربانیان زیادی داشت. با انتقال سریع مجروحان به سه بیمارستان نزدیک به محل و تلاش پزشکان، تعدادی از مجروحان به دلیل شدت سوختگی، جراحات و صدمات وارده جان خود را از دست دادند.
تحقیقات اولیه در مورد این حادثه نشان داد که انفجار کپسول گاز مسجد در طبقه دوم باعث ایجاد حریق شده و از طرفی سقف ۸۰۰ متری شبستان که با برزنت پوشانده شده بود و برای جلوگیری از سرما توسط متولیان مسجد آغشته به پارافین بود، موجب گسترش حریق و ریختن آتش بر سر نمازگزاران شده بود.
این اتفاق باعث شد مردم برای نجات خود از تنها راه باریک مسجد فرار کنند اما درِ مسجد به دلیل ازدحام جمعیت عزادار قفل شده بود و در خروج دیگری هم نداشت. به همین دلیل تعدادی از آنها زیر دست و پا افتاده و خفه شدند. عده‌ای هم توانستند با شکستن شیشه و پنجره مسجد خود را به بیرون پرتاب کنند و نجات یابند. جمعیت بیرون مسجد نیز که متوجه حریق شده بودند، برای نجات نمازگزاران تلاش می‌کردند وارد مسجد شوند. این ازدحام در خارج از مسجد و پراکنده شدن دود و غبار در فضای داخلی مسجد، خود علتی برای بالارفتن آمار تلفات جانی شد.
زمانی که تحقیقات برای شناسایی عاملان این حادثه آغاز شد، کارشناسان در بررسی‌ها و پیگیری‌های خود، هیئت امنای مسجد را ۴۰ درصد، هیئت امنای عزاداران را ۴۰ درصد و نهادهای بالادستی و نظارت بر مساجد را ۲۰ درصد در این حادثه مقصر اعلام کردند.
حاج منصور چندین بار برای توضیح درباره این حادثه به دادسرای جنایی تهران احضار شد اما هیچگاه در دادسرا حضور نیافت.
منصور ارضی و اظهارات سیاسی‌اش
«کسی که سیاستمدار الهی باشد، رکن بلاد می‌شود. چطور می‌شود از سیاست دور بود؟ اصلا تک‌تک افراد جامعه ما در سیاست باید دخالت کنند. آن هم اندازه دارد.» این اعتقاد صریح حاج منصور است. پامنبری‌های منصور ارضی کمتر جلسه‌ای را به خاطر دارند که «حاجی» وسط روضه، گریزی هم به اتفاقات سیاسی کشور نزده باشد. اظهارات تند او علیه دولت خاتمی در طول هشت سال دولت اصلاحات، حمله به قالیباف و تشبیه او به «عمر سعد»، حملات تند او به اطرافیان محمود احمدی‌نژاد و طلب مرگ برای چهره‌های سیاسی، از جمله اظهارات جنجالی این مداح سرشناس در طول سال‌های گذشته بوده است.
انتقادهای سیاسی صریح منصور ارضی از اواخر دولت دوم هاشمی رفسنجانی آغاز شد. دو طیف همیشه مورد انتقاد منصور ارضی بوده‌اند :کارگزاران به‌طور تلویحی و افراد شاخص طیف دوم خرداد که گاهی به‌طور مستقیم مورد انتقاد قرار می‌گرفتند. در موارد متعددی انتقادات و اعلام موضع‌های ارضی از محدوده و حصار مجلس روضه بیرون آمده و رسانه‌ای شده است. حادترین و مشهورترین این موارد عبارت است از انتقادات و اعتراضات ارضی به شخصیت‌هایی مثل آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی، عطاءالله مهاجرانی، هاشم آغاجری، عماد افروغ، اسفتدیار رحیم‌مشایی و محمدباقر قالیباف.
در اواخر دهه ۸۰ انتقادهای ارضی به جریان اصولگرا نیز کشیده شد. یک بار در پی انتقاد آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به نحوه فعالیت مداحان در کشور، این مرجع تقلید را با نام کوچک خطاب قرار داد و به‌صراحت علمای مذهبی را تهدید کرد که «اگر اعتراضات ادامه یابد، به مداحان می‌گویم که دیگر نخوانند» که البته ماجرا با عذرخواهی رسمی وی از مکارم و دست‌بوسی او فیصله یافت.
مورد دیگر به انتقادات شدید او به محمدباقر قالیباف در مراسم دعای عرفه حسینیه صنف لباس‌فروشان تهران در آذر ۱۳۸۶ مربوط می‌شود که با توجه به تعلق قالیباف به جریان اصول‌گرایی، حضور او در جبهه‌های جنگ و ... بسیار مورد توجه قرار گرفت. او خطاب به قالیباف گفته بود: «در عین حال که ابن سعد را لعن می‌کنیم، باید ابن سعدهای زمان را نیز بشناسیم. آن ملعون در مقابل فرمایش حضرت اباعبدالله الحسین (ع) که در قبال کشتن من به گندم ری هم نمی‌رسی با تمسخر گفت که اگر به گندمش نمی‌رسم به جوی طویله‌های آن که می‌رسم. برخی از ابن سعدهای زمان ما هم همین گونه‌اند و هر طوری‌که شده قصد دارند گوشه‌ای را اشغال کنند و حالا اگر به گندم ریاست جمهوری نرسیده‌اند، جوی فلان سازمان و شهرداری و مدیرکلی هم برایشان کافی است.»
البته او در همین مراسم در اعتراض به صدا و سیما نیز گفت: «می‌بینید، رادیو و تلویزیون الان یکی از فسادها و ناهنجاری‌ها و فحشا و منکرات شده، هیئت‌ها و خواننده‌های هیئت‌ها که می‌بینید دیگه ... هر آخوندی رو می‌یارن، مجری نامرد هم نشسته، میگه ... اونم پشت تلویزیون، میگه حالا بذار یه چیزی بگیم دیگه، بله شما درست می‌گین، این طوریه، نباید این طوری بشه، باید اون طوری بشه.»
نوع انتقادات سیاسی ارضی که مخالفانش آن را «ناسزا» توصیف کرده‌اند، مورد اعتراض فراوان قرار گرفته است؛ از جمله در ماجرای هاشم آغاجری که او را «حرام‌زاده» نامید یا انتقاد برخی نمایندگان تبریز در مجلس به دولت محمود احمدی‌نژاد را ناشی از خوردن «لقمه حرام» خواند. او در پاسخ به اینکه چرا «ناسزا» می‌گویید، گفته است: «امام حسین (ع) هم در جایی، ناسزا می‌گوید. از ایشان ایراد بگیرید. چرا از من ایراد می‌گیرید؟ تازه ما چیزی هم نمی‌گوییم. »
او در شهریور ۱۳۸۸ در مراسم شب قدر (۱۹ ماه مبارک رمضان) در مسجد ارک در واکنش به حوادث پس از انتخابات ریاست‌جمهوری مدعی شد: «۱۰۰ نفر دختر و پسر را به استخری از مشروب برده‌اند و پس از زنا و مصرف مواد مخدر به میان جمعیت آمده‌اند و زده‌اند و کشته‌اند.» او در همین مراسم از حاضران خواسته بود برای پایان یافتن حوادث اخیر، مرگ عاملان اصلی جریانات مخالف را از خدا بخواهند.
ارضی همچنین در مرداد ۱۳۸۹ در مسجد ارک مدعی شد که محمدعلی ابطحی در حال فعل حرام دستگیر شده و اعترافات او هم به همین دلیل بوده است. این اظهارات ارضی با انتقاد برخی از طرفداران او نیز روبه‌رو شد.
ارضی در سال ۱۳۸۹ در مراسم زیارت عاشورای حسینیه صنف لباس فروش‌ها اسفندیار رحیم مشایی را با سلمان رشدی مقایسه کرد و گفت: «این آقایی که ادعای آسمانی بودن دارد از سلمان رشدی هم بدتر است.» این اظهارات حتی به زمینه‌سازی برای ترور مشایی با توجه به وجوب قتل سلمان رشدی تعبیر شد.
ارضی در شب نوزدهم ماه رمضان سال ۱۳۹۰ هم برای اعدام مشایی جایزه تعیین کرد. این ادعای ارضی در سطح بین‌الملل خصوصا در رسانه‌ها بازتاب منفی علیه نظام داشت.
موافقان و مخالفان حاج منصور
خسرو معتضد (تاریخ‌نگار) طی یادداشتی در سال ۱۳۹۰ در روزنامه قدس که سایت این روزنامه منتشر کرده بود از حاج منصور ارضی می‌خواهد به مداحی برسد و در کارهای غیر تخصصی‌اش دخالت نکند. معتضد خطاب به منصور ارضی گفته بود: «به کار مداحی برس.»
البته برخی افراد و چهره‌های اصولگرا هم برای تنها نماندن ارضی، به نوعی از وی دفاع می‌کنند. روح‌الله بجانی مسئول انصار حزب‌الله تبریز طی سخنرانی در راهپیمایی روز قدس در تبریز گفته بود: «عده‌ای می‌گویند حاج منصور ارضی برود سراغ مداحی‌اش، او حق ندارد مقابل مشایی حرف بزند. من در تعجبم از این عده که چرا حماسه مداحان را در به وجود آمدن انقلاب و حراست از آن فراموش کرده‌اند. مداحان اقتدایشان به زینب کبری (س) است و روشنگری مهمترین اصل برای یک مداح بسیجی و ولایت‌مدار است. اگر مسئولین امنیتی دوست ندارند امثال حاج منصورها با این شیوه عمل کنند باید به موقع به تکلیف خود عمل کنند تا امر به معروف و نهی از منکر که یک واجب کفایی است از گردن امثال حاج منصورها که به شیوه‌ای عمل می‌کنند که آقایان خوششان نمی‌آید، رفع شود و الا کسانی که به وظیفه خود عمل نمی‌کنند حق ندارند برای آمرین به معروف و شیوه‌هایشان تعیین تکلیف کنند.»
سیاست ما عین مداحی ماست!
ارضی در خصوص ارتباط سیاست و مداحی در مکتب فکری خود معتقد است: «سیاست ما عین مداحی ماست. امام این را می‌گوید. مدرس هم می‌گوید سیاست ما عین دیانت ماست. دین ما چیست؟ به ما بگویید. دین ما عاشورای ماست. سیاست عین عاشوراست. یعنی همه حرکت‌های امام حسین (ع) سیاسی بوده اما سیاسی‌کاری نبوده است.»
وی درباره دیدگاه کسانی که مخالف روش وی در مجلس‌داری اهل بیت (ع) هستند، چنین می‌گوید: «اینها می‌گویند، روضه امام حسین (ع) باید تعزیه‌ای باشد. برای اینها خوب است اما تعزیه‌ای که به کسی برنخورد! اما اگر امام حسین (ع) را برای مردم ترسیم کردی، واکنش نشان می‌دهند.»
در آستانه انتخابات دوم خرداد سال ۷۶ که همزمان شده بود با ایام سوگواری محرم، حاج منصور ارضی، وسط روضه ظهر عاشورا و درست هنگامی که جماعت داشتند برای امام حسین (ع) گریه می‌کردند، خطاب به حاضران گفت: «به اونی که مورد نظر رهبر است باید رای بدهید و اگر ندهید اشک‌هایی را که ازتون گرفتم حلال نمی‌کنم.»
حاج منصور همیشه منتقد!
یکی از عجیب‌ترین موارد توهین‌های غیر سیاسی ارضی، هتاکی علیه انوشه انصاری، نخستین فضانورد ایرانی است که در شهریور و مهرماه سال ۱۳۸۵، با سفینه فضایی سایوز روسی به مدار زمین رفته و به مدت ۹ روز در ایستگاه فضایی بین‌المللی اقامت کرد. منصور ارضی ضمن انتقاد از عملکرد صدا و سیما بابت پخش خبر سفر فضایی انوشه انصاری، وی را فردی «زنازاده» خواند اما هرگز دلیلی برای اثبات این ادعای خود ارائه نکرد.
مداح مشهور تهران، تیرماه ۱۳۹۴ در مراسم ماه مبارک رمضان در مسجد ارک از سریال پایتخت ۴ هم به شدت انتقاد کرد .او با اشاره به سکانس مرده‌شوی‌خانه در قسمت دوم این سریال آن را «تمسخر مرگ» نامید و گفت: «با این کارها معارف دینی رو زیر سوال می‌برند که دین رو به تمسخر گرفتند. یواش یواش به مبانی دین رخنه می‌کنند این ملعونین. مردم حواسشون باشه. به این فیلم‌ها نخندید.»
حاج‌منصور در سال ۱۳۸۷ و در حاشیه قرائت دعای عرفه هم ضمن انتقاد شدید از دبیر پارالمپیک - که گفته می‌شود به یک ورزشکار اسرائیلی مدال داده بود - اظهار کرد: «یک مرد نبود با این اشرفی (...) برخورد کنه؟»
ارضی، گلشیفته فراهانی را هم از نظر دور نداشته و بعد از کشف حجاب این هنرپیشه ایرانی در خارج از کشور گفت: «اینها با دین بازی می‌کنند، ان‌شاءالله بدون دین هم از دنیا بروند.»
حاج‌منصور و طرفداران
طرفداران و پامنبری‌های حاج‌منصور ارضی طیف‌های مختلفی از جامعه را در بر می‌گیرند. او هیچ صفحه رسمی برای ارتباط با مخاطبانش در فضای مجازی ندارد اما بیش از ۱۰ صفحه طرفداری در اینستاگرام برای او ساخته شده که پربازدیدترین آنها حدود ۳۰۰ هزار دنبال‌کننده دارد.
سهیلا صدیقی
- 17
- 7
