واکنش کشاورز و زیباكلام به مستند صداوسیما

شب گذشته مستند "طراحی سوخته" توسط اخبار ۲۰:۳۰ شبكه ۲ سیما پخش شد كه در آن اسماعیل بخشی و سپیده قلیان در مقابل دوربین به اعتراف درباره وابستگی خود به جریانات مارکسیستی پرداختند. گفتنی است دادگاه بخشی و قلیان هنوز تشکیل نشده است.

بهمن کشاورز، حقوق دان و رئیس اسبق کانون وکلا، در پاسخ به این سوال که آیا پخش این مستند و افشای نام این افراد پیش از برگزاری دادگاه مطابق قانون صحیح است یا خیر به خبرنگار دیده بان ایران گفت: به موجب ماده ۹۱ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲(اصلاحی در ۱۳۹۴) تحقیقات مقدماتی به صورت محرمانه باید صورت گیرد مگر در مواردی که قانون به نحو دیگری مقرر نماید.

وی ادامه داد: کلیه اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی حضور دارند موظف به حفظ این اسرار هستند و در صورت تخلف به مجازات جرم افشای افکار شغلی و حرفه ای محکوم می شوند بنابراین؛ در مدتی که پرونده ای در مرحله بازپرسی و تحقیقات مقدماتی قرار دارد، هیچگونه اطلاعاتی در مورد متهم یا اجزای پرونده یا آنچه که در تحقیقات، گذشته است ویا می گذرد نباید به افشا شود و این شامل گفته های متهم، اقاریر او و امثالهم می باشد.

این حقوق دان همچنین خاطرنشان کرد: ماده ۳۵۳ قانون مذکور مقرر داشته است که انتشار جریان رسیدگی و گزارش پرونده در مرحله رسیدگیِ ماهیتی در دادگاه به نحوی که مشخصات شاکی و متهم و موقعیت اداری و اجتماعی آنها مشخص نشود، بِلااشکال است و اما حکم قطعی و مشخصات کسی که محکوم شده است فقط در مواردی که در قانون پیش بینی شده مجاز می باشد و تخلف از این ماده در حکم افترا است.

رئیس اسبق کانون وکلا افزود: همچنین تبصره ماده اخیر هرگونه عکس برداری و تصویربرداری و یا ضبط صدا از جلسه دادگاه را ممنوع اعلام کرده که لاجَرَم باید نتیجه گرفت به طریق اولی این اقدامات در مرحله تحقیق مجاز نیست. البته مقام قضائی می تواند از نظر ضبط در سوابق خود دستور دهد که این اقدامات انجام شود اما انتشار این موارد مجوز ندارد.

کشاورز در ادامه تصریح کرد: تنها موردی که از این موارد  تفکیک شده، مطلبی است که در تبصره ۲ ماده ۳۵۳ آمده است که مقرر داشته «انتشار جریان رسیدگی و گزارش پرونده در محاکمات علنی که متضمن بیان مشخصات شاکی و متهم است در صورتی که به عللی از قبیل خدشه دار شدن وجدان جمعی و یا حفظ نظم عمومی جامعه ضرورت یابد به درخواست دادستان کل کشور و موافقت رئیس قوه قضائیه امکان پذیر است.»

این حقوق دان در پایان بیان کرد: بنابراین با توجه به تبصره اخیر اولاً این ضابطه صرفاً شامل رسیدگی در دادگاه می شود و به مرحله تحقیق تصری ندارد؛ ثانیاً لزوما ًباید مواردی از قبیل خدشه دار شدن وجدان جمعی یا حفظ نظم عمومی جامعه احراز شود؛ ثالثاً دادستان کل کشور باید صریحاً انجام این کار یعنی انتشار جریان رسیدگی را درخواست کند؛ رابعاً رئیس قوه قضائیه باید به درخواست دادستان کل کشور پاسخ مثبت بدهد.

واكنش صادق زیباكلام

صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در واکنش به پخش مستند «طراحی سوخته» در توئیتی نوشته است که مردم میان روایت صدا و سیما و روایت سپیده قلیان و اسماعیل بخشی، روایت این دو نفر را قبول می کند.

گفتنی اینكه، شب گذشته صدا و سیمای جمهوری اسلامی با پخش مستندی با عنوان «طراحی سوخته» که در آن اعترافات اسماعیل بخشی نماینده کارگران هفت تپه و سپیده قلیان از فعالان اجتماعی حاضر در اعتراضات هفت تپه پخش شده است، ادامه اعتراضات کارگری و فعالان مرتبط با آن را با عنوان «توطئه ای از کاخ سفید» توصیف کرده است. هدف این مستند ۱۹ دقیقه‌ای که شنبه شب از بخش خبری ۲۰:۳۰ پخش شد، آنچنان که سازندگانش عنوان کرده‌اند، پاسخ به این سوال است: «پشت پرده این عملیات چیست و طراحان اصلی به دنبال چه بوده و به دنبال چه هستند؟»

«طراحی سوخته» اسماعیل بخشی و سپیده قلیان و اعتراضات کارگری را به احزاب کمونیستی خارج از کشور مانند حزب کمونیست کارگری، مجاهدین خلق و احزاب «تجزیه طلب» و همچنین فعالان چپ داخلی مانند نویسندگان نشریه گام منتسب می کند که از نظر این مستند، همگی در اجرای طراح دونالد ترامپ برای تغییر رژیم، فعالیت می کردند. این مستند در حالی از صدا و سیما پخش شد که اسماعیل بخشی و سپیده قلیان بعد از آزادی از بازداشت موقت اعلام کردند در این مدت شکنجه شده‌اند. همچنین صبح روز یکشنبه ۳۰ دی‌ماه بار دیگر سپیده قلیان که با وثیقه آزاد شده بود بازداشت شد. سپیده قلیان یک روز پیش از بازداشتش در توئیتی نوشته بود: «این تصاویری که از من پخش شد گواه دیگری در اثبات حرف‌هایم مبنی بر شکنجه شدن در طول مدت بازداشتم بود. جدی‌تر از قبل به پیگیری شکنجه شدنم خواهم پرداخت و حالا که اعترافاتم پخش شد خواهان علنی برگزار شدن دادگاهم هستم.»

در این مستند از اعتراضات دی ماه ۹۶ و خروج آمریکا از برجام تا بازگرداندن تحریم های نفتی و اعتراضات کارگری بعنوان یک پروژه طراحی شده از خارج از کشور یاد شده است. «طراحی سوخته» علت اصلی مشکلات کارگران نیشکر هفت تپه را «واگذاری نادرست به بخش خصوصی و سوء مدیریت مدیران این مجتمع» اعلام می کند و می گوید که مطالبات به حق کارگران به به این دلیل به انحراف کشیده شد تا در طراحی توطئه خارجی به کار گرفته شود.

در این برنامه «اسماعیل بخشی» لیدر اصلی این اعتراضات معرفی شده است و با پخش بخش‌هایی از خبرهای رسانه های فارسی خارج از کشور درباره اسماعیل بخشی، وی را از عواملی معرفی می کند که در پی حل نشدن مشکلات هفت تپه و ادامه اعتراضات بوده است. این مستند بازداشت اسماعیل بخشی و تعدادی دیگر از کارگران را بعنوان بازداشت «تعدادی از عناصری که با هدایت و حمایت معارضین خارج از کشور در به انحراف کشیدن و ادامه این ماجرا نقش داشتند» توصیف می کند.

در مستند «طراحی سوخته» اسماعیل بخشی و سپیده قلیان بعنوان «عناصر تحریک کننده»‌ای معرفی می شوند که می خواستند مانع بازگشایی مجتمع و ادامه اعتراضات شوند. حمایت از این دو فرد نیز «پروژه عملیات روانی» معرفی شده است. سپیده قلیان که در این مستند اعترافات او پخش شده است، پیشتر نوشته بود که بازجوها به او گفته اند که اگر درباره «شکنجه» در مدت بازداشت سخنی بگوید اعترافات وی و اسماعیل بخشی را از تلویزیون پخش خواهند کرد. هنوز واکنشی از سوی اسماعیل بخشی نماینده کارگران هفت تپه به این مستند منتشر نشده است.